Astronomlar Yerga eng yaqin yulduz tizimi — Alfa Sentavr tizimida ekzosayyorani qayd etishdi. Perm politexnika universiteti olimi yangi ekzosayyorani nima uchun “arvoh” deb atashayotgani va bu kashfiyotning fan uchun ahamiyati haqida so‘zlab berdi.
Ma’lum qilinishicha, obyektni dastlab 2024-yilda kuzatishgan. Jeyms Uebb kosmik teleskopi MIRI infraqizil asbobidan foydalanib, kuchsiz issiqlik nurlanishini ilg‘ashga muvaffaq bo‘lgan. Biroq, Alfa Sentavr A va B kabi yorug‘ yulduzlarga yaqinligi kuzatishlarni juda qiyinlashtirgan. Signal yulduzning o‘z yorug‘ligidan 10 ming marta kuchsizroq bo‘lgan.
“Bu uchib o‘tuvchi asteroid emas, aynan ekzosayyora ekanini tasdiqlash uchun uzoq vaqt tadqiqot o‘tkazish talab etildi. Zamonaviy asboblar ota-ona yulduzlar nurlanishining yorqinligini kamaytirish va o‘ta zaif signalni aniqlash imkonini berdi. Hisob-kitoblarga ko‘ra, sayyora Alfa Sentavr A dan taxminan 2 astronomik birlik masofada joylashgan”, deya tushuntirdi astronomiya bo‘yicha mutaxassis Yevgeniy Burmistrov.
Ekzosayyora odatiy gaz giganti ekani ma’lum bo‘ldi. Uning massasi Yernikidan 90-150 marta katta, o‘lchamlari esa Yupiterdan biroz kattaroq. Atmosferasi asosan vodorod va geliydan iborat bo‘lib, qattiq yuzasi yo‘q.
“Uzoq vaqt davomida qo‘shaloq tizimlarda gravitatsion g‘alayonlar tufayli sayyoralar juda kamdan-kam hollarda hosil bo‘ladi deb hisoblangan. Ammo bu kashfiyot sayyoralarning paydo bo‘lishi haqidagi tasavvurlarni o‘zgartirib yubordi. Ma’lum bo‘lishicha, bunday “notinch” sharoitlarda ham barqaror dunyolar paydo bo‘lishi mumkin ekan”, dedi Burmistrov.
Garchi gaz gigantining o‘zi hayot uchun yaroqsiz bo‘lsa-da (o‘rtacha harorat taxminan −48 °C), uning yo‘ldoshlari “Zlatovlaski” zonasida - suyuq suv mavjud bo‘lgan hududda joylashgan bo‘lishi mumkin. Yupiterdagi Yevropa yoki Saturndagi Enseladga o‘xshab, bunday yo‘ldoshlar muz qatlami ostida butun boshli okeanlarni yashirishi mumkin.
Biroq bu yilgi takroriy kuzatuvlar sayyoraning mavjudligini tasdiqlamagan. Obyekt olimlar tomonidan “arvoh” laqabini oldi. U go‘yo ko‘zdan g‘oyib bo‘lgan. Halokatli to‘qnashuv va tizimdan haydalishdan tortib, yulduz nurlanishi ta’sirida “ko‘rinmas bo‘lish” effektigacha turli taxminlar mavjud.
“Ehtimol, qo‘shni yulduzning yorqin nuri sayyorani teleskoplar uchun ko‘rinmas qilayotgandir. 2026-2027-yillarda u yana ko‘zga tashlanishi kutilmoqda”, deya izoh berdi mutaxassis.
Izoh (0)