Raqamli kontent iste’molining ortishi global jarayonlardan biri. O‘zbekiston ham bundan mustasno emas. Musiqa, video, elektron nashrlar va boshqa kontentlarga obuna orqali foydalanuvchilar o‘zlariga mos bo‘lgan xizmatlarni tanlash imkoniyatiga ega bo‘ladi. Biroq amalda har doim ham foydalanuvchilar sifatga to‘lashni istamaydi.
Dunyo miqyosida ayni xizmatlar zamonaviy iste’molchilarning kundalik hayotiga singib ketgan. Film va seriallarni tomosha qilish uchun Netflix yoki Kinopoisk, musiqadan bahramand bo‘lish uchun Spotify yoki Apple Music kabi platformalarga murojaat qilinadi. O‘zbekistonda ham bu xizmatlarga talab ortib bormoqda. Maqolada mamlakatimizdagi obuna xizmatlari bozori, uning asosiy ishtirokchilari va iste’molchilar uchun mavjud bo‘lgan imkoniyatlarni tahlil qilamiz.
O‘zbekistonda obuna xizmatlari bozori hali to‘liq shakllanmagan bo‘lsa-da, so‘nggi yillarda sezilarli o‘sish kuzatilmoqda. Bu jarayon, avvalo, internetga kirish imkoniyatlarining kengayishi va aholi o‘rtasida raqamli kontent iste’molining oshishi bilan bog‘liq.
Obuna xizmatlarini quyidagi asosiy toifalarga bo‘lish mumkin:
Musiqa xizmatlari
Video striming platformalari/onlayn kinoteatrlar
Elektron va audio kitoblar
Ko‘ngilochar va multiobuna xizmatlar
Xalqaro va mahalliy xizmatlarning barchasi o‘zining auditoriyasiga ega bo‘lib, ularning har biri o‘ziga xos afzallik va kamchiliklarga ega.
Aytish kerak, xalqaro platformalarning O‘zbekistondagi rasmiy qo‘llab-quvvatlanishi bilan bog‘liq muammolar hali ham mavjud. Misol uchun, Netflix yoki Spotify kabi xizmatlar O‘zbekistonda rasmiy litsenziya bilan faoliyat yuritmaydi, ammo xorijiy to‘lov tizimlari orqali ulardan foydalanish mumkin.
O‘zbekiston obuna bozorida bir vaqtning o‘zida xalqaro va mahalliy xizmatlar mavjud. Ularning taklif etayotgan xizmatlarini tahlil qilib chiqamiz.
Xalqaro musiqa va onlayn kinoteatr platformalari
Netflix – Jahonda eng mashhur video-platformalardan biri. Uning asosiy afzalligi – yuqori sifatli original kontent va katta katalog. Biroq, o‘zbek tilidagi tarjimalar va to‘g‘ridan-to‘g‘ri milliy to‘lov tizimlari orqali to‘lov imkoniyatining yo‘qligi uni keng ommaga yetib borishini sekinlashtiradi.
YouTube – Video va musiqa tinglash uchun qulay xizmat. Reklamasiz tomosha qilish va oflayn rejimda foydalanish imkoniyatini taqdim etadi. O‘zbekistonlik foydalanuvchilar uchun ham qulay to‘lov tizimi mavjud.
Spotify – Musiqa tinglash bo‘yicha yetakchi platforma. Hozircha O‘zbekiston bozoriga rasmiy ravishda kirmagan, ammo xalqaro to‘lov kartalari yoki alternativ usullar orqali foydalanish mumkin.
Apple Music va Google Play Music – Rasmiy qo‘llab-quvvatlanadi, lekin ulardan foydalanuvchilar soni Spotify yoki YouTube bilan solishtirganda kamroq.
Mahalliy va mintaqaviy xizmatlar: musiqa, striming/kino, multiobunalar
MEGOGO – Video kontent xizmatlarida yetakchilardan biri. Rus tilidagi keng katalog, moslashgan obuna rejalar va to‘lov qulayligi bilan ajralib turadi.
Yandex Plus – O‘zbekistonlik foydalanuvchilar orasida ommabop bo‘lib, quyidagilarni o‘z ichiga oladi: Yandex Music – musiqiy katalog, shu jumladan mahalliy o‘zbek qo‘shiqlari, Kinopoisk – o‘zbek va xorijiy tillardagi mahalliy hamda xorijiy filmlar, seriallar, jahon premyeralarining o‘zbek tilidagi tarjimasi bilan ham. Yandex Books – mahalliy, xorijiy mualliflarning o‘zbek va chet tillardagi elektron hamda audio kitoblar kutubxonasi. Yandex Go xizmatlarida chegirmalar va keshbek – taksi va yetkazib berish xizmatlaridan foydalanganda.
BeeTV - Beeline O‘zbekiston tomonidan taqdim etiladigan raqamli televideniye xizmati. Foydalanuvchilarga jonli efir, telekanallar arxivi va turli filmlar kutubxonasidan foydalanish imkonini beradi. Beeline abonentlari uchun maxsus imtiyozlar mavjud.
ITV - Internet orqali televideniye xizmatini taqdim etuvchi mahalliy platforma. Foydalanuvchilar jonli efirni tomosha qilish, filmlar va seriallarni ko‘rish imkoniyatiga ega. IPTV va OTT texnologiyalaridan foydalanadi.
UzMovi - O‘zbek kinosevarlari uchun mo‘ljallangan mahalliy striming platformasi. Saytda o‘zbek tilidagi filmlar va seriallar katta katalog asosida taqdim etilgan. Mahalliy kontent bilan qiziqadiganlar uchun qulay xizmat.
Telecom TV - Telecom innovatsion kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan raqamli TV xizmati. Turli xalqaro va mahalliy telekanallarni tomosha qilish, filmlar va seriallardan bahramand bo‘lish imkonini beradi.
Allplay - Ko‘p funksiyali striming platformasi, unda jonli telekanallar, filmlar, seriallar va sport translyatsiyalari mavjud. Bir nechta qurilmada bir vaqtda foydalanish imkonini beradi, bu esa oilaviy tomosha qilish uchun qulay.
ZO‘R TV, Sevimli TV, Milliy TV – Mahalliy kanallar ham raqamli xizmatlarni kengaytirish borasida ish olib bormoqda. Hali obuna modeli aniq shakllanmagan bo‘lsa-da, kelajakda mahalliy striming xizmatlari paydo bo‘lishi kutilmoqda.
O‘zbekistonda obuna xizmatlari bozori hali rivojlanish bosqichida bo‘lsa-da, xalqaro platformalarga bo‘lgan talab yuqori.
Bozorning o‘sishi ko‘plab omillarga bog‘liq:
To‘lov tizimlarining integratsiyasi – xalqaro xizmatlarning mahalliy bank kartalari orqali to‘lovni qabul qilishi;
O‘zbek tilidagi kontent – xizmatlarning O‘zbekiston auditoriyasiga moslashishi;
Mahalliy alternativalar – o‘zbekcha striming platformalarining yaratilishi va rivojlanishi.
Kelajakda O‘zbekistonda mahalliy striming xizmatlari va obuna asosida ishlovchi yangi platformalar paydo bo‘lishi kutilmoqda. Hozircha esa xalqaro va MDH bozoriga yo‘naltirilgan xizmatlar asosiy o‘rin egallab turibdi.
Rasmiy obuna xizmatlaridan foydalanish qaroqchi (pirat) saytlardan ko‘ra ancha qulay va xavfsiz. Quyida 5 ta asosiy sababni ko‘rib chiqamiz:
Yuqori sifat va reklamasiz kontent
Rasmiy obuna xizmatlari filmlar, seriallar va musiqalarni yuqori sifatda (HD, 4K) taqdim etadi. Qaroqchi saytlarda esa kontent sifati past, ovoz yoki tasvirda muammolar bo‘lishi mumkin. Bundan tashqari, ko‘pchilik bunday saytlarda juda ko‘p bezovta qiluvchi reklamalar bo‘ladi.
Viruslar va xakerlardan himoya
Obuna xizmatlari xavfsiz bo‘lib, ularning ilovalari va saytlari rasmiy xavfsizlik protokollariga amal qiladi.
Qaroqchi saytlarda esa zararli viruslar, xakerlik hujumlari va firibgarlik (phishing) xavfi bor. Ko‘pincha bunday saytlardan foydalanganda kompyuter yoki telefon zarar ko‘radi.
Rasmiy tarjimalar va subtitrlar
Onlayn obuna xizmatlarida rasmiy va sifatli subtitrlar, professional tarjimalar bo‘ladi.
Qaroqchi saytlarda esa tarjimalar sifatsiz bo‘lishi, ba’zan hatto noto‘g‘ri yoki tushunarsiz bo‘lishi mumkin.
Ishonchli va qulay platformalar
Netflix, Yandex Plus, Apple Music kabi xizmatlar maxsus ilovalarga ega bo‘lib, telefon, televizor va kompyuter orqali qulay ishlaydi.
Qaroqchi saytlar esa ko‘pincha mobil qurilmalarda yaxshi ishlamaydi yoki tez-tez yopilib qoladi.
Mualliflarni qo‘llab-quvvatlash
Rasmiy obuna orqali siz kinorejissyorlar, aktyorlar, musiqachilar va yozuvchilarning mehnatini qadrlaysiz, ularning yangi asarlar yaratishiga hissa qo‘shasiz. Qaroqchi saytlardan foydalansangiz, mualliflar o‘z ishining haqini ololmaydi va bu kelajakda sifatli kontent ishlab chiqarishga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Obuna xizmatlari yuqori sifat, xavfsizlik, ishonchlilik va adolatli muhitni ta’minlaydi. Shuning uchun, qaroqchi saytlardan ko‘ra rasmiy xizmatlarga obuna bo‘lish ancha qulay va foydali.
Izoh (0)