Рақамли контент истеъмолининг ортиши глобал жараёнлардан бири. Ўзбекистон ҳам бундан мустасно эмас. Мусиқа, видео, электрон нашрлар ва бошқа контентларга обуна орқали фойдаланувчилар ўзларига мос бўлган хизматларни танлаш имкониятига эга бўлади. Бироқ амалда ҳар доим ҳам фойдаланувчилар сифатга тўлашни истамайди.
Дунё миқёсида айни хизматлар замонавий истеъмолчиларнинг кундалик ҳаётига сингиб кетган. Фильм ва сериалларни томоша қилиш учун Netflix ёки Кинопоиск, мусиқадан баҳраманд бўлиш учун Spotify ёки Apple Music каби платформаларга мурожаат қилинади. Ўзбекистонда ҳам бу хизматларга талаб ортиб бормоқда. Мақолада мамлакатимиздаги обуна хизматлари бозори, унинг асосий иштирокчилари ва истеъмолчилар учун мавжуд бўлган имкониятларни таҳлил қиламиз.
Ўзбекистонда обуна хизматлари бозори ҳали тўлиқ шаклланмаган бўлса-да, сўнгги йилларда сезиларли ўсиш кузатилмоқда. Бу жараён, аввало, интернетга кириш имкониятларининг кенгайиши ва аҳоли ўртасида рақамли контент истеъмолининг ошиши билан боғлиқ.
Обуна хизматларини қуйидаги асосий тоифаларга бўлиш мумкин:
Мусиқа хизматлари
Видео стриминг платформалари/онлайн кинотеатрлар
Электрон ва аудио китоблар
Кўнгилочар ва мултиобуна хизматлар
Халқаро ва маҳаллий хизматларнинг барчаси ўзининг аудиториясига эга бўлиб, уларнинг ҳар бири ўзига хос афзаллик ва камчиликларга эга.
Айтиш керак, халқаро платформаларнинг Ўзбекистондаги расмий қўллаб-қувватланиши билан боғлиқ муаммолар ҳали ҳам мавжуд. Мисол учун, Netflix ёки Spotify каби хизматлар Ўзбекистонда расмий лицензия билан фаолият юритмайди, аммо хорижий тўлов тизимлари орқали улардан фойдаланиш мумкин.
Ўзбекистон обуна бозорида бир вақтнинг ўзида халқаро ва маҳаллий хизматлар мавжуд. Уларнинг таклиф этаётган хизматларини таҳлил қилиб чиқамиз.
Халқаро мусиқа ва онлайн кинотеатр платформалари
Netflix – Жаҳонда энг машҳур видео-платформалардан бири. Унинг асосий афзаллиги – юқори сифатли оригинал контент ва катта каталог. Бироқ, ўзбек тилидаги таржималар ва тўғридан-тўғри миллий тўлов тизимлари орқали тўлов имкониятининг йўқлиги уни кенг оммага етиб боришини секинлаштиради.
YouTube – Видео ва мусиқа тинглаш учун қулай хизмат. Рекламасиз томоша қилиш ва офлайн режимда фойдаланиш имкониятини тақдим этади. Ўзбекистонлик фойдаланувчилар учун ҳам қулай тўлов тизими мавжуд.
Spotify – Мусиқа тинглаш бўйича етакчи платформа. Ҳозирча Ўзбекистон бозорига расмий равишда кирмаган, аммо халқаро тўлов карталари ёки альтернатив усуллар орқали фойдаланиш мумкин.
Apple Music ва Google Play Music – Расмий қўллаб-қувватланади, лекин улардан фойдаланувчилар сони Spotify ёки YouTube билан солиштирганда камроқ.
Маҳаллий ва минтақавий хизматлар: мусиқа, стриминг/кино, мултиобуналар
MEGOGO – Видео контент хизматларида етакчилардан бири. Рус тилидаги кенг каталог, мослашган обуна режалар ва тўлов қулайлиги билан ажралиб туради.
Yandex Plus – Ўзбекистонлик фойдаланувчилар орасида оммабоп бўлиб, қуйидагиларни ўз ичига олади: Yandex Music – мусиқий каталог, шу жумладан маҳаллий ўзбек қўшиқлари, Кинопоиск – ўзбек ва хорижий тиллардаги маҳаллий ҳамда хорижий фильмлар, сериаллар, жаҳон премераларининг ўзбек тилидаги таржимаси билан ҳам. Yandex Books – маҳаллий, хорижий муаллифларнинг ўзбек ва чет тиллардаги электрон ҳамда аудио китоблар кутубхонаси. Yandex Gо хизматларида чегирмалар ва кешбек – такси ва етказиб бериш хизматларидан фойдаланганда.
BeeTV - Beeline Ўзбекистон томонидан тақдим этиладиган рақамли телевидение хизмати. Фойдаланувчиларга жонли эфир, телеканаллар архиви ва турли фильмлар кутубхонасидан фойдаланиш имконини беради. Beeline абонентлари учун махсус имтиёзлар мавжуд.
ITV - Интернет орқали телевидение хизматини тақдим этувчи маҳаллий платформа. Фойдаланувчилар жонли эфирни томоша қилиш, фильмлар ва сериалларни кўриш имкониятига эга. ИПTV ва ОТТ технологияларидан фойдаланади.
UzMovi - Ўзбек киносеварлари учун мўлжалланган маҳаллий стриминг платформаси. Сайтда ўзбек тилидаги фильмлар ва сериаллар катта каталог асосида тақдим этилган. Маҳаллий контент билан қизиқадиганлар учун қулай хизмат.
Telecom TV - Telecom инновацион компанияси томонидан ишлаб чиқилган рақамли TV хизмати. Турли халқаро ва маҳаллий телеканалларни томоша қилиш, фильмлар ва сериаллардан баҳраманд бўлиш имконини беради.
Allplay - Кўп функцияли стриминг платформаси, унда жонли телеканаллар, фильмлар, сериаллар ва спорт трансляциялари мавжуд. Бир нечта қурилмада бир вақтда фойдаланиш имконини беради, бу эса оилавий томоша қилиш учун қулай.
ZO‘R TV, Sevimli TV, Milliy TV – Маҳаллий каналлар ҳам рақамли хизматларни кенгайтириш борасида иш олиб бормоқда. Ҳали обуна модели аниқ шаклланмаган бўлса-да, келажакда маҳаллий стриминг хизматлари пайдо бўлиши кутилмоқда.
Ўзбекистонда обуна хизматлари бозори ҳали ривожланиш босқичида бўлса-да, халқаро платформаларга бўлган талаб юқори.
Бозорнинг ўсиши кўплаб омилларга боғлиқ:
Тўлов тизимларининг интеграцияси – халқаро хизматларнинг маҳаллий банк карталари орқали тўловни қабул қилиши;
Ўзбек тилидаги контент – хизматларнинг Ўзбекистон аудиториясига мослашиши;
Маҳаллий альтернативалар – ўзбекча стриминг платформаларининг яратилиши ва ривожланиши.
Келажакда Ўзбекистонда маҳаллий стриминг хизматлари ва обуна асосида ишловчи янги платформалар пайдо бўлиши кутилмоқда. Ҳозирча эса халқаро ва МДҲ бозорига йўналтирилган хизматлар асосий ўрин эгаллаб турибди.
Расмий обуна хизматларидан фойдаланиш қароқчи (пират) сайтлардан кўра анча қулай ва хавфсиз. Қуйида 5 та асосий сабабни кўриб чиқамиз:
Юқори сифат ва рекламасиз контент
Расмий обуна хизматлари фильмлар, сериаллар ва мусиқаларни юқори сифатда (ҲД, 4K) тақдим этади. Қароқчи сайтларда эса контент сифати паст, овоз ёки тасвирда муаммолар бўлиши мумкин. Бундан ташқари, кўпчилик бундай сайтларда жуда кўп безовта қилувчи рекламалар бўлади.
Вируслар ва хакерлардан ҳимоя
Обуна хизматлари хавфсиз бўлиб, уларнинг иловалари ва сайтлари расмий хавфсизлик протоколларига амал қилади.
Қароқчи сайтларда эса зарарли вируслар, хакерлик ҳужумлари ва фирибгарлик (пҳишинг) хавфи бор. Кўпинча бундай сайтлардан фойдаланганда компьютер ёки телефон зарар кўради.
Расмий таржималар ва субтитрлар
Онлайн обуна хизматларида расмий ва сифатли субтитрлар, профессионал таржималар бўлади.
Қароқчи сайтларда эса таржималар сифатсиз бўлиши, баъзан ҳатто нотўғри ёки тушунарсиз бўлиши мумкин.
Ишончли ва қулай платформалар
Netflix, Yandex Plus, Apple Music каби хизматлар махсус иловаларга эга бўлиб, телефон, телевизор ва компьютер орқали қулай ишлайди.
Қароқчи сайтлар эса кўпинча мобил қурилмаларда яхши ишламайди ёки тез-тез ёпилиб қолади.
Муаллифларни қўллаб-қувватлаш
Расмий обуна орқали сиз кинорежиссёрлар, актёрлар, мусиқачилар ва ёзувчиларнинг меҳнатини қадрлайсиз, уларнинг янги асарлар яратишига ҳисса қўшасиз. Қароқчи сайтлардан фойдалансангиз, муаллифлар ўз ишининг ҳақини ололмайди ва бу келажакда сифатли контент ишлаб чиқаришга салбий таъсир кўрсатади.
Обуна хизматлари юқори сифат, хавфсизлик, ишончлилик ва адолатли муҳитни таъминлайди. Шунинг учун, қароқчи сайтлардан кўра расмий хизматларга обуна бўлиш анча қулай ва фойдали.
Изоҳ (0)