23-iyun kuni Rossiyaning Dog‘iston o‘lkasida 6 nafar nomaʼlum shaxs Maxachqalʼadagi sinagogani o‘qqa tutdi va Darbanddagi politsiya otryadiga hujum qildi. Hujum oqibatida 20 kishi halok bo‘lgan. Bundan tashqari, shu kuni Ukraina ATACMS raketalari yordamida Sevastopolga raketa hujumi uyushtirdi. Buning oqibatida 153 nafar tinch aholi yaralangan va 4 kishi halok bo‘lgan.
“Daryo” ushbu mavzular atrofida siyosatshunoslar Oybek Sirojov va Zokir Usmonovlar bilan suhbatlashdi.
— Dastlab, Dog‘istondagi terroristik hodisaga to‘xtalib o‘tsak. Bu teraktlarni kim va qay maqsadda amalga oshirgan bo‘lishi mumkin?
Oybek Sirojov, siyosatshunos:
— Dog‘istonda bo‘lib o‘tgan terakt haqida ikki xil yondashuv mavjud. Birinchi yondashuv –Dog‘istin rahbari bu ishlarda Ukraina va G‘arbning qo‘li borligini aytdi. Lekin Dmitriy Rogozin unga eʼtiroz bildirib, hamma narsada Ukraina va G‘arbni ko‘raversak, real vaziyatni ko‘rib olishimiz uchun juda katta muammolar tug‘diradi, degan fikrni bildirdi. Ikkinchi yondashuv — Dog‘istonning o‘zida ichki muammolar mavjudligi.
Kimdir bu teraktni Sevastopolga qilingan raketa hujumi bilan bog‘lamoqda. Mening nazarimda, bu voqealar bir-biriga bog‘liq emas. Lekin bu terakt Crocus City’da bo‘lib o‘tgan voqea bilan bog‘liq. Chunki ikkala hodisada ham asosiy motiv bu — din. Biroq Moskvadagi teraktdan farqli o‘laroq, bu yerda teraktni dog‘istonliklarning o‘zi uyushtirgan. Demak, bu yerda siyosiy motiv ham mavjud. Terakt oqibatida qurbon bo‘lganlar soni 20 nafarga yetdi, Qiziq jihati, bulardan 15 nafari politsiya xodimlari bo‘lgan.
Zokir Usmonov, siyosatshunos:
— Maxachqalʼa va Darband — Dog‘istondagi eng qadimiy shaharlardan biri. Bu yerda ko‘plab din vakillari uzoq yillardan beri tinch yashab kelgan. Bu fojianing yuzaga kelishiga asosiy sabab davlat tizimidagi muammolarning yuzaga chiqishi deb bilaman. Chunki Dog‘iston o‘lkasi iqtisodiy jihatdan juda kambag‘al hisoblanadi.
So‘nggi vaqtlarda Rossiyada teraktlar ko‘p yuz bermoqda. Teraktning ketma-ket yuz berishi xavfsizlik tizimining inqirozidan dalolat beradi. Avtoritar tizimlarda rahbarlarga aniq va rost maʼlumot kirib kelishi juda qiyin. Bunday tizimlarda rahbarga real vaziyat haqida maʼlumot bergan odam dushmanga aylanishi mumkin. Yaʼni rahbar asl vaziyatdan bexabar qolish ehtimoli yuqori. Menimcha, bu boshlanishi. Sababi Dog‘iston rahbarining o‘zi ham vaziyat og‘ir ekanligini aytib o‘tdi.
— Ayrim siyosatshunoslar fikr bildirishicha, bu voqeadan keyin Rossiyada musulmonlarga nisbatan ayrim cheklovlar joriy qilinishi mumkin. Shu fikrga qanday qaraysiz?
Zokir Usmonov, siyosatshunos:
— Menimcha, bu ish musulmonlarga atayin tazyiq o‘tkazish uchun qilinmagan. Bu tizimdagi muammolarning suv betiga qalqib chiqishi. Agar siz aytangdek bo‘lsa, bu teskari reaksiya berishi ham mumkin. Chunki repressiya yechim emas.
Oybek Sirojov, siyosatshunos:
— Dog‘istonda musulmon, nasroniy va yahudiy din vakillari uzoq yildan beri yashab keladi. Dog‘istonlik siyosatshunos Allayev bu yerda jamiyatni modernizatsiya qilish bilan bog‘liq muammolar borligini eʼtirof etgan. U Dog‘istonda bugun radikal jamiyat shakllanganini aytmoqda. Mening nazarimda, bu yondashuvlarda asos bor.
Hozircha Dog‘istondagi voqeaga Rossiya prezidenti Vladimir Putin tomonidan munosabat bildirilmadi. Balki anʼanaviy tarzda yana xavfsizlik kuchaytirilar. Crocus City’dagi teraktdan keyin Rossiyada migrantlar taftish qilingan edi. Menimcha, Dog‘istonda ham shu tendensiya kuchayadi.
Suhbatning to‘liq versiyasini “Daryo”ning YouTube’dagi sahifasida tomosha qilishingiz mumkin.
Izoh (0)