23 июнь куни Россиянинг Доғистон ўлкасида 6 нафар номаълум шахс Махачқалъадаги синагогани ўққа тутди ва Дарбанддаги полиция отрядига ҳужум қилди. Ҳужум оқибатида 20 киши ҳалок бўлган. Бундан ташқари, шу куни Украина ATACMS ракеталари ёрдамида Севастополга ракета ҳужуми уюштирди. Бунинг оқибатида 153 нафар тинч аҳоли яраланган ва 4 киши ҳалок бўлган.
“Дарё” ушбу мавзулар атрофида сиёсатшунослар Ойбек Сирожов ва Зокир Усмоновлар билан суҳбатлашди.
— Дастлаб, Доғистондаги террористик ҳодисага тўхталиб ўцак. Бу терактларни ким ва қай мақсадда амалга оширган бўлиши мумкин?
Ойбек Сирожов, сиёсатшунос:
— Доғистонда бўлиб ўтган теракт ҳақида икки хил ёндашув мавжуд. Биринчи ёндашув –Доғистин раҳбари бу ишларда Украина ва Ғарбнинг қўли борлигини айтди. Лекин Дмитрий Рогозин унга эътироз билдириб, ҳамма нарсада Украина ва Ғарбни кўраверсак, реал вазиятни кўриб олишимиз учун жуда катта муаммолар туғдиради, деган фикрни билдирди. Иккинчи ёндашув — Доғистоннинг ўзида ички муаммолар мавжудлиги.
Кимдир бу терактни Севастополга қилинган ракета ҳужуми билан боғламоқда. Менинг назаримда, бу воқеалар бир-бирига боғлиқ эмас. Лекин бу теракт Crocus City’да бўлиб ўтган воқеа билан боғлиқ. Чунки иккала ҳодисада ҳам асосий мотив бу — дин. Бироқ Москвадаги терактдан фарқли ўлароқ, бу ерда терактни доғистонликларнинг ўзи уюштирган. Демак, бу ерда сиёсий мотив ҳам мавжуд. Теракт оқибатида қурбон бўлганлар сони 20 нафарга етди, Қизиқ жиҳати, булардан 15 нафари полиция ходимлари бўлган.
Зокир Усмонов, сиёсатшунос:
— Махачқалъа ва Дарбанд — Доғистондаги энг қадимий шаҳарлардан бири. Бу ерда кўплаб дин вакиллари узоқ йиллардан бери тинч яшаб келган. Бу фожианинг юзага келишига асосий сабаб давлат тизимидаги муаммоларнинг юзага чиқиши деб биламан. Чунки Доғистон ўлкаси иқтисодий жиҳатдан жуда камбағал ҳисобланади.
Сўнгги вақтларда Россияда терактлар кўп юз бермоқда. Терактнинг кетма-кет юз бериши хавфсизлик тизимининг инқирозидан далолат беради. Авторитар тизимларда раҳбарларга аниқ ва рост маълумот кириб келиши жуда қийин. Бундай тизимларда раҳбарга реал вазият ҳақида маълумот берган одам душманга айланиши мумкин. Яъни раҳбар асл вазиятдан бехабар қолиш эҳтимоли юқори. Менимча, бу бошланиши. Сабаби Доғистон раҳбарининг ўзи ҳам вазият оғир эканлигини айтиб ўтди.
— Айрим сиёсатшунослар фикр билдиришича, бу воқеадан кейин Россияда мусулмонларга нисбатан айрим чекловлар жорий қилиниши мумкин. Шу фикрга қандай қарайсиз?
Зокир Усмонов, сиёсатшунос:
— Менимча, бу иш мусулмонларга атайин тазйиқ ўтказиш учун қилинмаган. Бу тизимдаги муаммоларнинг сув бетига қалқиб чиқиши. Агар сиз айтангдек бўлса, бу тескари реакция бериши ҳам мумкин. Чунки репрессия ечим эмас.
Ойбек Сирожов, сиёсатшунос:
— Доғистонда мусулмон, насроний ва яҳудий дин вакиллари узоқ йилдан бери яшаб келади. Доғистонлик сиёсатшунос Аллаев бу ерда жамиятни модернизация қилиш билан боғлиқ муаммолар борлигини эътироф этган. У Доғистонда бугун радикал жамият шаклланганини айтмоқда. Менинг назаримда, бу ёндашувларда асос бор.
Ҳозирча Доғистондаги воқеага Россия президенти Владимир Путин томонидан муносабат билдирилмади. Балки анъанавий тарзда яна хавфсизлик кучайтирилар. Crocus City’даги терактдан кейин Россияда мигрантлар тафтиш қилинган эди. Менимча, Доғистонда ҳам шу тенденция кучаяди.
Суҳбатнинг тўлиқ версиясини “Дарё”нинг YouTube’даги саҳифасида томоша қилишингиз мумкин.
Изоҳ (0)