Kasbiy faoliyatimiz davomida paxtachilik bilan shug‘ullanuvchi fermer xo‘jaliklarining klasterlar bilan o‘zaro hamkorligi dehqonlarga “qimmat”ga tushib, fermer sotgan hosili uchun o‘z vaqtida pullarini ololmasligiga ham duch kelganmiz. Prezident Shavkat Mirziyoyev tomonidan imzolangan yangi farmon fermerlarning mana shu kabi sarsongarchiliklariga yakun yasaydigan bo‘ldi. “Daryo” prezidentning “Paxtachilik sohasida erkin bozor munosabatlarini yanada rivojlantirishning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni mazmun-mohiyati haqida so‘z yuritadi.
“Daryo” jurnalistiga bu haqida gapirib bergan Qishloq xo‘jaligi vazirligi mas’uli Soatmurod Qulmirzayevga ko‘ra, mazkur farmon klaster va fermer manfaatlarini birdek himoya qiladi.
Ushbu farmon qabul qilinishidan ko‘zlangan asosiy maqsad bu — fermer o‘zi yetishtirgan hosilini istagan narxida sotishiga erishishdan iborat edi. Fermerlarning bu kabi muammosi aynan shu farmon orqali yechimini topdi. Endi fermer 2024-yil hosilidan boshlab, o‘zi yetishtirgan mahsulotni birja orqali, o‘zi istagan xaridoriga ya’ni hududlarda faoliyat yuritayotgan klasterlarga erkin tanlovi bilan sotadi.
Bu orqali yetishtirilgan paxta hosilini sotib olishda kuchli raqobat paydo bo‘ladi. Shuningdek, fermer fyuchers shartnomasida ko‘zda tutilgan hosilidan ortgan mahsulotini yoki kredit mablag‘i emas, o‘z mablag‘i evaziga yetishtirilgan hosilini ham o‘zi istagan narxda sotish imkoniyatiga ega bo‘ldi, — deydi Soatmurod Qulmirzayev.
Mutaxassisning tushuntirish berishicha, farmonga ko‘ra, klasterlarga paxta hosilini xarid qilish uchun 10 oyga, olti oylik imtiyozli davr bilan 10 foizlik kreditlar beriladi.
Endilikda klasterlar paxta sotib olish uchun shaxsiy mablag‘ini sarflamaydi. Ularga paxta sotib olish uchun 10 oylik muddatga olti oylik imtiyozli muddat bilan foizi past kreditlar beriladi. Klaster o‘zidagi mavjud mablag‘ni esa paxtani qayta ishlab, eksport qilish masalalariga sarflaydi, — deydi mutaxassis.
Farmonga muvofiq endilikda fermerlar yetishtirayotgan hosili uchun oldindan pul oladi. Va bu pullar uning hisob raqamiga tashlab beriladi.
Fermerlarga paxta xomashyosi qiymatining 60 foizi miqdorida avans mablag‘lari 14 oyga 12 oylik imtiyozli davr bilan kredit sifatida ajratilib, fermerning hisob raqamiga o‘tkazib beriladi. Hisob raqamiga pul o‘tkazilgan fermer mablag‘iga o‘zi istagan narxda yonilg‘i mahsulotlarini, moddiy resurslarni erkin sotib olishi mumkin, — deydi vazirlik mas’uli.
Sirdaryo viloyatining Oqoltin tumanida faoliyat yurituvchi “Fattoh ota” fermer xo‘jaligi rahbari Mahmud Hamidov ushbu farmon orqali fermerlarning mablag‘i imtiyozli kredit ko‘rinishida hisob raqamlariga oldindan o‘tkazib berilishi ayni muddao bo‘lganini aytmoqda.
O‘zimizning mablag‘imiz to‘g‘ridan to‘g‘ri hisob raqamimizga tushib, o‘zimiz yonilg‘i va o‘g‘it mahsulotlarini erkin sotib olish imkoniyatiga ega bo‘ldik. Tan olish kerak, ilgari barcha yonilg‘i, o‘g‘it mahsulotlarini klasterdan bozor narxiga nisbatan qimmat narxda sotib olar edik. Endi shunga chek qo‘yildi. Pul o‘zimizda bo‘lgach, istagan joyimizdan, arzon narxda sotib olamiz-da, — deydi fermer.
Qishloq xo‘jaligi vazirligi vakilining qo‘shimcha qilishicha, endilikda fermerning hosilini qabul qilib olgan klaster hosilning 80 foiz mablag‘ini hosil topshirilgan kundan boshlab, uch ish kunida to‘lab berish majburiyatini oldi.
Endi fermer klasterdan pulini ololmay sarson bo‘lmaydi. Fermerdan paxta hosilini qabul qilib olgan klaster hosil uchun to‘lanadigan mablag‘ning 80 foizini uch ish kunida fermerga to‘lab beradi. Qolgan 20 foizini esa, shartnomaning so‘nggi kuni, hosil yilining so‘nggi kuni 31-dekabriga qadar to‘lab berishi shart bo‘ldi, — deydi u.
Aytilishicha, farmon klasterlarga ham bir qator imkoniyatlar bergan.
Ilgari klaster ma’lum bir hududda faoliyat yuritib, faqatgina o‘sha hududdan paxta xomashyosini sotib olishgagina majbur edi. Oqibatda xomashyo yetishmasligi klasterning mavjud imkoniyatlarining 50 foizi ishlab turishiga, qolgan imkoniyatini xomashyo yo‘qligi sabab ishga sololmasligiga olib kelardi. Endi katta klasterlar istalgan fermeridan taklif qilgan mablag‘i bo‘yicha paxta xomashyosini yetarli darajada sotib olib, ishlash imkoniyatiga ega bo‘ldi, — deydi vazirlik mas’uli.
Qo‘shimcha qilinishicha, farmon bilan klasterlar tuzilishi endilikda Qishloq xo‘jaligi vazirligi bilan kelishilgan holda viloyat hokimlari qarori bilan tashkil etiladigan bo‘ldi.
Izoh (0)