2030—2050-yillarda Markaziy Osiyo mintaqasida havo haroratining 1,5—3 darajaga ko‘tarilishi prognoz qilinmoqda. Asosan Orolbo‘yi hududida (Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Xorazm viloyati) havo haroratining eng ko‘p ko‘tarilishi kuzatilishi mumkin. Bu haqda Gidrometeorologiya xizmati agentligi rahbariyati ishtirokida o‘tkazilgan matbuot anjumanida ma’lum qilindi.
O‘z navbatida ob-havoning bunday keskin o‘zgarib borishi yog‘inlar kamayishi, yerlar degradatsiyasi, chang bo‘ronlar sonining ortishi, biologik xilma-xillikning qisqarishi hamda atrof tabiiy muhitining sezilarli darajada ifloslanishiga olib keladi.
O‘tkazilgan tahlillarga ko‘ra, O‘zbekistonda chang bo‘ronlariga sabab bo‘luvchi ikkita omil mavjud: tashqi va ichki.
Tashqi omil. Qozog‘iston, Turkmaniston va Afg‘oniston hududlarida global iqlim o‘zgarishi taʼsirida yomg‘ir miqdori keskin kamaygani, suv havzalari qurishi fonida sug‘oriladigan yerlarning degradatsiyaga uchrashi sababli cho‘llanish avj olib, kuchli bo‘ronlar sodir bo‘lmoqda va qum-chang ko‘tarilib, O‘zbekiston hududiga kirib kelmoqda.
O‘zbekistoning g‘arbiy (Buxoro) va janubiy (Qashqadaryo va Surxondaryo) viloyatlariga esa Turkmaniston va Shimoliy Afg‘onistonning (Afg‘on shamoli) cho‘l hududlarida ko‘tarilgan qum va changlar bo‘ronlar orqali kirib kelmoqda .
Ichki omillar quyidagi turlarga ajratiladi:
- mamlakatda cho‘llanish va yaylovlar degradatsiyasining avj olishi;
- qurilish maydonlari sonining ortishi natijasida shamol fonida unda chang va qum zarrachalarining havoga ko‘tarilishi;
- atmosferaga sanoat korxonalari va avtomashinalar tomonidan zararli tutunlarning chiqarilishi.
Qayd etilishicha, “O‘zgidromet” agentligi hozirgi kunda 26 ta shaharning 74 ta statsionar kuzatuv punktlarida havo ifloslanishini kuzatadi. Ulardan 66 ta statsionar postlarda kuniga 3-marta havodan namuna olish amalga oshiriladi.
Respublikaning 7 ta — Jizzax, Guliston, Samarqand, Termiz, Nukus, Urganch va Toshkent shaharlarida o‘rnatilgan sakkizta zamonaviy avtomatik monitoring stansiyalarida “Horiba” onlayn kuzatuvlar amalga oshirilmoqda.
Eslatib o‘tamiz, 19-iyun kuni Navoiy, Buxoro va Samarqand viloyatlarida kuchli shamol esishi natijasida changli bo‘ronlar sodir bo‘lgandi. Undan oldinroq esa Afg‘onistonning O‘zbekiston bilan chegaradosh viloyatlariga chang bo‘roni yopirilgan edi.
Izoh (0)