2030—2050 йилларда Марказий Осиё минтақасида ҳаво ҳароратининг 1,5—3 даражага кўтарилиши прогноз қилинмоқда. Асосан Оролбўйи ҳудудида (Қорақалпоғистон Республикаси, Хоразм вилояти) ҳаво ҳароратининг энг кўп кўтарилиши кузатилиши мумкин. Бу ҳақда Гидрометеорология хизмати агентлиги раҳбарияти иштирокида ўтказилган матбуот анжуманида маълум қилинди.
Ўз навбатида об-ҳавонинг бундай кескин ўзгариб бориши ёғинлар камайиши, ерлар деградацияси, чанг бўронлар сонининг ортиши, биологик хилма-хилликнинг қисқариши ҳамда атроф табиий муҳитининг сезиларли даражада ифлосланишига олиб келади.
Ўтказилган таҳлилларга кўра, Ўзбекистонда чанг бўронларига сабаб бўлувчи иккита омил мавжуд: ташқи ва ички.
Ташқи омил. Қозоғистон, Туркманистон ва Афғонистон ҳудудларида глобал иқлим ўзгариши таъсирида ёмғир миқдори кескин камайгани, сув ҳавзалари қуриши фонида суғориладиган ерларнинг деградацияга учраши сабабли чўлланиш авж олиб, кучли бўронлар содир бўлмоқда ва қум-чанг кўтарилиб, Ўзбекистон ҳудудига кириб келмоқда.
Ўзбекистонинг ғарбий (Бухоро) ва жанубий (Қашқадарё ва Сурхондарё) вилоятларига эса Туркманистон ва Шимолий Афғонистоннинг (Афғон шамоли) чўл ҳудудларида кўтарилган қум ва чанглар бўронлар орқали кириб келмоқда .
Ички омиллар қуйидаги турларга ажратилади:
- мамлакатда чўлланиш ва яйловлар деградациясининг авж олиши;
- қурилиш майдонлари сонининг ортиши натижасида шамол фонида унда чанг ва қум заррачаларининг ҳавога кўтарилиши;
- атмосферага саноат корхоналари ва автомашиналар томонидан зарарли тутунларнинг чиқарилиши.
Қайд этилишича, “Ўзгидромет” агентлиги ҳозирги кунда 26 та шаҳарнинг 74 та стационар кузатув пунктларида ҳаво ифлосланишини кузатади. Улардан 66 та стационар постларда кунига 3 марта ҳаводан намуна олиш амалга оширилади.
Республиканинг 7 та — Жиззах, Гулистон, Самарқанд, Термиз, Нукус, Урганч ва Тошкент шаҳарларида ўрнатилган саккизта замонавий автоматик мониторинг станцияларида “Horiba” онлайн кузатувлар амалга оширилмоқда.
Эслатиб ўтамиз, 19 июнь куни Навоий, Бухоро ва Самарқанд вилоятларида кучли шамол эсиши натижасида чангли бўронлар содир бўлганди. Ундан олдинроқ эса Афғонистоннинг Ўзбекистон билан чегарадош вилоятларига чанг бўрони ёпирилган эди.
Изоҳ (0)