“Sudyani bir umr duo qilaman”, “15 yilga qamalib ketadi deb o‘ylagandim”, “Mitingda mikrofon olib, Dauletmuratga ozodlik talab qilib xato qildim”: Nukus voqealarida ayblanganlar xulosasi

Bugun, 17-mart kuni Jinoyat ishlari bo‘yicha Buxoro viloyati sudida 2022-yilning 1—2-iyul kunlari Qoraqalpog‘istonning Nukus shahrida bo‘lib o‘tgan tartibsizliklarda ayblanib, sudlanuvchi sifatida sudga tortilganlar ishi ko‘rib chiqildi. Mazkur sudda 39 nafar sudlanuvchining 11 nafari sud zalidan ozodlikka chiqarilgan bo‘lsa, 28 nafar sudlanuvchi 5 yildan 11 yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum qilindi. “Daryo” mazkur sud ishida ishtirok etib, hukm qilinganlarni suhbatga tortdi va sudning qanchalik shaffof va adolatli o‘tgani haqida so‘radi.

“Xalqimizning yaxshi kunlarida, to‘ylarida o‘rtakashlik qilib, xizmat qilardim. Miting kuni konteynerning ustiga chiqib, mikrofon olib, Davletmurat Tajimuratovning ozodligini talab qilamiz deb, bilib-bilmay, tushunmay gapirganman. Bugungi kunga kelib, gapimdan pushaymonman. O‘sha kuni atrofimizda mingga yaqin odam yig‘ilgandi. Barcha yig‘ilganlar agressiv kayfiyatda edi, bu bizga ham taʼsir qildi. 8,5 oy davom etgan tergov jarayonlarida xatolarimni tahlil qildim, tushunib yetdim. To‘rt devor ichida o‘tgan har bir kun yilga tatidi. Oilamdan, farzandlarimdan uzoqda ularning qadriga yetdim. Yana kechirib, imkon berilgani uchun prezidentimizga rahmat aytaman”, — deydi tartibsizliklarga qadar odamlarning to‘yida o‘rtakashlik qilib yurgan Alimbay Mirzambetov.

Yana bir sudlanuvchi Nurmuhammad Genjebayev esa tengdoshlariga Dauletmurat Tajimuratov va Omon Sag‘dullayev kabi provokatorlarga ishonib, xalqqa qarshi chiqmaslikni maslahat bermoqda.

“Tengdoshlarimga Dauletmurat Tajimuratov kabi provokatorlarga ishonib, xalqqa qarshi chiqmaslikni maslahat beraman”, — deydi Nukus voqealarida ayblanib, sud zalidan ozodlikka chiqqan Nurmuhammad Genjebayev.

Sud hukmini intizor bo‘lib kutgan onaizorlardan biri Muhabbat Shernazarova esa o‘g‘liga o‘zi kutganidan yengilroq jazo tayinlanganini aytmoqda.

“O‘g‘limning bilib-bilmay shu ishlarga aralashib qolganidan pushaymonman. Buning uchun prezidentimizdan kechirim so‘rayman. Tan olaman ona sifatida o‘g‘lim 10-15 yilga qamalib ketadi deb qo‘rqqandim. Shukurki, 5 yil ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlandi. Shunisiga ham shukr. O‘g‘lim bu xatolarini takrorlamaydi, buning kafilligini olaman, prezidentimizdan, xalqimizdan uzr so‘rayman”, — deydi Islombek Po‘latovning onasi Muhabbat Shernazarova.

Nukus voqealarida ayblanib, 5 yilga qamalgan 23 yoshli talaba esa unga yengil jazo tayinlagan sudyani bir umr duo qilishini aytmoqda.

“Nukus shahridagi tartibsizliklarda faol ishtirok etib, bu yerga kelib qoldim. Aybimni tan olaman. Men Dauletmurat Tajimuratovning internetda tarqatgan videosidagi gaplariga ishondim va miting qonuniy, tartibli deb aytilgani uchun qatnashgandim. Keyinchalik bu mitingning noqonuniy ekanini bildim. Ammo kech. Aslida mening aybim uchun qonunlarimizda 10 yildan 15 yilgacha bo‘lgan ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlanishi ko‘rsatilgan. Lekin sudya va sud hayʼati mening yosh ekanimni, hali talabaligimni, sport ustasi ekanimni inobatga olib, 5 yilga ozodlikdan mahrum qilish jazosini tayinladi. Buning uchun sudyani bir umr duo qilaman”, — deydi Islom Po‘latov.

Sudlanuvchilar orasida xalqning ziyoli qatlami sifatida tilga olinuvchi jurnalist va o‘qituvchilar ham bor.

“Qoraqalpog‘istonning Nukus shahrida 2022-yilning 1-iyul kuni bo‘lib o‘tgan noqonuniy miting haqidagi videoni Qozog‘istonning ‘Kazinform’ va Rossiyaning ‘RIA Novosti’ axborot agentliklariga jo‘natganman. Videoda bozorda olomon to‘plangani ko‘ringan edi. Bu haqda O‘zbekistondagi hech qaysi rasmiy manbalar yoritmagani sabab, bu voqealardan prezident xabarsiz qolib ketyapti deb o‘ylab, hali tekshirilmagan, tasdiqlanmagan axborotni xorij OAVlariga yubordim. Va bu mening xatoyim ekanini tushunib yetdim. Aslida Konstitutsiyani hech qanday mitingsiz o‘zgartirishsiz qoldirsa bo‘lishi mumkinligini tushunib yetdim”, — deydi Nukus voqealarida ayblanib, sud zalidan ozodlikka chiqqan jurnalist Yesimqan Qanaatov.

Yesimqan Qanaatov ozodlikdan mahrum qilish jazosi ozodlikni cheklash jazosiga almashtirilgan 11 nafar sudlanuvchilardan biri hisoblanadi. U Jinoyat kodeksining 244-moddasi 3-qismi (qurol yoki qurol sifatida foydalaniladigan boshqa narsalarni ishlatib yoxud ishlatish bilan qo‘rqitib shaxsga nisbatan zo‘rlik ishlatish, qirg‘in solish, o‘t qo‘yish, mulkka shikast yetkazish yoki uni nobud qilish, hokimiyat vakiliga qarshilik ko‘rsatish orqali sodir etilgan ommaviy tartibsizliklar tashkil qilish, shuningdek, ommaviy tartibsizliklarda faol qatnashish) va 244-modda-1-moddasi 3-qismi “a”, “b”, “g” bandlarida nazarda tutilgan jinoyatni sodir etganlikda aybli deb topilgan.

Yana bir jurnalist Abdimalik Xo‘janazarov esa xalqqa yolg‘onchi targ‘ibotchilarga aldanib qolmaslikni, ularning har qanday gaplariga ishonmasliklari kerakligini so‘ramoqda.

“Men Nukus tumani gazetasida, Dauletmurat Tajimuratovga tegishli ‘El xizmatinde’ gazetalarida ishlaganman. Aybim shu gazetada xalqni chalg‘itadigan, har xil targ‘ibotga undaydigan maqolalar chiqqanida bo‘ldi. Va eng yomoni bu gazetalar maktab o‘quvchilariga taalluqli bo‘lmasa-da maktab o‘quvchilariga tarqatilgan va o‘qitilgan. Demak, bundan Dauletmurat Tajimuratovning maqsadi boshqa bo‘lgan. Buni kech anglab yetdik. To‘g‘ri, oliy maʼlumotli, yoki katta inson bo‘lsak-da, yolg‘on gaplarga, targ‘ibotlarga aldandik. Shuning uchun ham bugun xalq oldida yuzimiz shuvut bo‘ldi. Ishimizdan pushaymonmiz. Endi xalqimizga bor gapni aytib, bunaqa targ‘ibotlarga ishonmaslikka chaqiraman”, — deydi sud zalidan ozodlikka chiqarilgan jurnalist Abdimalik Xo‘janazarov.

Ingliz tili fani o‘qituvchisi Timurbek Ismoilov davlat yaratib bergan sharoitga javoban noshukrlik qilganini, shu sabab sud zalida sudlanuvchi sifatida turganidan uyatdaligini aytmoqda. 

“Sud shaffof va adolatli o‘tdi. Shaxsan mening aybim og‘ir edi. Lekin menga imkon berishdi, prezidentimizning yoshlarni qo‘llab-quvvatlash haqidagi siyosatining davomi sifatida meni ayashdi. Buning uchun sudya va sud hayʼatiga, prezidentimizga, xalqimizga rahmat aytaman. Minnatdorligimni izhor qilaman. Tengdoshlarimga, xalqimizga har xil targ‘ibotlarga ishonmaslik kerakligini takror-takror aytib, hushyorlikka chaqiraman. Ingliz tili fani o‘qituvchisi sifatida, o‘qituvchilarga berilgan imkoniyatlardan foydalangan yosh kadr sifatida prezidentimiz yaratib bergan imkoniyatga rahmat aytish o‘rniga, noshukrlik qilganim uchun, aynan bugun sud zalida sudlanuvchi sifatida siz bilan ko‘rishib turganimdan uyatdaman”, — deydi ingliz tili fani o‘qituvchisi Timurbek Ismoilov.

Sud jarayonini kuzatib borgan mustaqil kuzatuvchilardan biri Gulnoz Mamarasulova Nukus voqealari aybdorlari ishini ko‘rib chiqqan sud O‘zbekistonda sudlarda adolatni taʼminlash maqsadida, ularning shaffof va vijdonan faoliyat yuritishini taʼminlash borasidagi islohotlarga hamohang, talablarga javob beradigan darajada o‘zgarayotganini isbotlaganini aytmoqda.

“Tan olish kerak, uzoq yillar davomida ko‘pchilikda sudga nisbatan ishonchsizlik paydo bo‘lgandi. Yillar davomida sudlar tomonidan adolatsiz qarorlar chiqarilishi va oqibatda xalqning jabrlanib qolaverishi bu sudlarga ishonchsizlik mustahkamlanib qolishiga olib kelgandi. Buxoroda Nukus voqealari aybdorlariga nisbatan bo‘lib o‘tgan sud jarayonlari O‘zbekistonda sudlarda adolatni taʼminlash maqsadida, ularning shaffof va vijdonan faoliyat yuritishini taʼminlash borasidagi islohotlarga hamohang, talablarga javob beradigan darajada o‘zgarayotganini isbotladi desak xato qilmagan bo‘lamiz. Buni Jinoyat ishlari bo‘yicha Buxoro viloyati sudida o‘zimiz ko‘rdik va kuzatdik. Shuningdek, sudlanuvchilarning tergov hibsxonalarida saqlanish jarayonlari bilan ham tanishdik, sudlanuvchilar hech qanday qiynoqqa solinmaganini ko‘rdik, bildik. O‘ylaymanki, bu nafaqat menda, barcha komissiya aʼzolarining sud adolatli o‘tdi degan xulosa qilishiga olib keldi”, — deydi mustaqil kuzatuvchilardan biri Gulnoz Mamarasulova.