“Судьяни бир умр дуо қиламан”, “15 йилга қамалиб кетади деб ўйлагандим”, “Митингда микрофон олиб, Даулетмуратга озодлик талаб қилиб хато қилдим”: Нукус воқеаларида айбланганлар хулосаси

Бугун, 17 март куни Жиноят ишлари бўйича Бухоро вилояти судида 2022 йилнинг 1—2 июль кунлари Қорақалпоғистоннинг Нукус шаҳрида бўлиб ўтган тартибсизликларда айбланиб, судланувчи сифатида судга тортилганлар иши кўриб чиқилди. Мазкур судда 39 нафар судланувчининг 11 нафари суд залидан озодликка чиқарилган бўлса, 28 нафар судланувчи 5 йилдан 11 йилгача муддатга озодликдан маҳрум қилинди. “Дарё” мазкур суд ишида иштирок этиб, ҳукм қилинганларни суҳбатга тортди ва суднинг қанчалик шаффоф ва адолатли ўтгани ҳақида сўради.

“Халқимизнинг яхши кунларида, тўйларида ўртакашлик қилиб, хизмат қилардим. Митинг куни контейнернинг устига чиқиб, микрофон олиб, Давлетмурат Тажимуратовнинг озодлигини талаб қиламиз деб, билиб-билмай, тушунмай гапирганман. Бугунги кунга келиб, гапимдан пушаймонман. Ўша куни атрофимизда мингга яқин одам йиғилганди. Барча йиғилганлар агрессив кайфиятда эди, бу бизга ҳам таъсир қилди. 8,5 ой давом этган тергов жараёнларида хатоларимни таҳлил қилдим, тушуниб етдим. Тўрт девор ичида ўтган ҳар бир кун йилга татиди. Оиламдан, фарзандларимдан узоқда уларнинг қадрига етдим. Яна кечириб, имкон берилгани учун президентимизга раҳмат айтаман”, — дейди тартибсизликларга қадар одамларнинг тўйида ўртакашлик қилиб юрган Алимбай Мирзамбетов.

Яна бир судланувчи Нурмуҳаммад Генжебаев эса тенгдошларига Даулетмурат Тажимуратов ва Омон Сағдуллаев каби провокаторларга ишониб, халққа қарши чиқмасликни маслаҳат бермоқда.

“Тенгдошларимга Даулетмурат Тажимуратов каби провокаторларга ишониб, халққа қарши чиқмасликни маслаҳат бераман”, — дейди Нукус воқеаларида айбланиб, суд залидан озодликка чиққан Нурмуҳаммад Генжебаев.

Суд ҳукмини интизор бўлиб кутган онаизорлардан бири Муҳаббат Шерназарова эса ўғлига ўзи кутганидан енгилроқ жазо тайинланганини айтмоқда.

“Ўғлимнинг билиб-билмай шу ишларга аралашиб қолганидан пушаймонман. Бунинг учун президентимиздан кечирим сўрайман. Тан оламан она сифатида ўғлим 10-15 йилга қамалиб кетади деб қўрққандим. Шукурки, 5 йил озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди. Шунисига ҳам шукр. Ўғлим бу хатоларини такрорламайди, бунинг кафиллигини оламан, президентимиздан, халқимиздан узр сўрайман”, — дейди Исломбек Пўлатовнинг онаси Муҳаббат Шерназарова.

Нукус воқеаларида айбланиб, 5 йилга қамалган 23 ёшли талаба эса унга енгил жазо тайинлаган судьяни бир умр дуо қилишини айтмоқда.

“Нукус шаҳридаги тартибсизликларда фаол иштирок этиб, бу ерга келиб қолдим. Айбимни тан оламан. Мен Даулетмурат Тажимуратовнинг интернетда тарқатган видеосидаги гапларига ишондим ва митинг қонуний, тартибли деб айтилгани учун қатнашгандим. Кейинчалик бу митингнинг ноқонуний эканини билдим. Аммо кеч. Аслида менинг айбим учун қонунларимизда 10 йилдан 15 йилгача бўлган озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланиши кўрсатилган. Лекин судья ва суд ҳайъати менинг ёш эканимни, ҳали талабалигимни, спорт устаси эканимни инобатга олиб, 5 йилга озодликдан маҳрум қилиш жазосини тайинлади. Бунинг учун судьяни бир умр дуо қиламан”, — дейди Ислом Пўлатов.

Судланувчилар орасида халқнинг зиёли қатлами сифатида тилга олинувчи журналист ва ўқитувчилар ҳам бор.

“Қорақалпоғистоннинг Нукус шаҳрида 2022 йилнинг 1 июль куни бўлиб ўтган ноқонуний митинг ҳақидаги видеони Қозоғистоннинг ‘Kazinform’ ва Россиянинг ‘РИА Новости’ ахборот агентликларига жўнатганман. Видеода бозорда оломон тўплангани кўринган эди. Бу ҳақда Ўзбекистондаги ҳеч қайси расмий манбалар ёритмагани сабаб, бу воқеалардан президент хабарсиз қолиб кетяпти деб ўйлаб, ҳали текширилмаган, тасдиқланмаган ахборотни хориж ОАВларига юбордим. Ва бу менинг хатойим эканини тушуниб етдим. Аслида Конституцияни ҳеч қандай митингсиз ўзгартиришсиз қолдирса бўлиши мумкинлигини тушуниб етдим”, — дейди Нукус воқеаларида айбланиб, суд залидан озодликка чиққан журналист Есимқан Қанаатов.

Есимқан Қанаатов озодликдан маҳрум қилиш жазоси озодликни чеклаш жазосига алмаштирилган 11 нафар судланувчилардан бири ҳисобланади. У Жиноят кодексининг 244-моддаси 3-қисми (қурол ёки қурол сифатида фойдаланиладиган бошқа нарсаларни ишлатиб ёхуд ишлатиш билан қўрқитиб шахсга нисбатан зўрлик ишлатиш, қирғин солиш, ўт қўйиш, мулкка шикаст етказиш ёки уни нобуд қилиш, ҳокимият вакилига қаршилик кўрсатиш орқали содир этилган оммавий тартибсизликлар ташкил қилиш, шунингдек, оммавий тартибсизликларда фаол қатнашиш) ва 244-модда-1-моддаси 3-қисми “а”, “б”, “г” бандларида назарда тутилган жиноятни содир этганликда айбли деб топилган.

Яна бир журналист Абдималик Хўжаназаров эса халққа ёлғончи тарғиботчиларга алданиб қолмасликни, уларнинг ҳар қандай гапларига ишонмасликлари кераклигини сўрамоқда.

“Мен Нукус тумани газетасида, Даулетмурат Тажимуратовга тегишли ‘Эл хизматинде’ газеталарида ишлаганман. Айбим шу газетада халқни чалғитадиган, ҳар хил тарғиботга ундайдиган мақолалар чиққанида бўлди. Ва энг ёмони бу газеталар мактаб ўқувчиларига тааллуқли бўлмаса-да мактаб ўқувчиларига тарқатилган ва ўқитилган. Демак, бундан Даулетмурат Тажимуратовнинг мақсади бошқа бўлган. Буни кеч англаб етдик. Тўғри, олий маълумотли, ёки катта инсон бўлсак-да, ёлғон гапларга, тарғиботларга алдандик. Шунинг учун ҳам бугун халқ олдида юзимиз шувут бўлди. Ишимиздан пушаймонмиз. Энди халқимизга бор гапни айтиб, бунақа тарғиботларга ишонмасликка чақираман”, — дейди суд залидан озодликка чиқарилган журналист Абдималик Хўжаназаров.

Инглиз тили фани ўқитувчиси Тимурбек Исмоилов давлат яратиб берган шароитга жавобан ношукрлик қилганини, шу сабаб суд залида судланувчи сифатида турганидан уятдалигини айтмоқда. 

“Суд шаффоф ва адолатли ўтди. Шахсан менинг айбим оғир эди. Лекин менга имкон беришди, президентимизнинг ёшларни қўллаб-қувватлаш ҳақидаги сиёсатининг давоми сифатида мени аяшди. Бунинг учун судья ва суд ҳайъатига, президентимизга, халқимизга раҳмат айтаман. Миннатдорлигимни изҳор қиламан. Тенгдошларимга, халқимизга ҳар хил тарғиботларга ишонмаслик кераклигини такрор-такрор айтиб, ҳушёрликка чақираман. Инглиз тили фани ўқитувчиси сифатида, ўқитувчиларга берилган имкониятлардан фойдаланган ёш кадр сифатида президентимиз яратиб берган имкониятга раҳмат айтиш ўрнига, ношукрлик қилганим учун, айнан бугун суд залида судланувчи сифатида сиз билан кўришиб турганимдан уятдаман”, — дейди инглиз тили фани ўқитувчиси Тимурбек Исмоилов.

Суд жараёнини кузатиб борган мустақил кузатувчилардан бири Гулноз Мамарасулова Нукус воқеалари айбдорлари ишини кўриб чиққан суд Ўзбекистонда судларда адолатни таъминлаш мақсадида, уларнинг шаффоф ва виждонан фаолият юритишини таъминлаш борасидаги ислоҳотларга ҳамоҳанг, талабларга жавоб берадиган даражада ўзгараётганини исботлаганини айтмоқда.

“Тан олиш керак, узоқ йиллар давомида кўпчиликда судга нисбатан ишончсизлик пайдо бўлганди. Йиллар давомида судлар томонидан адолатсиз қарорлар чиқарилиши ва оқибатда халқнинг жабрланиб қолавериши бу судларга ишончсизлик мустаҳкамланиб қолишига олиб келганди. Бухорода Нукус воқеалари айбдорларига нисбатан бўлиб ўтган суд жараёнлари Ўзбекистонда судларда адолатни таъминлаш мақсадида, уларнинг шаффоф ва виждонан фаолият юритишини таъминлаш борасидаги ислоҳотларга ҳамоҳанг, талабларга жавоб берадиган даражада ўзгараётганини исботлади десак хато қилмаган бўламиз. Буни Жиноят ишлари бўйича Бухоро вилояти судида ўзимиз кўрдик ва кузатдик. Шунингдек, судланувчиларнинг тергов ҳибсхоналарида сақланиш жараёнлари билан ҳам танишдик, судланувчилар ҳеч қандай қийноққа солинмаганини кўрдик, билдик. Ўйлайманки, бу нафақат менда, барча комиссия аъзоларининг суд адолатли ўтди деган хулоса қилишига олиб келди”, — дейди мустақил кузатувчилардан бири Гулноз Мамарасулова.