“Daryo” internet-nashrining Qozog‘istondagi muxbiri Svetlana Shesternyova Olmaota shahri yaqinidagi mehribonlik uylarining biridagi tarbiyalanuvchilar bilan uchrashdi.
O‘zining donoligi bilan hatto kattalarni ham ortda qoldirgan bu yigitlar bilan uchrashuv unutilmas taassurot qoldirdi. Ota-onangiz tirikligingizda tashlab ketishidan yomonroq nima bo‘lishi mumkin? Mehribonlik uyi xodimi Andrey Raspopin aytganidek, bolalarning yuztadan bittasi shu holatga duch keladi.
— Sizningcha, bunday muassasalarda iloji boricha kamroq bolalar tarbiyalanishini qanday ta’minlash mumkin?
— Hech qanday yo‘li yo‘q. Bu postsovet hududida bo‘lgan, bor va bo‘ladi. Ushbu holatni bartaraf etish uchun Turkiya yoki Saudiya Arabistoni kabi sharq mamlakatlari tajribasiga e’tibor qaratish kerak. Bu mamlakatlarda mehribonlik uylari bormi? Agar yo‘q bo‘lsa, ular bunga qanday erishdi?
Andrey Raspopinning so‘zlariga ko‘ra, Qozog‘iston bu borada baʼzi qadamlarni tashlamoqda, biroq ular yetarli bo‘lmasligi aniq. Uning ta’kidlashicha, Qozog‘iston “yetimlarsiz dunyo” sari intilmoqda, boshqa davlatlar ularga g‘amxo‘rlik qilish imkoniyatidan foydalanishi uchun mehribonlik uylari faoliyati tugatilmoqda.
“Bu yomon. Demak, biz o‘z madaniyatimizni, ma’naviy-axloqiy qadriyatlarimizni, ona zaminning iliqligini farzandlarimizga yetkaza olmaymiz. Bundan tashqari, G‘arbda farzand asrab olish holati asosan bir jinsli oilalarda kuzatiladi. Shuning uchun ham biz butun qadriyatlar tizimini o‘zgartirishimiz, G‘arb ta’siridan xalos bo‘lishimiz kerak”, — deydi mehribonlik uyidagi o‘qituvchi.
Mehribonlik uyi xodimi shaxsan farzandlikka olishga qarshi ekanini bildirdi. Uning ta’kidlashicha, hamma oilalar ham bu qadamga tayyor emas.
“Bu qahramonlik talab qiladigan qiyin harakat”, —deya xulosa qildi Andrey Raspopin.
Men bolalarga bir nechta savollarga javob berib, kichik anketalarni to‘ldirishga taklif qildim. Suhbatdoshlarim orasida eng yoshi kattasi 22 yoshda edi. U allaqachon o‘rta maktabni tugatgan, hozir esa xususiy mehribonlik uyida ishlaydi.
U 2012-yilda ushbu xususiy muassasaga kelgan, yigitning ota-onasi spirtli ichimliklarni haddan tashqari ko‘p iste’mol qilgan. Eng yomoni u yolg‘iz qolishdan va o‘limdan qo‘rqadi.
“Men har doim o‘limdan keyin nima bo‘lishidan qo‘rqaman”, —deydi yigit.
U yaxshi ota bo‘lishga va’da berdi, chunki u bola uchun yomon ota-ona qanday bo‘lishini o‘z boshidan kechirgan. Suhbatdoshim barcha bolalarga hayotdagi maqsadi yo‘lida qaror qabul qilishlarini aytdi. U haqiqatan ham insonlarning bir-biriga nisbatan sezgir va mehribon bo‘lishini xohlashini aytdi.
“Ehtimol, xiyonatni kechirgan bo‘lardim, biroq uni unutish men uchun juda qiyin bo‘lar edi. Xiyonat qilganlar bilan kamroq yaqin bo‘lishga harakat qilaman”, — deydi u.
— Tezroq katta bo‘lishni xohlaysizmi?
— Yo‘q. Ayni paytda 22 yoshdaman va allaqachon hayot sinovlariga duch kelganman. Yosh ulg‘ayishi bilan birga mas’uliyat ham ortadi. Hamma narsaning o‘z vaqti bor, — deydi u.
Yigitning o‘z orzulari bor, biroq u bu haqda, shuningdek, kelajak rejalari haqida gapirmaslikni afzal ko‘rdi. U kattalarga ko‘proq xushmuomala bo‘lishlarini, bolalarni tinglashga harakat qilishlarini, ularning tanlovida yordam berishlarini istashini aytdi.
“Kattalar har doim bolalarga nima kerakligini yaxshiroq biladi, deb o‘ylashadi. Biroq bunday emas. Bolalarni tinglash va ularga hamma narsada yordam berishga harakat qilish kerak. Aks holda, bolalar kelajakda hayotdan nimani xohlashlarini tushunishlari juda qiyin bo‘ladi”, — deydi u.
Savollarga 17 yoshli qiz va yigit, shuningdek, 16 yoshli o‘smirlar javob berdi.
Ikkinchi suhbatdosh respondentlar guruhidan o‘zining moslashuvchanligi bilan ajralib turardi. Mehribonlik uyidagi 16 yoshli qiz o‘z fikrlarini o‘rtoqlashdi. U 12 yildan beri mehribonlik uyida yashaydi. Bu mehribonlik uyi tarbiyalanuvchisi hamma narsadan ko‘ra ojiz bo‘lib qolishdan qo‘rqadi. U voyaga yetganida yaxshi ona va muvaffaqiyatli inson bo‘lishni va’da berdi, biroq ayni paytda u katta bo‘lishga shoshilmayotganini ham aytdi. U dunyodagi barcha bolalarga baxt, kattalarga esa sog‘lik va o‘z avlodlariga ko‘proq e'tiborli bo'lishlarini so‘radi.
— Agar dunyoni o‘zgartirish qo‘lingizda bo‘lganida, nimani o‘zgartirgan bo‘lardingiz?
— Men butun dunyoda tinchlik o‘rnatishga harakat qilgan bo‘lardim.
— Xiyonatni kechira olasizmi?
— Yo‘q.
Uning tengdoshi bolalar uyiga to‘rt yil oldin kelgan. Yigit eng kuchli qo‘rquvi noqulay muhitda yashash ekanini aytdi. U barcha bolalarga umrbod farovonlik va shubhalardan uzoq bo‘lishini tiladi. Agar bu yigitning kuchida bo‘lganida, u sayyorani atrof-muhitni ifloslantiruvchi urushlar va zavodlardan abadiy tozalagan bo‘lardi. Xiyonatni kechirish haqidagi savolga u buni bir necha marta bajarishga majbur bo‘lganini aytdi.
“Biroq menga xiyonat qilgan inson bundan pushaymon bo‘lsagina uni kechiraman”, — deydi yigit.
U ham katta bo‘lishga shoshilmayapti. Chunki, uning fikricha, bolaligingizda barcha muammolar siz uchun hal qilinadi, bo‘sh vaqtingiz ancha ko‘p bo‘ladi.
— Orzungiz bormi?
- Ha. O‘n yildan keyin do‘stlarim bilan uchrashib, hamma farovon hayot kechirishini va butun yozni Mayamida o‘tkazishimizni istayman.
Yigit voyaga yetganidan keyin avtoelektrik bo‘ladi. U bu kasbni juda foydali deb hisoblaydi, chunki avtomobillarda elektr mexanizmlarning mavjudligi kundan kunga ortib bormoqda. Bundan tashqari, u mashinalarni yaxshi ko‘radi. U katta insonlar baxtli yashab, tinch-osoyishta nafaqaga chiqishlarini, farzandlari keksalik chog‘ida ularga qarashlarini tiladi.
17 yoshga kirgan qiz va yigit mehribonlik uyida o‘n yildan ortiq vaqtdan beri yashab kelmoqda. Ularning barchasi o‘z yaqinlarini yo‘qotishdan qo‘rqadi. Ular ajoyib ota-ona bo‘ladi.
– Ota-onamsiz yashadim, mehribonlik uyida tarbiyalanganman. Farzandlarim hech narsaga muhtoj bo‘lmasligiga harakat qilaman. Men ularning hayotini baxtli qilmoqchiman, — deb qo‘shimcha qildi uning tengdoshi.
Ular o‘z tengdoshlariga baxtli va quvnoq bolalikni tiladi, shunda istaklar doimo imkoniyatlar, uyg‘un hayot, ko‘proq tabassum va sihat-salomatlik bilan mos keladi. Ular bu dunyoni kasalliklardan, nafratdan, g‘azabdan tozalashni, bir so‘z bilan aytganda, insonlarni bir-biriga mehribon bo‘lishni, shuningdek, atrof-muhitni yaxshilashni xohlashini aytdi. Respondentlarning hammasi kattalar bo‘lishni xohlamasligini aytdi. Ular mas’uliyatga, muammolarga va adolatli qarorlarga tayyor bo‘lmasa-da, har birining muvaffaqiyatga erishish, dunyo bo‘ylab sayohat qilish, bir nechta tillarni bilish orzulari bor.
O‘smirlar kattalarga sog‘liq, quvonch va adolatli bo‘lishni tiladi. Tarbiyalanuvchilar keksa avlod o‘ziga ko‘proq vaqt ajratishi va ish bilan mashg‘ul bo‘lmasligi kerak, deb hisoblaydi. Ular bolalarga ishonish, ularni tinglay olish va e’tiborli bo‘lish zarurligini ta’kidladi.
Svetlana Shesternyova, “Daryo”ning Qozog‘istondagi muxbiri
Izoh (0)