“Дарё” интернет-нашрининг Қозоғистондаги мухбири Светлана Шестернёва Олмаота шаҳри яқинидаги меҳрибонлик уйларининг биридаги тарбияланувчилар билан учрашди.
Ўзининг донолиги билан ҳатто катталарни ҳам ортда қолдирган бу йигитлар билан учрашув унутилмас таассурот қолдирди. Ота-онангиз тириклигингизда ташлаб кетишидан ёмонроқ нима бўлиши мумкин? Меҳрибонлик уйи ходими Андрей Распопин айтганидек, болаларнинг юзтадан биттаси шу ҳолатга дуч келади.
— Сизнингча, бундай муассасаларда иложи борича камроқ болалар тарбияланишини қандай таъминлаш мумкин?
— Ҳеч қандай йўли йўқ. Бу постсовет ҳудудида бўлган, бор ва бўлади. Ушбу ҳолатни бартараф этиш учун Туркия ёки Саудия Арабистони каби шарқ мамлакатлари тажрибасига эътибор қаратиш керак. Бу мамлакатларда меҳрибонлик уйлари борми? Агар йўқ бўлса, улар бунга қандай эришди?
Андрей Распопиннинг сўзларига кўра, Қозоғистон бу борада баъзи қадамларни ташламоқда, бироқ улар етарли бўлмаслиги аниқ. Унинг таъкидлашича, Қозоғистон “етимларсиз дунё” сари интилмоқда, бошқа давлатлар уларга ғамхўрлик қилиш имкониятидан фойдаланиши учун меҳрибонлик уйлари фаолияти тугатилмоқда.
“Бу ёмон. Демак, биз ўз маданиятимизни, маънавий-ахлоқий қадриятларимизни, она заминнинг илиқлигини фарзандларимизга етказа олмаймиз. Бундан ташқари, Ғарбда фарзанд асраб олиш ҳолати асосан бир жинсли оилаларда кузатилади. Шунинг учун ҳам биз бутун қадриятлар тизимини ўзгартиришимиз, Ғарб таъсиридан халос бўлишимиз керак”, — дейди меҳрибонлик уйидаги ўқитувчи.
Меҳрибонлик уйи ходими шахсан фарзандликка олишга қарши эканини билдирди. Унинг таъкидлашича, ҳамма оилалар ҳам бу қадамга тайёр эмас.
“Бу қаҳрамонлик талаб қиладиган қийин ҳаракат”, —дея хулоса қилди Андрей Распопин.
Мен болаларга бир нечта саволларга жавоб бериб, кичик анкеталарни тўлдиришга таклиф қилдим. Суҳбатдошларим орасида энг ёши каттаси 22 ёшда эди. У аллақачон ўрта мактабни тугатган, ҳозир эса хусусий меҳрибонлик уйида ишлайди.
У 2012 йилда ушбу хусусий муассасага келган, йигитнинг ота-онаси спиртли ичимликларни ҳаддан ташқари кўп истеъмол қилган. Энг ёмони у ёлғиз қолишдан ва ўлимдан қўрқади.
“Мен ҳар доим ўлимдан кейин нима бўлишидан қўрқаман”, —дейди йигит.
У яхши ота бўлишга ваъда берди, чунки у бола учун ёмон ота-она қандай бўлишини ўз бошидан кечирган. Суҳбатдошим барча болаларга ҳаётдаги мақсади йўлида қарор қабул қилишларини айтди. У ҳақиқатан ҳам инсонларнинг бир-бирига нисбатан сезгир ва меҳрибон бўлишини хоҳлашини айтди.
“Эҳтимол, хиёнатни кечирган бўлардим, бироқ уни унутиш мен учун жуда қийин бўлар эди. Хиёнат қилганлар билан камроқ яқин бўлишга ҳаракат қиламан”, — дейди у.
— Тезроқ катта бўлишни хоҳлайсизми?
— Йўқ. Айни пайтда 22 ёшдаман ва аллақачон ҳаёт синовларига дуч келганман. Ёш улғайиши билан бирга масъулият ҳам ортади. Ҳамма нарсанинг ўз вақти бор, — дейди у.
Йигитнинг ўз орзулари бор, бироқ у бу ҳақда, шунингдек, келажак режалари ҳақида гапирмасликни афзал кўрди. У катталарга кўпроқ хушмуомала бўлишларини, болаларни тинглашга ҳаракат қилишларини, уларнинг танловида ёрдам беришларини исташини айтди.
“Катталар ҳар доим болаларга нима кераклигини яхшироқ билади, деб ўйлашади. Бироқ бундай эмас. Болаларни тинглаш ва уларга ҳамма нарсада ёрдам беришга ҳаракат қилиш керак. Акс ҳолда, болалар келажакда ҳаётдан нимани хоҳлашларини тушунишлари жуда қийин бўлади”, — дейди у.
Саволларга 17 ёшли қиз ва йигит, шунингдек, 16 ёшли ўсмирлар жавоб берди.
Иккинчи суҳбатдош респондентлар гуруҳидан ўзининг мослашувчанлиги билан ажралиб турарди. Меҳрибонлик уйидаги 16 ёшли қиз ўз фикрларини ўртоқлашди. У 12 йилдан бери меҳрибонлик уйида яшайди. Бу меҳрибонлик уйи тарбияланувчиси ҳамма нарсадан кўра ожиз бўлиб қолишдан қўрқади. У вояга етганида яхши она ва муваффақиятли инсон бўлишни ваъда берди, бироқ айни пайтда у катта бўлишга шошилмаётганини ҳам айтди. У дунёдаги барча болаларга бахт, катталарга эса соғлик ва ўз авлодларига кўпроқ эътиборли бўлишларини сўради.
— Агар дунёни ўзгартириш қўлингизда бўлганида, нимани ўзгартирган бўлардингиз?
— Мен бутун дунёда тинчлик ўрнатишга ҳаракат қилган бўлардим.
— Хиёнатни кечира оласизми?
— Йўқ.
Унинг тенгдоши болалар уйига тўрт йил олдин келган. Йигит энг кучли қўрқуви ноқулай муҳитда яшаш эканини айтди. У барча болаларга умрбод фаровонлик ва шубҳалардан узоқ бўлишини тилади. Агар бу йигитнинг кучида бўлганида, у сайёрани атроф-муҳитни ифлослантирувчи урушлар ва заводлардан абадий тозалаган бўларди. Хиёнатни кечириш ҳақидаги саволга у буни бир неча марта бажаришга мажбур бўлганини айтди.
“Бироқ менга хиёнат қилган инсон бундан пушаймон бўлсагина уни кечираман”, — дейди йигит.
У ҳам катта бўлишга шошилмаяпти. Чунки, унинг фикрича, болалигингизда барча муаммолар сиз учун ҳал қилинади, бўш вақтингиз анча кўп бўлади.
— Орзунгиз борми?
- Ҳа. Ўн йилдан кейин дўстларим билан учрашиб, ҳамма фаровон ҳаёт кечиришини ва бутун ёзни Майамида ўтказишимизни истайман.
Йигит вояга етганидан кейин автоэлектрик бўлади. У бу касбни жуда фойдали деб ҳисоблайди, чунки автомобилларда электр механизмларнинг мавжудлиги кундан кунга ортиб бормоқда. Бундан ташқари, у машиналарни яхши кўради. У катта инсонлар бахтли яшаб, тинч-осойишта нафақага чиқишларини, фарзандлари кексалик чоғида уларга қарашларини тилади.
17 ёшга кирган қиз ва йигит меҳрибонлик уйида ўн йилдан ортиқ вақтдан бери яшаб келмоқда. Уларнинг барчаси ўз яқинларини йўқотишдан қўрқади. Улар ажойиб ота-она бўлади.
– Ота-онамсиз яшадим, меҳрибонлик уйида тарбияланганман. Фарзандларим ҳеч нарсага муҳтож бўлмаслигига ҳаракат қиламан. Мен уларнинг ҳаётини бахтли қилмоқчиман, — деб қўшимча қилди унинг тенгдоши.
Улар ўз тенгдошларига бахтли ва қувноқ болаликни тилади, шунда истаклар доимо имкониятлар, уйғун ҳаёт, кўпроқ табассум ва сиҳат-саломатлик билан мос келади. Улар бу дунёни касалликлардан, нафратдан, ғазабдан тозалашни, бир сўз билан айтганда, инсонларни бир-бирига меҳрибон бўлишни, шунингдек, атроф-муҳитни яхшилашни хоҳлашини айтди. Респондентларнинг ҳаммаси катталар бўлишни хоҳламаслигини айтди. Улар масъулиятга, муаммоларга ва адолатли қарорларга тайёр бўлмаса-да, ҳар бирининг муваффақиятга эришиш, дунё бўйлаб саёҳат қилиш, бир нечта тилларни билиш орзулари бор.
Ўсмирлар катталарга соғлиқ, қувонч ва адолатли бўлишни тилади. Тарбияланувчилар кекса авлод ўзига кўпроқ вақт ажратиши ва иш билан машғул бўлмаслиги керак, деб ҳисоблайди. Улар болаларга ишониш, уларни тинглай олиш ва эътиборли бўлиш зарурлигини таъкидлади.
Светлана Шестернёва, “Дарё”нинг Қозоғистондаги мухбири
Изоҳ (0)