Nasiya savdo: manfaatmi yoki zarar? O‘zbekiston va chet elda nasiya savdoga munosabat

Nasiya savdo deganda xalqimiz insonlari ko‘z oldida salbiy obrazlar paydo bo‘la boshlaydi. Xattoki do‘konlarda o‘rnatilgan “Nasiyaga savdo yo‘q” deb yozilgan taxtachalar yodga tushadi. Bularning barchasi moliyaviy savodxonlik yetarli darajada bo‘lmagani va birozda insonlarning qarz madaniyatiga bee’tibor bo‘lishi natijasida yuzaga kelgan holat bo‘lsa kerak.

Hozirgi kunda nasiya savdo asosida xarid qilish uchun takliflar har qachongidan ko‘p. Ularning nomi turlicha, kimdir muddatli to‘lov desa, kimdir nasiya deydi, shunday bo‘lsa ham ularning ishlash tarzi bir xil – hozir oling, keyinroq to‘lang (BNPL). Kreditlardan farqli ravishda bu modelda pul emas, balki tovar nasiyaga olinadi, uning narxi va nasiya muddati oldindan aniq qilib belgilanadi, hech qanday yashirin foiz yoki komissiyalar mavjud bo‘lmaydi.

Nasiya savdo asosida xarid qilish manfaatmi yoki zarar?

Har bir vosita undan foydalanayotgan odamga bog‘liq ravishda ham yaxshi, ham yomon bo‘lishi mumkin. Nasiya savdoda ham xuddi shunday. Aslida biror bir narsani nasiyaga xarid qilganingizda siz yutuqda bo‘lasiz, sababi kelajakdagi inflyatsiyaning sizga ta’siri kamroq bo‘ladi. Masalan 1 200 000 so‘mlik tovarni 1 yil muddatga nasiyaga sotib olib, oyiga 100 000 so‘mdan to‘lab borasiz va bir yil ichida mazkur belgilangan narx o‘zgarmaydi, vaholanki, agar siz avval pulni 1 yil mobaynida to‘plab undan keyin xarid qiladigan bo‘lsangiz, 1 yildan so‘ng inflyatsiya ortishi hisobiga bu tovarning narxi anchagina qimmatroq bo‘lishi mumkin. 

Ammo tanganing ikkinchi tarafi bo‘lganidek, qarz botqog‘iga g‘arq bo‘lmaslik uchun faqatgina haqiqiy zaruriyat mavjud bo‘lgan yoki aktiv hisoblangan tovarlarni xarid qilish maqsadga muvofiq, aks holda inflyatsiyadan yutaman deb, qarzga o‘rganib qolish xavfi mavjud.

O‘zbekistonda nasiya savdo asosida nimalar xarid qilishadi?

Iman Pay kompaniyasi tomonidan taqdim etilgan ma’lumotlarga ko‘ra, aholimizning aksariyat qismi nasiya savdodan faqatgina maishiy texnika buyumlari va gadjetlar sotib olishdagina foydalanadi. Keling, yanayam aniq tasavvurga ega bo‘lish uchun raqamlarga murojaat qilamiz. 

Berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, yurtimizda muddatli to‘lov asosidagi xaridlarning 60 foizi asosan mobil telefonlarga (Xiaomi (41%), Samsung (33%), Vivo (4%) va boshqa rusumdagi), 26 foizi maishiy texnikaga (televizor (17%), muzlatkich (15%), kir yuvish mashinalari (13%) va boshqalar) to‘g‘ri keladi.

Xorijiy mamlakatlarda holat qanday?

Rivojlangan mamlakatlarda nasiya savdo insonlar hayotiga chuqurroq kirib borgan. Buning asosiy sababi bozorda turli modellardagi moliyaviy mahsulotlarning ko‘pligi. Yuqorida ta’kidlangan manfaatlarga ega bo‘lish uchun odamlar kunlik xarajatlar, jumladan, tushlik, ro‘zg‘or buyumlari, kitoblar xarid qilishda va, ba’zida, xatto yo‘l haqini to‘lashda muddatli to‘lovdan foydalanadilar. Masalan, Fransiya iste’molchilarining 59 foizi muddatli to‘lovdan muntazam to‘lov usuli sifatida foydalanadi. Brazilian Credit Protection Agency o‘tkazgan tadqiqot natijasiga ko‘ra Braziliya axolisining 79 foizi xaridlarni nasiya asosida amalga oshiradilar. 

Islomiy moliya tamoyillari asosida faoliyat yuritadigan IMAN kompaniyasi adolatli moliyaviy mahsulotlar yordamida xalqimizning barakasini oshirishni maqsad qilgan. Iman Pay ana shunday mahsulotlardan biri. Iman Pay butun O‘zbekiston bo‘ylab joylashgan 200 dan ortiq hamkor do‘konlarda siz yirik elektronika va maishiy texnikadan tashqari kitoblar, avtomobil ehtiyot qismlari, oshxona buyumlari, mayda elektronika kabi kichik tovarlarni ham nasiya asosida xarid qilishingiz mumkin.

Buning uchun Iman Pay ilovasini yuklab olib, shaxsiy ma’lumotlarni kiritgan holda limit olish zarur bo‘ladi. Undan so‘ng hamkor do‘konlardan biriga borib yoki internet-do‘konlar orqali xarid qilishingiz mumkin bo‘ladi.

Reklama huquqi asosida.