Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti (PMTI) ekspertlari maxsus iqtisodiy zonalarni rivojlantirish bo‘yicha Xitoy tajribasini o‘rgandi.
Xitoydagi maxsus iqtisodiy zonalar (MIZ) xorijiy investitsiyalar va texnologiyalarni imtiyozlar orqali jalb qilib, “iqtisodiy o‘sish” o‘choqlarini barpo qilish uchun mo‘ljallangan.
Xitoy maxsus iqtisodiy zonalarida YIMning 22 foizi yaratiladi. Mamlakatga kirib kelayotgan to‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarning 45 foizi va eksportning 60 foizi aynan maxsus iqtisodiy zonalarning ulushiga to‘g‘ri keladi.
Xitoyda maxsus iqtisodiy zonalar dastlab Tinch okeanining sohilbo‘yi hududlarida, so‘ngra Yanszi va Xuanxe kabi daryolarning havzalari yaqinida rivojlantirila boshlandi va dunyo iqtisodiyoti tarixiga “T — shaklidagi strategiya” nomi bilan kirdi.
Ushbu strategiyaning amalga oshirilishi natijasida 2035-yilga borib, YIM ning aholi jon boshiga ulushini 30 ming dollariga yetkazish mo‘ljallangan.
Xitoyda maxsus iqtisodiy zonalarning jadal rivojlanishi siri nimada?
1984-yildan dastlab dengiz sohillari yaqinida joylashgan 15 ta shahar hamda 4 ta yirik shaharda, 2020-yildan boshlab esa mamlakatning barcha yirik va o‘rtacha kattalikdagi shaharlarida 15 ta erkin savdo zonasi, 32 ta makroiqtisodiy va texnologik rivojlanish zonasi, 53 ta yuqori texnologiyali sanoatni rivojlantirish zonasi tashkil etildi.
Natijada bu maxsus iqtisodiy zonalari iqtisodiy rivojlanish sur’atini tezlashtiruvchi “akselerator” rolini o‘ynay boshladi.
Tadqiqot natijalariga ko‘ra, Xitoyda maxsus iqtisodiy zonalarning jadal rivojlanishiga quyidagi omillar turtki bo‘lgani aniqlandi:
Maxsus iqtisodiy zonalar direksiyasiga Markaziy hukumatning roziligisiz infratuzilmani rivojlantirish bo‘yicha mustaqil qarorlarni qabul qilishga ruxsat berildi.
Bu yerdagi korxonalar o‘zlarining investitsiya, innovatsiya, ishlab chiqarish va marketing qarorlarining katta qismini mustaqil qabul qiladi.
Maxsus iqtisodiy zonalarga xorijiy investitsiyalar uchun maxsus soliq imtiyozlari berilgan va ularning mahsulotlari asosan eksportga yo‘naltirilgan.
Maxsus iqtisodiy zonalarda iqtisodiy faoliyat asosan bozor tamoyillari asosida boshqariladi va ularga xalqaro savdoda katta mustaqillik berilgan.
2019—2020-yillarda Xitoyda 24 ta yangi transchegaraviy elektron-tijorat zonalari (New Cross-Border E-Commerce Zones) ochildi.
Xitoydagi maxsus iqtisodiy zonalar asosan yuqori texnologiyali sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarishga yo‘naltirilgan.
Ushbu omillarni inobatga olgan holda, O‘zbekistonda maxsus iqtisodiy zonalarni rivojlantirishda mahalliy hokimiyat organlariga savdo, investitsiyalar, innovatsiyalar va infratuzilma masalalari bo‘yicha mustaqil qarorlarni qabul qilish vakolatini, shuningdek, soliq va bojxona imtiyozlarini berish hamda hududlararo tizimli joylashtirish kabi jihatlariga e’tibor qaratishni tavsiya etish mumkin.
Izoh (0)