Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti (PMTI) ekspertlari O‘zbekiston hududlaridagi Iqtisodiy faollik barometri (IFB) ni o‘rganib chiqdi.
IFB hududlardagi iqtisodiy o‘sish tendensiyasini aks ettiradi hamda nomutanosibliklarni kamaytirish choralarini ko‘rish, shu bilan birga hududlarda ishbilarmonlik faolligini oshirish chorasini topish uchun samarali vositadir.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Toshkent shahri va viloyatlar bo‘yicha IFBni baholashda 12 ta statistik ko‘rsatkichni o‘z ichiga olgan 3 ta tarkibiy qism (sanoat, tadbirkorlik, tashqi savdo faoliyati) bo‘yicha nisbiy taqqoslash va “Pattern” usullari qo‘llanildi.
2017—2022-yillar bo‘yicha baholash natijalariga ko‘ra, quyidagilar aniqlandi:
Iqtisodiy faollikning nisbatan yuqori darajasi Toshkent shahri, Jizzax, Namangan, Andijon, Xorazm viloyatlarida (BЕA indeksi 0,500 dan yuqori) qayd etildi.
Ushbu hududlar guruhi (Jizzax viloyatidan tashqari) IFBda dinamik iqtisodiy o‘sish (2017 - 2022-yillardagi YHM o‘sishi respublika ko‘rsatkichidan yuqori — 128 foiz) asosan sanoat ishlab chiqarishi, chakana savdo, qurilish ishlari, tovarlar va xizmatlar eksporti hisobiga kuzatilmoqda.
YHMning mo‘tadil o‘sishiga (2017—2022-yillarda 123,7 foiz) qaramay, Jizzax viloyati IFBning yuqoriligi iqtisodiyot tarmoqlari (sanoat, xizmat ko‘rsatish), tadbirkorlik (mavjud kichik biznes subyektlarining o‘sishini) hamda zamonaviy texnologiyalarni joriy etishni rag‘batlantirish (mashina va uskunalar importi) hisobiga ta’minlanmoqda;
Shu bilan birga, IFB Jizzax, Namangan, Andijon, Xorazm viloyatlari iqtisodiy rivojlanish darajasining oshishida ham o‘z aksini topdi.
O‘rtacha faollik darajasiga ega bo‘lgan ikkinchi guruhdan Samarqand, Farg‘ona, Surxondaryo, Navoiy viloyatlari joy olgan bo‘lib, ushbu guruhda tadbirkorlik yaxshi rivojlangan, lekin ishlab chiqarish sur’ati nisbatan past (IFb indeksi = 0,400-0,500).
Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Buxoro, Qashqadaryo, Surxondaryo va Toshkent viloyatlarining nisbatan past iqtisodiy faolligi (IFB indeksi 0,400 dan past) tabiiy resurslar va xomashyo resurslaridan samarali foydalanishni inobatga olgan holda eksportga yo‘naltirilgan tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarish quvvatlarini joylashtirishni qayta ko‘rib chiqishni talab etadi.
Ushbu muammo iqtisodiyoti agrar yo‘nalishga ega hududlar (Buxoro, Qashqadaryo, Surxondaryo viloyatlari, YHMda qishloq xo‘jaligining ulushi 40 foizdan ortiq, sanoatning ulushi esa 17-18 foiz), hamda iqtisodiy rivojlanish darajasi past bo‘lgan hududlar (Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Qashqadaryo, Farg‘ona, Surxondaryo viloyatlari, YHMning aholi jon boshiga ko‘rsatkichi mamlakat miqyosidagi ko‘rsatkichdan 1,6-2 marotaba past) uchun ham dolzarb.
Umuman olganda, hududlarning 2017—2022-yillardagi IFB darajasi nisbatan past rivojlangan hududlar (Jizzax, Namangan, Xorazm viloyatlari)ning iqtisodiy salohiyatini oshirishga xizmat qildi.
Ayni paytda tadbirkorlik va biznesni kengaytirish hududlarning ishlab chiqarish va eksport salohiyatini oshirishning yetakchi bo‘g‘iniga aylanmoqda.
Izoh (0)