Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti (PMTI) mutaxassislari eksportning oshishi iqtisodiy o‘sishga qanday ta’sir qilishini tahlil qildi.
Tadqiqot Izmir shartnomasi mamlakatlari doirasida amalga oshirildi. Jumladan, Eron, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Ozarbayjon, Pokiston, Tojikiston, Turkiya, Turkmaniston va O‘zbekiston birlamchi eksport tovarlarining (neft va tabiiy gazdan tashqari) bu davlatlar iqtisodiy o‘sishiga ta’siri tahlil qilindi.
Ma’lumot uchun: Izmir shartnomasi Iqtisodiy hamkorlik tashkilotiga a’zo mamlakatlar tomonidan, xalqlar o‘rtasidagi chuqur tarixiy va madaniy aloqalarni yanada yaxshilash, hayot darajasi va sifatini oshirish hamda mamlakatlararo savdo hajmini yanada kengaytirish maqsadida tuzilgan.
Yalpi ichki mahsulotning (YIM) real o‘sishi nafaqat mehnat va kapital miqdorining o‘sishiga, balki multiplikator effekti orqali eksportning o‘sishiga tayanadi.
Eksportga yo‘naltirilgan siyosat tufayli eksportning o‘sishi resurslarni samarali taqsimlash, potensialdan unumli foydalanish orqali bilvosita iqtisodiy o'sishni rag‘batlantirishi mumkin.
Natijalarga ko‘ra, eksport hajmi iqtisodiy o‘sishga sezilarli va ijobiy ta’sir qiluvchi omil ekanligi va eksport hajmining 1 foizga ortishi qo‘shimcha 0.4 foiz iqtisodiy o‘sishga olib kelishi aniqlandi.
Bunday holat ichki investitsiyalar, iqtisodiy erkinlik, ishchi kuchi va tashqi qarz ko‘rsatkichlari ta’sirini olib tashlagan holda ham saqlanib qoladi.
Tadqiqotda Izmir shartnomasi mamlakatlarining 2002—2020-yillardagi panel ma’lumotlaridan foydalanilgan Prais-Winsten va Random effektlar regressiya metodlari qo‘llanilgan.
Mamlakatda tashqi savdo aylanmasi o‘tgan yili 50,008 mlrd dollarni tashkil qilib. 2021-yilga nisbatan 7,8 mlrd dollarga yoki 18,6 foizga ko‘paydi.
Tashqi savdoda eksport hajmi 19,3 mlrd dollarga (15,9 foizga ko‘paydi) va import hajmi 30,7 mlrd dollarga (20,4 foizga ko‘paydi) yetdi. Yil davomida 11,4 mlrd dollarlik passiv tashqi savdo balansi qayd etildi.
Izoh (0)