Natriy va xlorid ikkita muhim elektrolit bo‘lib, ular birgalikda tuzni tashkil qiladi. Elektrolitlar tanadagi elektr zaryadlarini o‘tkazish uchun javobgar, bu esa mushaklarning qisqarishiga olib keladi. Ushbu moddalar asab tizimining ishlashida, suyuqlik balansida, pH va bosimda ham muhim rol o‘ynaydi.
Tuzda sog‘liqqa ta’sir qiluvchi tarkibiy qism mavjud bo‘lsa-da, uni har kuni iste’mol qilish kerak. Biroq siz ko‘p hollarda sho‘r mahsulotlarni iste’mol qilishni xohlayotganingizni payqadingiz, buning sababi esa turlicha bo‘lishi mumkin. Bu organizmga ozuqa moddalari yetishmasligini bildirishi, bundan tashqari ovqatlanish odatlari yoki gormonal bo‘lishi ham mumkin.
Suvsizlanish
Natriy va xlorid tanadagi suyuqlik muvozanati uchun zarur va suvsizlanish sizda tuzga bo‘lgan ehtiyojni keltirib chiqarishi mumkin. Bu organizmning tuz iste’molini ko‘paytirish usuli bo‘lib, gidratsiyani yaxshilashga yordam beradi. Ko‘p miqdorda tuz iste’mol qilsangiz, ko‘p suv ichishingiz mumkin, bu esa vaziyatni yanada yaxshilaydi. Suvsizlansangiz, tuzga bo‘lgan ehtiyojdan tashqari yana bir nechta alomatlarni sezishingiz mumkin: bosh og‘rig‘i, letargiya va chanqoqlik hissi yoki suvsizlanish paytida yuzaga keladigan umumiy belgilar kuzatilishi mumkin.
Suvsizlanish xavfini kamaytirish uchun kun davomida yetarli miqdorda suyuqlik ichayotganingizga ishonch hosil qiling. Bundan tashqari, agar faol harakatda bo‘lsangiz yoki issiq, nam iqlimda vaqt o‘tkazsangiz, suvsizlanishni qoplash uchun suyuqlik bilan birga ko‘p miqdorda tuz iste’mol qilishni xohlashingiz mumkin.
Elektrolitlar muvozanatining buzilishi
Jismoniy mashqlar, issiq va nam iqlimning ta’sir qilishi va isitma, ko‘ngil aynishi yoki diareya kabi kamdan-kam holatlar kabi odatdagidan yuqori suyuqlik yo‘qotilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan har qanday holat elektrolitlar muvozanati sababli yuzaga keladi. Bunday holatlarda tanadagi suyuqlikni yo‘qotish bilan bir qatorda, natriy kabi qimmatli elektrolitlarni ham yo‘qotasiz. Suvsizlanish bu omillarning ta’siridan biri, ammo elektrolitlar ham muvozanatsiz bo‘lishi mumkin. Tuzga bo‘lgan ehtiyoj elektrolitlar muvozanati bilan bog‘liq alomatlardan biri bo‘lishi mumkin bo‘lsa-da, siz bosh og‘rig‘i, charchoq, yurak urishi, mushaklarning kramplari yoki spazmlar kabi qo‘shimcha simptomlarni ham sezishingiz mumkin.
Tuzga bo‘lgan ehtiyoj va elektrolitlar muvozanati bilan bog‘liq boshqa alomatlardan qochish uchun, suyuqlikni haddan tashqari yo‘qotish davrida elektrolitlarni suyuqlik bilan iste’mol qilganingizga ishonch hosil qiling. Bu holat elektrolitli ichimliklar yoki suyuqliklar bilan birga sho‘r ovqatlarni ko‘p iste’mol qilganda ham yuzaga kelishi mumkin.
Stress
Stress — bu gormonlar ishtirok etadigan holat. Organizmdagi stressni yengishga yordam beradigan asosiy gormon kortizol deb ataladi. U buyrak usti bezlari tomonidan stressga javoban chiqariladi va organizmga yordam berish uchun muhim bo‘lmagan tana funksiyalarini, qon bosimini, yurak tezligini va hatto glyukozadan foydalanishni o‘zgartiradi.
Neuroscience jurnalidagi bir tadqiqot natijasiga ko‘ra, qonida natriy miqdori yuqori bo‘lgan, shuningdek, gipernatremiya mavud bo‘lgan insonlar stress holatida kamroq kortizol chiqaradi. Bu stressli davrlarda nima sababdan ko‘p miqdorda tuz iste’mol qilishingizni anglatadi, chunki ko ko‘proq tuz iste’mol qilish organizmning stressni fiziologik jihatdan yengish usullaridan biri bo‘lishi mumkin.
Homiladorlik
Agar homiladorlik paytida tuzga bo‘lgan ehtiyojni ko‘paytirsangiz bu organizmingizga to‘g‘ri muvozanatni saqlash uchun ko‘proq elektrolitlar kerakligini bildirishi mumkin. Homilador ayol tug‘ilmagan bolaning suyuqlik va ozuqa moddalariga bo‘lgan ehtiyojini ham qo‘llab-quvvatlaganligi sababli, suyuqlik va elektrolitlar muvozanati muhim hisoblanadi (bu holat bola emizuvchi ayollarda ham kuzatiladi).
Homilador ayollarga doimiy qayt qilish holatlari bo‘lsa, shifokor bilan maslahatlashib, elektrolitlar bilan birga yetarli miqdorda suyuqlik ichishlariga ishonch hosil qilishi tavsiya etiladi. Elektrolitlar bilan ichimliklar, ayniqsa, oziq-ovqat yaxshi qabul qilinmagan paytlarda hayotiy omillarni boshqarish uchun foydali.
Mavzuga doir:
Izoh (0)