2022-yil uchun O‘zbekistondagi ikkilamchi avtomobil bozorining tahlili o‘tkazildi. Bu haqda “Daryo”ga Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi xabar berdi.
Tahlil shuni ko‘rsatdiki, 10 ta sotuvga qo‘yilgan mahalliy avtomobillar 4-5 ta sotuvga qo‘yilgan xorijiy avtomobilga to‘g‘ri keladi. Yil davomida ikkilamchi bozorda elektromobillarning ulushi deyarli ikki baravar ko‘paydi.
Ikkilamchi avtomobil bozorining (eski avtomobillar) 70 foizi O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan avtomobillar hissasiga to‘g‘ri keladi.
Bozorning besh baravar kam ulushi yoki umumiy bozorning qariyb 13 foizi VAZ (Lada) avtomobillari, yana 2,5 foizi “GAZ” avtomobillari va 2 foizi Hyundai avtomobillari hissasiga to‘g‘ri keladi.
Bu yilgi e’tiborga molik jihat — bu BYD elektromobillar ulushining o‘sishi. Bu 2021-yilda 0,1 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2022-yilda 1,2 foizga yetdi. Umuman olganda, ikkilamchi bozorda elektromobillarning ulushi 2021-yilda 0,4 foizdan 2022-yilda 2,28 foizgacha o‘sdi.
2022-yilda O‘zbekistonda ikkilamchi avtomobil bozorining tuzilishi:
Bu yil eng ko‘p sotilayotgan avtomobillar Lacetti, Cobalt, Spark, Damas, Nexia 2, Nexia 3 va “VAZ 2106” bo‘lib, bu avtomobillarning umumiy ulushi sotilgan avtomobillar umumiy sonining 48 foizini tashkil qiladi.
Shu bilan birga, ushbu avtomobillar orasida xaridorlarning sotuvlari quyidagicha bo‘lingan:
- Lacetti (3-pozitsiya) — 5,2 foiz;
- Cobalt (4-pozitsiya) — 4,9 foiz;
- “VAZ” (Lada) 2106 — 4,1 foiz;
- Spark (2-pozitsiya) — 3 foiz.
Turli xil modellarda ishlatilgan avtomobillarning o‘rtacha narxi
2022-yilda ikkilamchi bozorda avtomobillar narxi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan o‘rtacha 12—15 foizga oshdi.
Shu bilan birga, turli xil avtomobil modellarining narxi turlicha o‘zgargan:
- Damas narxi o‘rtacha — 15 foizga;
- “VAZ” (Lada) 2106 — 12 foizga;
- Lacetti — 16 foizga;
- Spark — 18 foizga;
- Cobalt — 20 foizga;
- Nexia — 18 foizga;
- Malibu 2 — 7 foizga oshdi.
Xorijiy avtomobillar orasida narxlarning eng katta o‘sishi KIA Carnival avtomobillari — 12 foiz, Lada Vesta — 18 foiz va Hyundai Sonata — 6 foizni qayd etildi.
2021—2022 yillarda ishlatilgan avtomobillar narxlarining o‘zgarishi:
Sotuvga qo‘yilgan avtomobillarning eskirishini baholash
Ekonometrik modellashtirish usuli natijalariga ko‘ra, boshqa barcha ko‘rsatkichlarning tengligi (bir xil markadagi, pozitsiya va ishlab chiqarilgan yilidagi avtomobillarni taqqoslashda), bir yil ichida avtomobilning amortizatsiyasi (eskirishi) tannarxning o‘tgan yilga nisbatan o‘rtacha 3 foiz pasayishiga olib keladi.
Shu bilan birga, tahlillar shuni ko‘rsatdiki, turli avtomobil modellari turlicha o‘zgaradi. Masalan:
- Damas yiliga o‘rtacha — 2,5 foiz;
- Lacetti (3-pozitsiya) — 3 foiz;
- Nexia — 2,4 foiz;
- Spark (2-pozitsiya) — 3,2 foiz,
- Cobalt (4-pozitsiya) — 3,9 foiz;
- Malibu 2 — 5,9 foizga o‘zgargan.
Bundan tashqari, 2022-yilda avtomobil bozorida avtomobil ishlab chiqarishning o‘rtacha yili 2011-yilni tashkil etdi, bu o‘rtacha 11 yoshga to‘g‘ri keladi.
Xuddi shunday, 2021-yilda bu ko‘rsatkich 2008-yilni, 2020-yilda esa 2007-yilni tashkil etdi. Bu o‘rtacha 13 yoshga to‘g‘ri keladi.
Bu shuni ko‘rsatadiki, ikkilamchi bozorda avtomobillar yosharmoqda, bu nisbatan yangi avtomobillarni qayta sotish sonining ko‘payishi bilan bog‘liq.
Sotuvga qo‘yilgan avtomobil kilometrini baholash
Hisob-kitoblarga ko‘ra, ikkilamchi bozorda avtomobillarning o‘rtacha yurish masofasi yiliga 22 131 kilometrni tashkil qiladi. Hisoblash uchun 2012-yildan keyin ishlab chiqarilgan avtomobillardan foydalanilgan.
Bundan tashqari, avtomobillarning yillik yurish masofasining taqsimoti o‘rganilib, natijada O‘zbekistonda avtomobil egalarining 60 foizi yiliga o‘rtacha 22 ming kilometrgacha, 20 foizi — 22 mingdan 30 ming kilometrgacha, qolgan 20 foizi — 30 mingdan 100 ming kilometrgacha harakatlanishi aniqlandi.
Ushbu natijalar asosida haydovchilarning uchta asosiy guruhi aniqlandi. Avtomobil egalarining ko‘pchiligi birinchi guruhga tayinlangan, bu yerda bir kunlik masofa 60 kilometrdan oshmaydi va mashina asosan shahar bo‘ylab harakatlanadi hamda o‘z ehtiyojlari uchun foydalaniladi.
Ikkinchi guruhga kuniga 82 kilometrgacha bo‘lgan avtomobil egalari har kuni shahar chetidan ishlash/o‘qish uchun keladigan/ketadigan avtomobil egalari yoki shahar taksi haydovchilari kiradi.
Haydovchilarning 3-guruhi kuniga 274 kilometrgacha yo‘l yuradi, bu guruhga shahar va shaharlararo taksi haydovchilari kiradi.
Bundan tashqari, ikkilamchi bozorda avtomobillarning o‘rtacha yillik masofasi hududga qarab o‘zgaradi.
Hududlar orasida Sirdaryo viloyatida 29,6 ming km, Andijon viloyatida 27,4 ming km, Jizzax viloyatida 27 ming km, Farg‘ona viloyatida 26,8 ming km va Toshkent viloyatida 25,5 ming km. avtomobil egalari eng yuqori masofa ko‘rsatkichlariga ega.
Toshkent shahrida sotuvga qo‘yilgan avtomobillarning o‘rtacha masofasi yiliga 22 ming kilometrdan 23,2 ming kilometrgacha, ikkilamchi avtomobil bozorining 38 foizi shu hududga to‘g‘ri keladi.
Izoh (0)