Rossiyaning Ukrainaga hujumidan so‘ng, G‘arb davlatlari unga qarshi bir qator sanksiyalarni qo‘lladi. Moliya sektori birinchi bo‘lib zarba oldi, barcha Rossiya kompaniyalari to‘satdan G‘arb kapital bozorlariga kirish imkoniyatini yo‘qotdi.
Rossiya javob qaytardi va barcha xorijiy moliyaviy kompaniyalarni o‘z bozoridan olib tashladi. G‘arb davlatlari bilan birga Qozog‘iston ham ulardan uzilib qoldi. Bu orqali qozog‘istonlik investorlar Rossiyada qancha pul yo‘qotishi va hozir nima qilishi kerakligi tahlil qilindi.
Avvalo, London, Nyu-York va boshqa yirik shahar birjalarida Rossiya kompaniyalari aksiyalari va obligatsiyalari savdosi to‘xtatildi.
Rossiya va uning kompaniyalari endi G‘arb sarmoyadorlaridan qarz ololmasdi. Banklar, brokerlar, auditorlar va reyting agentliklariga Rossiya kompaniyalari bilan ishlash taqiqlandi.
Rossiya bunga javob qaytara olmadi va barcha xorijiy investorlar uchun moliyaviy bozorlari hamda Moskva birjasiga kirish imkoniyatini yopdi.
Ya’ni Rossiya kompaniyalarining ilgari sotib olingan aksiyalari va obligatsiyalarini sotish yoki ular bo‘yicha to‘lovni amalga oshirish mumkin bo‘lmay qoldi. Hukumat qarori bilan to‘lovlarni AQSH dollarida amalga oshirish taqiqlandi.
Bu voqeada Qozog‘iston investorlari ham jabr ko‘rdi, ular ham Rossiya qimmatli qog‘ozlari bozoridan uzilib qoldi — hech narsa sota olmadi va sotib ololmadi.
Qozog‘istondan qancha pul “muzlab qoldi”?
Qozog‘iston Qimmatli qog‘ozlar markaziy depozitariysi ma’lumotlariga ko‘ra, mamlakatda jami 35 milliard rublga yaqin Rossiyaning 51 ta emitentining 47 ta aksiyalari va 21 ta obligatsiyalari mavjud bo‘lib, ular joriy kurs bo‘yicha taxminan 262,5 milliard tenge yoki 548 million dollarga teng.
Biroq bu miqdorning taxminan 3 milliard rubli yoki atigi 6 foizi Rossiya aksiyalariga to‘g‘ri kelgan, qolgani esa obligatsiyalar edi. Umumiy summasi 32 milliard rubl bo‘lgan obligatsiyalarning yarmidan ko‘pi Qozog‘iston Moliya vazirligi tomonidan chiqarilgan rubllik obligatsiyalar.
Shuningdek, “Qozog‘iston temir yo‘li”ning Rossiyadagi sho‘ba korxonasi — KTJ Finance Qozog‘istondan Moskva birjasida 15 milliard rubllik obligatsiyalarni chiqargan birinchi kompaniya bo‘ldi. Ushbu qimmatli qog‘ozlarning bir qismini mamlakat kompaniyalari sotib olgan.
Muzlatilgan pullarning aksariyati aslida Qozog‘iston qimmatli qog‘ozlariga sarmoya qilingan: Moliya vazirligi va KTJ Finance kompaniyasi uchun.
Qozog‘istonlik investorlar uchun vaziyat unchalik ham yomon emas. Qozog‘iston hamon Rossiyaning hamkori bo‘lib, “do‘st mamlakatlar” qatoriga kiradi.
O‘tgan hafta Qozog‘iston rubl qimmatli qog‘ozlarini Qozog‘istondan Rossiyaga o‘tkazish va Moskva birjasida sotish imkonini beruvchi mexanizmni ishga tushirgani haqida xabar berilgan.
Bu hikoyaning oxiri emas
Rossiya kompaniyalari ko‘p hajmda G‘arb bozorlaridan qarz olib, obligatsiyalarni nafaqat rublda, balki dollarda ham chiqarib, Yevropa saytlarida, shu jumladan Qozog‘iston kompaniyalarida sotib oldi.
Muammo — G‘arbdagi Rossiya kompaniyalarining dollar va yevroda sotilgan obligatsiyalarida.
Shunday qilib, Rossiya kompaniyalarining ushbu dollar obligatsiyalari uchun pulni qaytarish mexanizmi yo‘q va yaqin kelajakda bu ko‘zda tutilmagan.
Mutaxassislarning eng oddiy hisob-kitoblariga ko‘ra, Qozog‘iston kompaniyalari kamida yarim milliard dollar sotib olishga muvaffaq bo‘ldi. Aslida bu raqam ancha yuqori bo‘lishi mumkin edi.
Barcha Qozog‘iston kompaniyalari mumkin bo‘lgan yo‘qotishlari haqida bir ovozdan sukut saqlamoqda. Ammo hammasi bahorda, auditorlar tomonidan tasdiqlangan moliyaviy hisobotlarni nashr qilishni boshlaganda aniq bo‘ladi.
Izoh (0)