Россиянинг қимматли қоғозлари сабаб қозоғистонлик инвесторлар миллионлаб доллар маблағ йўқотмоқдами?

Россиянинг Украинага ҳужумидан сўнг, Ғарб давлатлари унга қарши бир қатор санкцияларни қўллади. Молия сектори биринчи бўлиб зарба олди, барча Россия компаниялари тўсатдан Ғарб капитал бозорларига кириш имкониятини йўқотди.

Россия жавоб қайтарди ва барча хорижий молиявий компанияларни ўз бозоридан олиб ташлади. Ғарб давлатлари билан бирга Қозоғистон ҳам улардан узилиб қолди. Бу орқали қозоғистонлик инвесторлар Россияда қанча пул йўқотиши ва ҳозир нима қилиши кераклиги таҳлил қилинди.

Аввало, Лондон, Нью-Йорк ва бошқа йирик шаҳар биржаларида Россия компаниялари акциялари ва облигациялари савдоси тўхтатилди.

Россия ва унинг компаниялари энди Ғарб сармоядорларидан қарз ололмасди. Банклар, брокерлар, аудиторлар ва рейтинг агентликларига Россия компаниялари билан ишлаш тақиқланди.

Россия бунга жавоб қайтара олмади ва барча хорижий инвесторлар учун молиявий бозорлари ҳамда Москва биржасига кириш имкониятини ёпди.

Яъни Россия компанияларининг илгари сотиб олинган акциялари ва облигацияларини сотиш ёки улар бўйича тўловни амалга ошириш мумкин бўлмай қолди. Ҳукумат қарори билан тўловларни АҚШ долларида амалга ошириш тақиқланди.

Бу воқеада Қозоғистон инвесторлари ҳам жабр кўрди, улар ҳам Россия қимматли қоғозлари бозоридан узилиб қолди — ҳеч нарса сота олмади ва сотиб ололмади.

Қозоғистондан қанча пул «музлаб қолди»?

Қозоғистон Қимматли қоғозлар марказий депозитарийси маълумотларига кўра, мамлакатда жами 35 миллиард рублга яқин Россиянинг 51 та эмитентининг 47 та акциялари ва 21 та облигациялари мавжуд бўлиб, улар жорий курс бўйича тахминан 262,5 миллиард тенге ёки 548 миллион долларга тенг.

Бироқ бу миқдорнинг тахминан 3 миллиард рубли ёки атиги 6 фоизи Россия акцияларига тўғри келган, қолгани эса облигациялар эди. Умумий суммаси 32 миллиард рубль бўлган облигацияларнинг ярмидан кўпи Қозоғистон Молия вазирлиги томонидан чиқарилган рубллик облигациялар.

Шунингдек, «Қозоғистон темир йўли»нинг Россиядаги шўъба корхонаси — КТЖ Finance Қозоғистондан Москва биржасида 15 миллиард рубллик облигацияларни чиқарган биринчи компания бўлди. Ушбу қимматли қоғозларнинг бир қисмини мамлакат компаниялари сотиб олган.

Музлатилган пулларнинг аксарияти аслида Қозоғистон қимматли қоғозларига сармоя қилинган: Молия вазирлиги ва КТЖ Finance компанияси учун.

Қозоғистонлик инвесторлар учун вазият унчалик ҳам ёмон эмас. Қозоғистон ҳамон Россиянинг ҳамкори бўлиб, «дўст мамлакатлар» қаторига киради.

Ўтган ҳафта Қозоғистон рубль қимматли қоғозларини Қозоғистондан Россияга ўтказиш ва Москва биржасида сотиш имконини берувчи механизмни ишга туширгани ҳақида хабар берилган.

Бу ҳикоянинг охири эмас

Россия компаниялари кўп ҳажмда Ғарб бозорларидан қарз олиб, облигацияларни нафақат рублда, балки долларда ҳам чиқариб, Европа сайтларида, шу жумладан Қозоғистон компанияларида сотиб олди.

Муаммо — Ғарбдаги Россия компанияларининг доллар ва еврода сотилган облигацияларида.

Шундай қилиб, Россия компанияларининг ушбу доллар облигациялари учун пулни қайтариш механизми йўқ ва яқин келажакда бу кўзда тутилмаган.

Мутахассисларнинг энг оддий ҳисоб-китобларига кўра, Қозоғистон компаниялари камида ярим миллиард доллар сотиб олишга муваффақ бўлди. Аслида бу рақам анча юқори бўлиши мумкин эди.

Барча Қозоғистон компаниялари мумкин бўлган йўқотишлари ҳақида бир овоздан сукут сақламоқда. Аммо ҳаммаси баҳорда, аудиторлар томонидан тасдиқланган молиявий ҳисоботларни нашр қилишни бошлаганда аниқ бўлади.