AQSh Kongressi Vakillar palatasi spikeri Nensi Pelosi Xitoyning qarshiligiga qaramay Tayvanga uchib kelmoqda. Vaziyat ancha qaltis tus olishi mumkin. Xo‘sh, Pelosining Tayvanga tashrifi nega Xitoy rasmiylarini junbishga keltirmoqda?
Quyidagi maqolada shu mavzuga to‘xtalib o‘tilgan.
Pekin nima deydi?
Dushanba kuni Tashqi ishlar vazirligida bo‘lib o‘tgan brifingda Xitoy Tashqi ishlar vazirligi vakili Chjao Litszyan, agar Pekin o‘zining “suvereniteti va hududiy yaxlitligi” tahdid ostida deb hisoblasa, armiya “qo‘l qovushtirib o‘tirmaydi”, dedi.
Pekin Tayvanni Xitoyning bir qismi deb biladi va davlatning hududiy yaxlitligi muhimligini ta’kidlaydi. Tayvan 1949-yilda mustaqilligini e’lon qilgan, ammo davlatning maqomi hanuzgacha munozarali bo‘lib qolmoqda. Qo‘shma Shtatlar “Xitoyning hududiy yaxlitlik siyosati”ga rioya qilishini ta’kidlagan.
Jo Bayden va Si Szinpin payshanba kuni bo‘lib o‘tgan telefon suhbatida Tayvan masalasini keng muhokama qildi. Si Tayvan masalasida AQSH “olov bilan o‘ynashmoqda” deb ogohlantirdi.
Reuters agentligi 2-avgust kuni manbalarga tayanib, Xitoyning bir nechta harbiy samolyotlari Tayvan bo‘g‘ozi o‘rtasiga yaqin masofada uchib o‘tgani, bir qancha Xitoy harbiy kemalari esa Tayvan va Xitoy odatda kesib o‘tmaydigan ushbu norasmiy “ajratish chizig‘i” yaqinida qolayotgani haqida xabar berdi. Manbaga ko‘ra, yaqin atrofda Tayvan samolyotlari “shay holatida” bo‘lgan.
Vashington nima deydi?
Baydenning aytishicha, AQSH harbiylari Pelosi Tayvanga tashrif buyurish uchun to‘g‘ri vaqtni tanlaganiga ishonmaydi. Biroq prezident spikerga to‘g‘ridan to‘g‘ri tavsiyalar bermadi – Oq uy qaror Pelosining o‘zida qolishi kerak, deb hisoblaydi.
AQSH Davlat kotibi Entoni Blinken Pelosi qonun chiqaruvchi organ vakili ekanligini va AQSH ma’muriyatidan mustaqil ekanini ta’kidladi. U Xitoy hukumatini vazminlikka chaqirdi. “Tashrif bo‘lgan taqdirda, biz Xitoydan ehtiyotkorlik bilan harakat qilishini va vaziyatning keskinlashishiga yo‘l qo‘ymasligini kutamiz”, — dedi Blinken.
Pelosi va Xitoy: ziddiyat tarixi
82 yoshli Nensi Pelosi AQSH Kongressi Vakillar palatasi spikeri. Bu siyosiy ierarxiyadagi muhim lavozim: u prezidentlik uchun ikkinchi o‘rindagi nomzod hisoblanadi.
Xitoyda demokratiyaning buzilishiga qarshi kurash Pelosining siyosiy faoliyatining asoslaridan biridir. 1991-yilda Pelosi mashhur Tyananmen maydonidan haydab chiqarilgandi, u yerda u boshqa ikki amerikalik Qonun chiqaruvchi palata vakillari bilan birga “Xitoyda demokratiya o‘rnatish yo‘lida o‘lganlar uchun” bannerini ko‘tarib chiqqandi.
Pelosi Xitoyning Gonkongdagi siyosatiga qarshi. U Pekinni uyg‘ur musulmonlariga qarshi genotsidda ayblaydi. Pelosi ikki marta, 2008 va 2022-yillarda Pekin Olimpiadasini diplomatik boykot qilishga chaqirgan.
Pelosi o‘tgan hafta Tayvan mustaqilligini Tayvan xalqi hal qilishi kerakligini aytib o‘tdi.
“Agar siz Xitoydagi tijorat manfaatlaringiz tufayli inson huquqlarini himoya qila olmasangiz, istalgan joyda ularni himoya qilish uchun ma’naviy huquqingizni yo‘qotasiz”, — dedi Pelosi yaqinda bergan intervyusida.
Izoh (0)