1-avgust kuni BMTning Nyu-Yorkdagi bosh qarorgohida Yadro qurolini tarqatmaslik to‘g‘risidagi shartnomani imzolagan mamlakatlarning X konferensiyasi boshlandi. 2020-yildan buyon ushbu konferensiya koronavirus pandemiyasi tufayli bir necha marta keyinga surilgan edi. U 26-avgustgacha davom etadi, deb yozadi Meduza.
Konferensiyaning ochilishida BMT bosh kotibi Antoniu Guterrish dunyo “sovuq urush avjiga chiqqan davrlardan buyon misli ko‘rilmagan yadroviy xavf” bilan yuzlashganini aytdi.
“Shu paytgacha bizning judayam omadimiz keldi. Biroq omad — strategiya emas. Va yadroviy ziddiyatga aylanib borayotgan geosiyosiy keskinlikdan himoya ham emas. Bugun insoniyat yadroviy yo‘q qilinishdan bir qadam uzoqlikda turibdi”, — dedi Guterrish. U mamlakatlarni insoniyat yadro qurolidan xoli bo‘lgan dunyoga qarab borishiga chaqirdi.
AQSH, Fransiya va Buyuk Britaniya konferensiyada taqdim etilgan qo‘shma bayonotida Rossiyani “yadro mavzusidagi asossiz gaplar”dan foydalanganlikda aybladi.
“Rossiyaning Ukrainaga qarshi provokatsiya qilinmagan va noqonuniy bo‘lgan tajovuzkor urushidan keyin biz Rossiyani yadro mavzusidagi mas’uliyatsiz va xavfli gaplarni va xatti-harakatlarni bas qilib, o‘z xalqaro majburiyatlarini bajarishiga chaqiramiz. Yadro quroli, toki mavjud bo‘lib turar ekan, mudofaa maqsadlarida xizmat qilishi, tajovuzkorlikni tiyib turishi va urushning oldini olishi kerak. Biz harbiy majburlash, qo‘rqitish va tovlamachilik uchun yadro qurolini qo‘llayotgan yoki qo‘llash bilan tahdid qilayotganlarni qoralaymiz”, — deyiladi bayonotda.
Rossiya prezidenti Vladimir Putin, o‘z navbatida, konferensiya ishtirokchilariga murojaatida yadro urushida g‘oliblar bo‘lmasligini va uni boshlash kerak emasligini ta’kidladi.
“Shartnomaga a’zo davlat va uning depozitariylaridan biri sifatida Rossiya Shartnoma so‘zlariga va ruhiga rioya qiladi. Bizning AQSH bilan tegishli qurol-yarog‘larni qisqartirish va cheklash bo‘yicha ikki tomonlama kelishuvlarimiz doirasidagi majburiyatlarimiz ham to‘liq bajarilgan. Yadro urushida g‘oliblar bo‘lmaydi va uni hech qachon boshlamaslik kerakligidan kelib chiqib, dunyo hamjamiyatining barcha a’zolari uchun teng va bo‘linmas xavfsizlikni yoqlab chiqamiz”, — deyiladi murojaatda.
AQSH prezidenti Jo Bayden alohida bayonotida Rossiyani, shuningdek, Xitoyni ular yadroviy qurol-yarog‘larni cheklashga sodiqligini namoyish qilishga chaqirdi. Baydenning so‘zlariga ko‘ra, SNV-3 (Strategik hujum qurollarini qisqartirish to‘g‘risida Rossiya va AQSH o‘rtasida 2010-yilda tuzilgan shartnoma) muddati 2026-yilda tugashi tufayli, Rossiya yadroviy qurollarni qisqartirish haqidagi ikki tomonlama kelishuvni uzaytirishga tayyorligini ko‘rsatishi kerak.
Rossiya Xavfsizlik kengashi raisi o‘rinbosari Dmitriy Medvedev Baydenning taklifini izohlar ekan, amerikaliklar strategik xavfsizlik mavzusi bilan “emaklab kelgani”ni aytdi. “Bayden, go‘yoki, sovuq urush davrida ham SSSR va AQSH xavfsizlik masalalarini muhokama qilib, murosaga kelgani haqidagi gapni o‘zi istar-istamas aytdi. Va 2026-yilda muddati tugaydigan SNV-3 o‘rniga yangi shartnoma kerakligini ta’kidladi. Bularning barchasi, albatta, yaxshi. Shunga qaramay, yana bir marta aytib o‘taman. Hozir vaziyat sovuq urush davridagidan ancha yomonroq. Anchagina! Va bunga biz aybdor emasmiz. Va asosiy gap esa… Umuman, u bizga kerakmi? Dunyo hozir umuman boshqacha”, — deb yozdi Medvedev.
Izoh (0)