Dunyo benzin va tabiiy gazdan tortib ko‘mirgacha hamma sohada energiya narxining tortishish kuchiga qarshi keskin o‘sishi bilan kurashmoqda. Bu CNN xabar bermoqda.
Ukrainadagi urush 1970—1980-yillar boshidagi neft bilan raqobatlashadigan yoki undan ham oshib ketadigan inqirozga olib kelganidan xavotirlar kuchaymoqda.
O‘sha mash’um inqirozdan farqli o‘laroq bu epizodda moy mavjud emas.
Endi bizda bir vaqtning o‘zida neft, gaz va elektr inqirozi bor. Bu energetika inqirozi 1970—1980-yillardagi neft inqirozidan ancha katta. Bu ehtimol, undan ham uzoq davom etadi, — dedi Xalqaro energetika agentligi kuzatuvchilar guruhi rahbari Fotih Birol Der Spiyegelga.Jahon iqtisodiyoti hozirgi kunga qadar energiya narxining oshishiga bardosh bera oldi. Ammo Yevropa Rossiya nefti va gazidan voz kechishga urinayotgani sababli narxlar barqaror bo‘lmagan darajaga ko‘tarilishi mumkin.
Dunyo bu inqirozga tayyor emas, — dedi AQSH sobiq prezidenti Jorj Bushning energetika masalalari bo‘yicha bosh maslahatchisi bo‘lib ishlagan Robert Maknelli.
“Qo‘rquvlarimiz o‘zini oqladi”
Dunyoda 1970-yillardan beri eng katta narx inqirozi boshlandi, deya Jahon banki ma’lum qilgandi.Bizning bu qo‘rquvlarimiz o‘zini oqladi, — dedi Kolumbiya iqlim maktabi asoschisi dekani Bordoff.Albatta, bugungi kun va 1970-yillar o‘rtasida asosiy farqlar mavjud. Narxlar o‘sha paytdagidek ko‘tarilmadi va siyosatchilar narxlarni nazorat qilishga urinishmadi.
Agar biz narxlarni nazorat qilish va narxlarni cheklash usullaridan foydalansak, tanqislik paydo bo‘lishi mumkin edi, — dedi MakNally.Urush boshlanganda, G‘arb Rossiyaning energiya ta’minotini to‘g‘ridan to‘g‘ri nishonga olishdan qochishga harakat qildi, chunki bu global bozorlar uchun juda muhim edi. Rossiya nafaqat dunyodagi eng yirik neft eksportchisi, balki eng yirik tabiiy gaz eksportchisi va ko‘mirning asosiy yetkazib beruvchisi.
Ammo urushning shafqatsizligi butun dunyoga ayon bo‘lgach, AQSH va boshqa davlatlar Rossiyadan energiya importini taqiqlashga kirishdi.
Rossiya G‘arb sanksiyalariga javoban Yevropaning ko‘plab davlatlariga tabiiy gaz yetkazib berishni chekladi, hatto to‘xtatdi. Yevropa Ittifoqi joriy haftada yil oxirigacha Rossiya neft importining 90 foizini bosqichma-bosqich to‘xtatish rejalarini e’lon qildi.
Bu keskin vaziyat allaqachon qiyin vaziyatda bo‘lgan energiya bozorlarida ta’minot tanqisligini yanada kuchaytirdi.
O‘tgan yil davomida AQSHda benzin narxi 52 foizga oshib, rekord darajaga ko‘tarildi, bu esa jamoatchilikni g‘azablantirdi va mamlakatdagi inflyatsiya inqiroziga hissa qo‘shdi.
Ekspertlarga ko‘ra, bugungi energiya inqirozi shunchaki Ukrainadagi urush natijasi emas. Bu neft va tabiiy gazga sarmoya kiritilishining qo‘shimcha usulidir.
Bu resurslarni tugatib yuboradi, ishlab chiqarishni ko‘paytirish u yoqda tursin, faqat uni saqlab qolish uchun katta mablag‘ talab qiladi.
Energiya inqirozini qanday tugatish mumkin
Energiya inqirozini yengillashtiradigan vaziyatlar orasida Eron yadroviy kelishuvi, Xitoydagi iqtisodiy pasayish yoki Saudiya Arabistoni va boshqa OPEK ishlab chiqaruvchilarining neft ishlab chiqarishni ko‘paytirish bo‘yicha kelishuvi kiradi.Avvalroq OPEK Rossiyani chetlashtirishni ko‘rib chiqayotgani va bu nimani anglatishi haqida xabar berilgandi.
Izoh (0)