Qozog‘istonda politsiya hamda gaz narxining keskin oshganiga qarshi chiqayotgan namoyishchilar o‘rtasida to‘qnashuvlar kuzatildi. Bu kabi noxush holatlar Olmaota, Taraz, Aqtau va boshqa shaharlarda sodir bo‘lgan. Atirauda namoyishchilar o‘z oldilariga chiqqan hokim Mahambet Do‘smuhamedovni qurshab olgan va uning ketishiga to‘sqinlik qilgan. Poytaxt – Nur-Sultonda yuzlab odamlar, xususan “Radio Svoboda”ning qozoq tilidagi versiyasi xodimi, jurnalist Darxan Umirbekov ham hibsga olingan. Olmaotada minglab odamlar ko‘chalarga chiqib norozilik bildirmoqda va u yerda ham hibsda ushlab turilganlar soni ko‘pchilikni tashkil qiladi. Shaharda Qozog‘iston demokratik partiyasi (rasman ro‘yxatdan o‘tmagan partiya) rahbari Janbo‘lat Mamay ham hibsda ushlanmoqda.
https://www.instagram.com/p/CYURrVRsBPh/
Mamlakatda internetning ishlashida uzilishlar kuzatilgan. “Mediazona. Qozog‘iston” bergan axborotga ko‘ra Qozog‘istonda Telegram, WhatsApp hamda Signal yaxshi ishlamayapti. Beeline aloqa operatori rasmiylari mobil internetning uzilishlar bilan ishlayotgani va bunga kompaniyaga aloqasi bo‘lmagan sabablar mavjudligini qayd etgan. Kcell operatori esa mazkur muammolar hukumatning xavfsizlikni ta’minlash yuzasidan ko‘rgan choralari oqibatida yuzaga kelganini tushuntirgan. Avvalroq ikki qozoq nashri — KazTAG hamda “Orda.kz” — internet bloklangani haqida xabar bergan va mazkur taqiqlarga norozilik namoyishlarining ijtimoiy tarmoqda keng yoritilgani sabab ekanini taxmin qilgandi.
Qozog‘iston g‘arbidagi norozilik namoyishlari Yangi yilning ilk kunlaridan boshlandi. Namoyishlarning boshlanishiga hududdagi asosiy avtomobillar uchun yonilg‘i hisolanuvchi neftdan olinadigan gaz narxining ko‘tarilgani sabab bo‘ldi. Narxlar 1 litr uchun 50-60 tengedan birdaniga 120 tengega ko‘tarildi. Hukumat buni 1-yanvardan boshlab gaz narxini belgilash erkin bozor shartlari asosida amalga oshirilishi va talab hamda taklif munosabatlariga asoslanishi bilan izohladi. Narxlarning oshganiga qarshi namoyish 2-yanvar kuni Janao‘zen shahrida yashaydigan aholi tomonidan o‘tkazildi. Keyinchalik boshqa hududlar va shaharlarda ham mitinglar boshlanib ketdi.
3-yanvarda hukumat namoyishchilarning avvalgi narxni qaytarish yuzasidan talablarini to‘liq bajarishning imkoni yo‘qligini, bu harakat bozor qonuniyatlariga zidligini bildirdi. Ammo 4-yanvar kuni hukumatning maxsus komissiyasi norozilik namoyishlari boshlangan Mangistay viloyatida siqilgan gaz narxini litr uchun 50 tengega tushirilishi kelishib olinganini ma’lum qildi. Keyinchalik Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev ham narxlar pasayishi haqida Twitter’da tvit qoldirdi. Aqto‘be ma’muriyati ham narx 50 tengega tushganini bildirdi. Biroq shunga qaramay mamlakatdagi namoyishlar to‘xtagani yo‘q.
To‘qayev “noxolis shaxslarning da’vatlariga uchmaslikka” chaqirdi. U ijtimoiy-iqtisodiy xususiyatlarga ega talablar alohida o‘rganilishi haqida ijtimoiy tarmoqda yozdi. Ammo shunga qaramay namoyishlarda dastlabki kunlarning o‘zida siyosiy shiorlar ham paydo bo‘lib ulgurgandi: norozilik bildirayotgan olomon hukumat iste’fosi va Qozog‘istondagi eng katta siyosatchi, xavfsizlik kengashi rahbari sifatida katta vakolatlarga ega, mamlakatning birinchi prezidenti Nursulton Nazarboyevning ketishini talab qildi. Namoyishlarning birinchi kunlarida voqealar epimarkaziga aylangan Aqtauda hukumat vakillari namoyishchilar keyinchalik ta’qibga uchramasligini va’da qilgan.
https://www.instagram.com/p/CYUTJrNoVEF/
Keyinchalik Qosim-Jo‘mart To‘qayev namoyishchilarga yana bir marta murojaat qildi. Qozog‘iston prezidenti namoyish o‘tkazayotganlardan provakatsiyaga uchmaslikni so‘ragan, miting o‘tkazishning ham o‘z qonun-qoidalari borligini, ayniqsa hissiyotga beriladigan yoshlar qaltis va qonunga zid harakatlar bilan o‘z kelajagiga salbiy ta’sir ko‘rsatib qo‘yishi mumkinligi haqida ogohlantirdi.
Aqto‘be va Uralsk shahri aholisi tunda ham markaziy maydonlarda qoldi. Namoyishchilar ma’muriy binolar oldida gulxan yoqib, ovqatlanish uchun o‘ziga xos nuqtalar tayyorlagan. Olmaotada minglab odamlar shahar markazi tomon harakatlandi. Ular orasida Oyan, Qazaqstan (Uyg‘on, Qozog‘iston) kabi mamlakatda siyosiy hayotning demokratlashuvini talab qiluvchi guruhlarning faollari ham bor. Olmaotadagi Respublika maydonida to‘plangan namoyishchilarga qarshi kuchishlatar tizim xodimlar yorug‘lik chiqarib, shovqin soluvchi granatalar qo‘llagan, olomon politsiya mashinalariga hujum qilib, ularni yoqib yuborgan. Sputnik’ning qayd etishicha, shahar hokimiyati binosi qurshab olingan. Agentlik vakilining so‘zlariga ko‘ra namoyishchilar bir nafar politsiyachi kaltaklagan. Maydonga mingga yaqin odam to‘plangan. Qosim-Jo‘mart To‘qayev Olmaota shahri va Mangistay viloyatida 19-yanvarga qadar favqulodda holat tartibini joriy qildi.
https://www.instagram.com/p/CYUa-4WFwnn
Izoh (0)