“O‘zgidromet” markazi iyul oyi boshida 3—8-iyul kunlari butun O‘zbekiston bo‘yicha o‘rtacha sutkalik havo harorati ko‘p yillik iqlimiy me’yordan 5—8 daraja yuqorilashi, oddiy qilib aytganda, kunlar o‘tgan yillardagidan ko‘ra issiqroq bo‘lishi haqida ogohlantirgan edi. Markazning bu prognozi tasdiqanib, birgina Toshkent shahrining o‘zida 5, 7 va 8-iyul kunlari 150 yillik rekordlar yangilandi.
Aynan 5-iyul kuni ijtimoiy tarmoqlarda Toshkent shahridan 160 kilometr shimolda, Ugom-Chotqol milliy bog‘ida joylashgan Nefrit (Urung‘och) ko‘li qurib qolgani haqidagi videoxabarlar tarqaldi. Poytaxt aholisi jaziramadan qayerda saqlanishni bilmay, tog‘larga chiqib ketishni (“qochib ketish”ni deb o‘qisa ham bo‘ladi) xohlab turgan vaqtda tarqalgan bu xabar issiqning his qilinish darajasini yanada oshirgandek bo‘ldi, go‘yo.
Ammo xavotirga (hozircha) o‘rin yo‘q. Avvalo, “Nefrit ko‘li qurib qolibdi” deyish unchalik ham to‘g‘ri emas. To‘g‘ri, videosi ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan suv havzasi haqiqatan ham qurigan, lekin bu 2021-yilgi kuchli jazirama oqibati emas — Davlat ekologiya qo‘mitasi yer-suv bo‘limi boshlig‘i Nodir Yo‘ldoshev “Daryo” muxbiri bilan suhbatda Urung‘och nomli ko‘l bitta emasligini, ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan videoda aks etgan Kichik Urung‘och ko‘li har yili qurishini ma’lum qildi.
Ko‘l butunlay qurib qolmagan, oz miqdorda suv bor. Bunga hech qanday tabiiy ofat yoki inson omili sababchi emas, bu mavsumiy holat. Qishda tushgan qor darajasi ko‘ldagi suv sathiga ta’sir qiladi — agar qor ko‘p yog‘sa, ko‘lning mavsumiy qurish muddati avgustga surilishi mumkin. Bu yil qor kam yog‘di, shuning uchun qurish erta boshlandi. Suv sathi, taxminan, kelasi yil aprelida o‘z holiga qaytadi, — deydi Nodir Yo‘ldoshev (darvoqe, uning o‘zi aynan Urung‘och yaqinidagi qishloqda tug‘ilib, o‘sgan).Yo‘ldoshevning so‘zlarini uning hamkasbi Barakabek Nurullayev ham tasdiqladi. “Kichik Urung‘och aslida mavsumiy ko‘l bo‘lib, suv sathi aprel—may oylarida ko‘tarila boshlaydi, iyunda o‘zining maksimal nuqtasiga chiqadi. Ko‘l qurishining asosiy sababi — yoz mavsumida muzliklarning kamayishi hamda ko‘ldagi suvning pastki suv oqimlariga shimilib ketishidir”, — deydi viloyat Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish boshqarmasi bo‘lim boshlig‘i “Zamon” informatsion dasturiga bergan intervyusida.
Kichik Urung‘ochdan, taxminan, 3—4 kilometr yuqorida Yuqori Urung‘och ko‘li joylashgan — u qurimaydi, yil bo‘yi suv bilan to‘la. Kichik Urung‘och darajasida shaffof bo‘lmasa-da, lekin u ham “Nefrit ko‘l” nomiga da’vogar. “Zamon” muxbirlari suhbatlashgan sayyohlar ham buni tasdiqlaydi. Ulardan biri: “Ta’riflashga til ojiz”, — desa, boshqasi: “Shunday chiroyli ko‘l borligini bilmagandik, O‘zbekistonda boshqa bunaqa chiroyli joyni ko‘rmaganman”, — deydi.
Barakabek Nurullayevning qo‘shimcha qilishicha, Urung‘och ko‘llariga tashrif buyuruvchilar soni ko‘payishi 2017-yildan boshlangan. “Hozirgi vaqtda nafaqat O‘zbekistonning turli hududlaridan, balki xorijiy mamlakatlardan ham kelib, ko‘lni ko‘rish istagidagilar ko‘p. 2021-yil iyunida bir kunda 1800 nafar sayyoh Urung‘ochga kelgani qayd etilgan — bu tashrifchilar soni bo‘yicha kunlik rekord”, — deydi u.
Mazkur ko‘llar davlat muhofazasiga olingan, shunga qaramay unda cho‘milishga biror taqiq yo‘q. Lekin cho‘milishdan avval yaxshilab o‘ylab ko‘rish kerak: suvdagi harorat 5—8 daraja atrofida bo‘lib (bu juda sovuq, degani), shu sababli ham mazkur suv havzalarida biror jonzot yasholmaydi. Ko‘lga “kalla tashlab” ko‘rganlarning aytishicha, “suv shu qadar sovuqki, suyaginggacha his qilasan, miya o‘chib qoladi”.
Ma’lumot uchun, O‘zbekistonda Urung‘och ko‘llari kabi go‘zal suv havzalari oz emas — Urung‘ochdan sharq tomonga qarab, yuqoriroq harakat qilinsa, Ixnach ko‘llar tizimi va Shovurko‘lga borish mumkin (baxtga qarshi, mashinada borib bo‘lmaydi u yerlarga), Namangan viloyatidagi mashinada borish mumkin bo‘lgan Arashan ko‘llar tizimi ham maftunkorlik borasida Chotqoldagilardan qolishmaydi.
Izoh (0)