O‘zbekiston Moliya vazirligi 9-iyul kuni yangilangan “Ochiq budjet” portalini (“Openbudget.uz”) ishga tushirdi, u yerda davlat budjeti, davlat qarzi haqida ma’lumot e’lon qilinadi va “Tashabbusli budjet” bo‘limi yaratilgan, deb xabar bermoqda “Gazeta.uz”. Hozircha sayt test rejimida ishlamoqda.
Tashabbusli budjetlashtirish yoki partisipator budjetlashtirish — bu aholining budjet mablag‘larining aniq qismlarini sarflash maqsadida tashabbuslarni ilgari surishi orqali mahalliy boshqaruvda to‘g‘ridan to‘g‘ri ishtirok etishi.
Prezidentning 2021-yil 13-aprel kunidagi qarori bilan (PQ-5072) fuqarolar budjetni shakllantirish jarayonlarini nafaqat nazorat qilishi, balki budjet mablag‘larini shakllantirish jarayonidan boshlab ularni sarflashda qatnashishi uchun ham imkoniyat yaratilgandi.
Budjet shakllanishi jarayonida jamoatchilik ishtirokini kengaytirish maqsadida tuman va shaharlarda tegishli budjetlarning tasdiqlangan umumiy xarajatlarining 5 foizini jamoatchilik fikri asosida shakllantirilgan tadbirlarni moliyalashtirishga yo‘naltirish bo‘yicha yangi tartib bosqichma-bosqich joriy etiladi. Hozir ushbu tartib O‘zbekistonning har bir viloyatida bitta tuman yoki shaharda joriy qilingan (jami 14), 2022-yil 1-yanvardan boshlab esa bu tartib mamlakatning barcha tuman va shaharlarida joriy qilinadi.
Bundan tashqari, 1-iyuldan boshlab jamoatchilik fikri asosida shakllantirilgan tadbirlarni moliyalashtirishga ajratiladigan tuman va shaharlar budjetlari qo‘shimcha mablag‘larining eng kam miqdori 10 foizdan 30 foizga oshiriladi.
Budjet taqsimotida qanday ishtirok etish mumkin?
Avvalo, 18 yoshdan katta bo‘lgan tashabbuskor fuqarolar (bir kishi yoki guruh bo‘lib) loyiha taklif qilishlari kerak. Ushbu loyihalar ekspertizadan o‘tkaziladi va saralashdan o‘tadi, keyinchalik esa ommaviy ovoz berishga qo‘yiladi. Eng yaxshi loyihalar moliyalashtiriladi.
Tumanlar (shaharlar) hokimiyatlari aholini mahalla, OAV, “Ochiq budjet” portali va boshqa manbalar orqali loyiha bo‘yicha ariza topshirishning tasdiqlangan mezonlari va muddatlari hamda boshqa shartlari haqida xabardor qilishlari kerak.
Loyihalar bo‘yicha arizalarni yilda ikki marotaba topshirish mumkin — fevral va iyul oylarida (2021-yilda 1-iyuldan 1-avgustga qadar).
Fuqarolar mahalla, aholi punktlari va tumandagi muammolarni hal qilish bo‘yicha loyihalari bilan “Openbudget.uz” platformasi orqali murojaat qilishlari mumkin. Masalan, shahar infratuzilmasini yaxshilash, xiyobonlar, bolalar va sport maydonchalarini qurish, ekologik vaziyat va suv ta’minotini yaxshilash, ko‘cha chiroqlarini ta’mirlash va o‘rnatish, maktablarni ta’mirlash va jihozlash va hokazo. Buning uchun ushbu saytda ro‘yxatdan o‘tib, shaxsiy kabinet orqali formani to‘ldirib yuborish mumkin.
Loyihalar tumanlarning (shaharlarning) ijtimoiy-iqtisodiy o‘ziga xosligini inobatga olgan holda dolzarb muammolarni yechishga qaratilgan bo‘lishi kerak. Tashabbuslar shaxsiy manfaatlarni (avtomobil yoki uy sotib olish, biznesni qo‘llab-quvvatlash va boshqalar) hal qilish imkoniyatini istisno qilishi kerak. Loyihani amalga oshirishning umumiy qiymati bazaviy hisoblash miqdorining 4 ming barobaridan oshmasligi kerak (980 million so‘mdan).
Komissiya loyihalarni mezonlarga muvofiqligi bo‘yicha tekshiradi, ularni iqtisodiy va texnik ekspertizadan o‘tkazadi, shuningdek, u yoki bu loyihani tasdiqlash uchun rad javobini ariza topshiruvchiga tushuntirib beradi.
Keyin ishchi komissiya tanlab olingan loyihalarni jamoatchilik ovoz berishi uchun e’lon qiladi. Loyihalarga 20 kungacha ovoz berish mumkin bo‘ladi. Fuqaro bitta loyiha uchun faqatgina 1 marta ovoz berish huquqiga ega. Eng ko‘p ovoz olgan loyihalar g‘olib deb topiladi. G‘olib loyihalar soni ularni amalga oshirish uchun ajratilayotgan mablag‘dan kelib chiqib aniqlanadi.
Ovoz berish natijalari asosida tegishli tuman (shahar) hokimining g‘olib loyihalarni moliyalashtirish bo‘yicha qarori loyihasi tayyorlanadi. Bir hafta ichida ushbu loyihalar Xalq deputatlari kengashiga kiritiladi.
Loyihalarni amalga oshirish uchun ajratiladigan mablag‘lar har bir tuman (shahar) darajasida tuziladigan “Fuqarolar tashabbusi jamg‘armasi”da jamlanadi. 2021-yil 1-iyuldan boshlab fondga mahalliy budjetlarning qo‘shimcha manbalaridan 30 foizdan kam bo‘lmagan mablag‘lari, shuningdek, tasdiqlangan xarajatlarning 5 foizi kelib tushadi. Prezident qarori bilan jamg‘arma mablag‘larini boshqa maqsadlarda ishlatish qat’iyan taqiqlanadi.
Loyihalarga misollar
Toshkent shahri Chilonzor tumanida 10 dan ortiq takliflar iglari surilgan. Tashabbusli fuqarolarning aksariyati maktabgacha ta’lim tashkilotlarini ta’mirlashni va bolalar maydonchalarini qurishni so‘ramoqda.
Poytaxtning boshqa tumanlarida hozirga qadar faqat 1—2 tadan takliflar berilgan bo‘lsa, Olmazor va Mirzo Ulug‘bek tumanlarida hozircha loyihalar umuman yo‘q.
Samarqand shahrida hozircha bitta loyiha taklif etilgan — aholi zich yashaydigan joylarda maktablar qurish. Samarqand viloyatining Paxtachi tumanida fuqarolar gaz quvurlarini o‘tkazishni, bolalar bog‘chalari, ichki yo‘llar va ko‘priklarni ta’mirlashni, qabristonlarni obodonlashtirishni va boshqa masalalar bo‘yicha takliflar bergan.
Izoh (0)