Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi issiq ob-havo sharoitlarida ish beruvchilarga qo‘yiladigan talablarni ma’lum qildi

O‘zbekistonda kuzatilayotgan yuqori haroratli ob-havo sharoitlarida korxonalarda ishlayotgan xodimlar va ish beruvchilar belgilangan tartibdagi mikroiqlim bo‘yicha sanitariya-gigiyena qoidalariga amal qilgan holda mehnat faoliyatlarini amalga oshirishlari talab etiladi, deb yozmoqda Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi.

Vazirlikning ta’kidlab o‘tishicha, Mehnat kodeksining 211-moddasi hamda “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi” qonunning 23-moddasiga muvofiq, barcha korxonalarda xavfsizlik va gigiyena talablariga javob beradigan mehnat sharoitlari yaratilgan bo‘lishi kerak. Bunday sharoitlarni yaratib berish ish beruvchining majburiyatiga kiradi.

Korxonalarda yilning issiq davrida ishlab chiqarish xonalari, sexlar, bo‘limlar va boshqa yopiq hududlarda mikroiqlimning me’yorlari tegishli talablar asosida bo‘lishi lozim. Ya’ni:

• yengil I kategoriyali ishlar (ish jarayoni o‘tirgan holda amalga oshiriladi, jismoniy og‘irlik talab etilmaydi)da havo harorati 24-27  daraja, havoning nisbiy namligi 40-60 foiz va havo harakati tezligi 0,1-0,2 metr/sekunddan oshmasligi;
• o‘rta og‘irlikdagi II kategoriyali ishlar (ish jarayoni o‘tirgan va qisman yurgan holatda amalga oshiriladi, 1 kilogrammdan 10 kilogrammgacha bo‘lgan buyumlarni ko‘taradi) da havo harorati 22-25  daraja, havoning nisbiy namligi 40-60 foiz va havo harakati tezligi 0,3 metr/sekunddan oshmasligi;
• og‘ir III kategoriyali ishlar (ish jarayoni doimiy harakatda amalga oshiriladi, 10 kilogrammdan yuqori bo‘lgan yuklarni ko‘taradi) da havo harorati 21-23 daraja, havoning nisbiy namligi 40-60 daraja va havo harakati tezligi 0,4 metr/sekunddan oshmasligi lozim.

Mikroiqlimning yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan me’yoriy miqdorlarini belgilash ishlab chiqarish jarayoniga texnologik talablar, ularni ta’minlashning texnologik jihatdan iloji bo‘lmaganligi yoki maqsadga muvofiq emasligi iqtisodiy asoslanganligi tufayli imkoni bo‘lmagan ishlab chiqarish xonalarida ishlovchilarni yuz berishi mumkin bo‘lgan qizib ketishdan himoyalash uchun tadbirlar: havoni mahalliy sovitish, havo dushlari, dam olish xonalari, yuqori haroratdan himoyalash uchun maxsus kiyimlar, shaxsiy himoya vositalari, ish va dam olish vaqtini reglamentlash kabilar ko‘zda tutilishi lozim.

Issiqlikdan shikastlanishning oldini olish maqsadida to‘sib turuvchi yuzalarning harorati 45 darajadan ortib ketmasligi kerak.

Mehnat sharoitlari bo‘yicha yilning issiq davrida ochiq maydonlarda bajariladigan ishlar ish kategoriyasiga (I-III) muvofiq havo harorati 34,2-36 darajadan yuqori bo‘lganda inson sog‘lig‘i uchun o‘ta xavfli hisoblanib, mazkur holatda ish rejimini o‘zgartirgan holda, ya’ni ish vaqtini kunning salqin vaqtlariga ko‘chirgan holda ishni tashkil etish maqsadga muvofiq bo‘ladi.

Agarda xodim ochiq maydonda (qurilish maydonlarda, dalalarda) faoliyatini amalga oshirayotgan bo‘lsa, ish beruvchi tomonidan mavsumga mos bo‘lgan himoya vositalari ajratilishi, ish rejimining o‘zgartirilishi (dam olish vaqtlarini uzaytirish yoki ishlash soatlarini o‘zgartirishi, ish vaqtning qisqartirilishi), shuningdek, xodimlar bepul toza ichimlik (mineral) suv bilan ta’minlanishi lozim.

Korxonadagi bunday ishlarning ro‘yxati va ularni bajarishda ish vaqtining muayyan muddati tarmoq (tarif) kelishuvlarida, jamoa shartnomalarida belgilab qo‘yiladi, agar ular tuzilmagan bo‘lsa, ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi bilan kelishib olingan holda amalga oshiriladi.

Mehnat kodeksining 219-moddasiga muvofiq xodim ish jarayonida o‘zining hayoti yoki sog‘lig‘iga tahdid soluvchi holatlar yuzaga kelib qolganligi to‘g‘risida ish beruvchiga darhol xabar qilishi, mehnatni muhofaza qilish qoidalariga rioya etilishini tekshirib borish va nazorat qilish bilan shug‘ullanuvchi organlar ana shu holatlarni tasdiqlagan taqdirda, ish beruvchi bu holatlarni bartaraf etish choralarini ko‘rishi lozim.

Eslatib o‘tamiz, O‘zbekistonda 6—8-iyul kunlari Eron hududlaridan issiq havo massalarining kirib kelishi tufayli jazirama issiq kuchayishi kutilayotgani, ushbu kunlarda havo harorati iqlimiy me’yorlardan 5-8 darajaga yuqori bo‘lishi ma’lum qilingandi. Prezident Administratsiyasi hukumat va viloyat hokimliklari, vazirliklar, idoralar, xo‘jalik birlashmalari rahbarlariga havo harorati keskin ko‘tarilishi oqibatida yuzaga keladigan noxush holatlarning oldini olish maqsadida shoshilinch tarzda amalga oshirilishi lozim bo‘lgan chora-tadbirlarni yubordi.