Amerikaning Pfizer kompaniyasi hamda Germaniyaning BioNTech kompaniyasi hamkorligida ishlab chiqilgan koronavirusga qarshi Comirnaty vaksinasi qo‘llanganidan keyin kelib chiqayotgan ikkilamchi ta’sirlar va asoratlar haqidagi xabarlar vaksina turi yoki uning aholining kasallikka moyil guruhlarida qo‘llanilishi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. “RBK” nashri suhbatlashgan virusolog va sog‘liqni saqlash sohasidagi ekspertlar shunday fikr bildirdi.
Avvalroq qariyalar uylari va internatlarda COVID-19’ga qarshi emlangan og‘ir holatdagi bemorlar vafot etgani haqida Norvegiya va Germaniya hukumatlari xabar bergan edi. 30 dan ortiq odamning o‘limi haqida ma’lum qilingan edi.
Ekspertlar Yevroittifoqda vaksina olganlar orasidagi o‘limlar shu vaksina bilan bevosita bog‘liqligi haqida xulosa chiqarishga hali erta ekanligini aytmoqda.
Infeksionist, tibbiyot fanlari doktori Nikolay Malishevning so‘zlariga ko‘ra, o‘limlarning yuzaga kelishiga Yevroittifoq mamlakatlarida emlash aholining kasallikka moyil toifalaridan boshlangani bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
“Keksalar, juda qari odamlar emlana boshladi. Qariyalar uylari, internatlar… Ular shunchaki o‘z yoshi tufayli vafot etishi, turli asoratlarni orttirib olishi mumkin, bu yerda vaksinaning aybi yo‘q”, — dedi u aholining barcha toifalari bo‘yicha umumiy statistikani diqqat bilan tahlil qilish lozimligini qo‘shib qo‘yar ekan.
Shu paytgacha Pfizer yoki Moderna vaksinasining qo‘llanilishi bilan bog‘liqligi isbotlangan birorta ham o‘lim holati bo‘lgani yo‘q, deya ma’lum qildi vaksinalar bo‘yicha mutaxassis, Global virusologiya tarmog‘i markazi direktori va Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti maslahatchisi, Jorj Vashington universiteti professori Konstantin Chumakov.
“Bu xabarlarning barchasi — mutlaqo bo‘lmagan gap. Vaksina ko‘p sonli odamlarga, shu jumladan, keksalarga nisbatan qo‘llanilsa, ulardan qaysi biridir vafot etadi. Ammo bu ular vaksina tufayli vafot etganini mutlaqo anglatmaydi”, — dedi Chumakov.
Uning so‘zlariga ko‘ra, AQShda qayd etilgan holatlardan birida vaksina olgan bemor uch haftadan keyin insult oqibatida vafot etgan, biroq bu o‘lim ham vaksina bilan bog‘liq bo‘lmagan.
“Allergiya bilan bog‘liq ba’zi holatlar bor, chunki shunday odamlar borki, ularda har qanday vaksina keskin allergik reaksiyani keltirib chiqaradi. Lekin bu noyob narsa emas. Aynan shuning uchun AQShda emlash markazlarida maxsus xona ajratilgan, vaksina olgan odam ilk 15 daqiqa davomida shu xonada o‘tiradi, unda allergik reaksiya paydo bo‘lish-bo‘lmasligi tekshiriladi. Bu yangi vaksina uchun oqilona strategiya”, — dedi ekspert.
“‘Emlanishdan keyin vafot etdi’ degani ‘emlanish oqibatida vafot etdi’ degani emas”, — dedi Federal fundamental va translyatsion tibbiyot tadqiqot markazi ilmiy xodimi Aleksandr Chepurnov.
Yevroittifoq mamlakatlarida ma’qullangan Pfizer va Moderna vaksinalarining ikkalasi ham matritsali RNK-platforma bazasida yaratilgan, u organizmning virus zarralariga reaksiyasini “dasturlashtirish”ni ko‘zda tutadi, insoniyat esa bunday vaksinalardan uzoq muddatli foydalanish bo‘yicha tajribaga ega emas.
Oliy iqtisodiyot maktabi Milliy tadqiqot universiteti Sog‘liqni saqlash iqtisodiyoti instituti direktori Larisa Popovich so‘zlariga ko‘ra, matritsali vaksinalar ta’sir mexanizmini tavsiflash uchun odam organizmiga kelib tushadigan “ko‘rsatmalar”ni tasavvur qilish mumkin, ularning asosida organizm virussimon zarralarni ishlab chiqarishni boshlaydi, immunitet esa keyinroq ularni tanib oladi.
Popovichning aytishicha, bu juda murakkab mexanizm, organizm ular o‘ylaganidek reaksiya ko‘rsatmasligi mumkin. Ammo hozircha vaksina xavfli deb aytib bo‘lmaydi: sabab va oqibat o‘rtasidagi aloqani topish kerak.
Shuningdek, ekspertlar Rossiya vaksinalarining G‘arb dorilaridan farqlarini ham tushuntirib berdi. Chumakov nomidagi Rossiya instituti tomonidan ishlab chiqilgan “klassik” inaktivlashtirilgan vaksinalar turi esa ancha uzoq vaqtlardan buyon qo‘llanib kelinadi.
“Bunday vaksinalar bizga 200 yillardan buyon tanish, ularni qo‘llash bo‘yicha bizda boy tajriba bor va ular hech qanday oqibatlarga olib kelmasligini biz bilamiz. Bu ham qo‘zg‘atuvchi, lekin u o‘lik, mahalliy reaksiyadan boshqa hech narsani chaqirmaydi”, — dedi ekspert.
Bundan tashqari, “Sputnik V” kabi vektorli vaksinalar borasida ham bir necha o‘n yillik tajriba mavjud. AstraZeneca ham shu turga kiradi.
Avvalroq Pfizer vaksinasi bilan emlangan norvegiyalik ikki kishi, portugaliyalik shifokor, isroillik erkak vafot etgani haqida xabar berilgandi.
Izoh (0)