20-yanvar kuni O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasining tadbirlar zalida o‘zbekistonlik 15 nafar yosh ijodkorning chop etilgan kitoblari taqdimoti bo‘lib o‘tdi. “Kun.uz”ning yozishicha, taqdimotda chiqish qilgan adabiyotshunos Rahmon Qo‘chqor ijodkorlarning yangi kitoblari haqida, shuningdek, o‘zining fikricha, o‘zbek jamiyatida oxirgi vaqtlarda paydo bo‘layotgan “milliy nigilizm” borasida fikrlarini bildirgan.
“Men ijtimoiy tarmoqlarni imkon qadar kuzatib boraman. Kuzataman-da, u yerdagi oxirgi vaqtlarda kuchayib ketayotgan axlatbozorlik, og‘zi shaloqlik, g‘iybat, uyatsizlik va olomon psixologiyasini his qilaman.
Men bir narsadan cho‘chiyapman, do‘stlar: bizda milliy nigilizm paydo bo‘lyapti.
Voqeliklardan xulosa qilinsa, bizning yoshlar o‘zining xalqidan, millatidan bezib borayotgandek tuyulyapti. Milliy nigilizm paydo bo‘lyapti. Bu juda yomon holat, do‘stlar.
Tarmoqlarni qarang, hamma yoq norozilik. Bizda olomon psixologiyasi juda kuchayib ketdi. Yo‘q, bu shaxs psixologiyasi emas. Olomon psixologiyasi deganimki, tomoshaga o‘ch bo‘lib ketyapmiz. O‘zingiz uchun bo‘lsa ham javob bering. Ertalab ijtimoiy tarmoqqa nima uchun kiryapsiz? Ko‘pchilik tomosha uchun kiryapti. Kim nima qovun tushirganini ko‘rish uchun kiryapti. Bizda psixologik istaklar vektori o‘zgarib ketdi.
Buni kimdir bilmasdan, yana kimdir juda yaxshi bilib qilyapti. Norozilik kayfiyati kuchayib ketyapti. Agar bu kayfiyat butun jamiyatga tarqab ketsa, bizni dahshatli kelajak kutmoqda. Agar vaqtida buning oldini olmasak, bugungi kunlarimiz, tushib qolgan ahvolimiz ham holva bo‘lib qoladi”, – degan adabiyotshunos.
Nigilizm (lotincha “nihil” — “hech nima”) olamning, ayniqsa, insoniyatning obyektiv qiymati yo‘q, deb uqtiruvchi falsafiy oqimdir. Mavjud ijtimoiy hayot shakli va axloqiy normalarni, madaniy meros hamda ideallarni inkor etish. Ijtimoiy-tarixiy taraqqiyot inqirozga uchragan davrlarda, ayniqsa, keng yoyiladi.
Rahmon Qo‘chqor fikrlari davomida bu vaziyatdan chiqish yo‘llari haqida ham gapirgan. Unga ko‘ra, vaziyatdan chiqishning yagona yo‘li jamiyatdagi har bir kishi o‘z vazifasini halol bajarishida.
Bu vaziyatni to‘g‘rilash uchun har bir kishi halol ishlashga o‘tishi kerak. Masalan, yozuvchi o‘z asarini, shoir she’rini vijdonan yozishi kerak. Vazirlar Mahkamasi xodimlari, Prezident administratsiyasi vakillari, elektrik, farrosh, dehqon, umuman, hamma o‘z ishini to‘g‘ri qilishi kerak.O‘zbekistonda so‘nggi yillarda u yoki bu kamchilikdan muttasil aziyat chekayotgan aholining norozilik tariqasida yo‘llarni to‘sib qo‘yishi holatlari tez-tez yuz bermoqda. Xususan, avvalroq Sirdaryodagi “zapravka”da gaz berilmayotganidan norozi haydovchilar yo‘lni to‘sib qo‘ygandi, dekabr oxirida esa Qo‘qondagi mahallalardan birining aholisi gaz va elektr energiyasi ta’minotining yo‘qligi sabab hokimlik qarshisidagi yo‘lni to‘sib qo‘ygan.Kelinglar, ish vaqtida, bor-yo‘g‘i 8 soat halol mehnat qilaylik. Ishontirib aytaman, vaziyatni o‘nglash uchun boshqa narsa kerak emas. Hammasi joyiga tushadi. Tushuninglar, hamma o‘z ishini to‘g‘ri qilsa, halol qilsa, o‘nglanamiz. Farrosh o‘z ishini halol qilar ekan, atrofni axlat bosmaydi, amaldor to‘g‘ri ishlar ekan, o‘sha tizimni axlat bosmaydi.
Hammasi, hammasi bir-biriga chambarchas bog‘liq, do‘stlar. Barchamizni dardimiz bir, kelinglar, birlashaylik.
Shu o‘rinda yevropalik mashhur faylasufning gaplari yodga tushadi.
“Kimdir kaftdagi barmoqlarda erkalanib yashayotgan bo‘lsa, u unutmasinki, o‘sha kaft bilan oyoq barmoqlari orasidagi masofa juda uzoq emas. Agar oyoq barmoqlari orasida yashayotganlar holidan xabardor bo‘linmasa, oyoq chiriydigan bo‘lsa, kaft ham qulaydi. Kaft ham kunpayakun bo‘ladi”. Ko‘zimizni ochaylik.
Rahmon Qo‘chqor, adabiyotshunos
Izoh (0)