O‘zbekistonda to‘qsoninchi yillarda gepatit virusining ko‘payib ketishi bir martalik shpris ishlab chiqarishga sabab bo‘lgan. Bu haqda muxandis-texnolog Saidikrom Axrorov jurnalist Musulmonbek Ibrohimovga bergan intervyusida aytib o‘tdi.
Ma’lumot uchun, Saidikrom Axrorov O‘zbekistonda tibbiyot buyumlari bilan ta’minlash ishlariga 1985–2003-yillarda rahbarlik qilgan.
“To‘qsoninchi yilning oxirida O‘zbekistonda gepatit degan kasallik ko‘payib ketdi. Hamma – jurnalistlar, deputatlar, oppozitsiya ham shu narsa haqida bong urgan. Men o‘shanda sog‘liqni saqlash tizimida ishlayotgan edim. Shu paytda hukumat Sog‘liqni saqlash vazirligiga kasallikni tezda bartaraf etish vazifani qo‘ydi. Shu bois komissiya tuzildi va bu guruhga o‘sha paytdagi vazirning birinchi o‘rinbosari Damin Asadov rahbar qilib tayinlandi”, – dedi Saidikrom Axrorov.
Mutaxassisning alohida ta’kidlashicha, komissiya kasallik nimadan ko‘proq tarqab ketayotganini o‘rganishda butun hudud, hattoki hojatxona tozaligini ham tekshirib chiqqan. Tekshiruvlar oxirida har bir tumandagi ishlar sarhisob qilinib, noto‘g‘ri ishlayotgan rahbarlar ishdan olingan. Har bir viloyatda shunday ish olib borilganidan keyin kasallik ham sekin-asta kamaya boshlagan.
O‘sha paytda emlash, ukol qilishda ko‘p martalik shprislar qo‘llanilar edi. Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining yo‘riqnomasida bir martalik shprisdan foydalanilsa, gepatit kamayishi tavsiya sifatida aytib o‘tilgan.
Saidikrom Axrorovning aytishicha, Moskva O‘zbekistonga juda kam miqdorda bir martalik shpris bergan. Bu omil ham kasallikning ko‘payib ketishiga sabab bo‘lgan. Yetishmovchilikning oldini olish maqsadida O‘zbekistonda ham jahon standartlariga mos shprislarni ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilgan.
“Germaniya va Ispaniyaga borib, texnologiyalarini ko‘rdik. Bizga ko‘proq Ispaniya texnologiyasi ma’qul keldi. Ikki mamlakat o‘rtasidagi kelishuvga ko‘ra, korxonani bir yil ichida qurib, foydalanishga topshirishimiz kerak edi. Ishni boshladik va qamishzor bo‘lib yotgan joyda aytilgan muddat ichida shpris ishlab chiqarishga mo‘ljallangan katta korxona qurdik”, – dedi u.
Ma’lumot uchun, gepatit C — antroponoz virusli kasallik, HCV sababli jigarning yallig‘lanishidir. Gepatit so‘zi yunoncha “hepar”— jigar va “itis”— yallig’lanish so’zlaridan olingan. Dori, toksinlar, zahar, alkogolli ichimliklar, allergik reaksiyalar, autoimmun kasalliklar faqat gepatitning o‘ziga sabab bo‘lishi mumkin, mazkur patologiya esa virus tomonidan chaqiriladi.
Kasallikning boshqa nomlanishi “mehribon qotil” bo‘lib, bu nom unga o‘zining asl sababini boshqa ko‘plab kasalliklar ko‘rinishida yashirishi mumkinligi sabab berilgan.
Dunyoda 150 millionga yaqin odam gepatit C bilan surunkali infeksiyalangan va jigar serrozi yoki saratoni xavfi ostida. Har yili 350 mingga yaqin bemor HCV bilan bog‘liq jigar kasalliklari tufayli vafot etadi. Har yili 3-4 million kishi virus bilan infeksiyalanadi.
Izoh (0)