“Daryo” saytida haftaning eng muhim va muhokamali xabarlari sharhini boshlaymiz.
O‘ttiz yil muqaddam 21-oktabr kuni bir guruh ziyolilarning tashabbusi va kurashlari natijasida o‘zbek tiliga davlat tili maqomi berilgan edi. Shu munosabat bilan poytaxtda tantanali marosim o‘tkazildi. Unda prezident Shavkat Mirziyoyev nutq so‘zlab, “Davlat tiliga bo‘lgan e’tibor mustaqillikka bo‘lgan e’tibor, davlat tiliga ehtirom va sadoqat ona Vatanga ehtirom va sadoqatdir!” dedi. Shuningdek, “O‘zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeini tubdan oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” farmon qabul qildi. Unga binoan, 21-oktabr sanasi yurtimizda “O‘zbek tili bayrami kuni” deb belgilandi. Bundan tashqari, Davlat tilini rivojlantirish departamenti tashkil qilinishi belgilab qo‘yildi.
Xalq ta’limi vaziri Sherzod Shermatov o‘zbek tilini bilish darajasini baholashning IELTS kabi tizimini yaratish ustida ishlanayotganini bildirdi.
Aytish lozimki, yaqin yillar ichida o‘zbek tiliga bunchalik e’tibor ko‘rsatuvchi chora-tadbirlar qo‘llanmayotgan edi.
* * *2011-yildagi ishlar bugun ham aks-sado bermoqda. Ammo ijobiy tomonga emas. O‘zbekistonga sobiq Turkuaz boshqaruvchisiga o‘nlab million dollar to‘lash majburiyati yuklandi.
O‘zbekistonda qariyb o‘n yil faoliyat yuritgan Turkuaz savdo markazi sakkiz yil oldin bahorda yopilgan va uning turkiyalik egalariga jinoiy ish qo‘zg‘atilgan edi. O‘tgan hafta Xalqaro arbitraj sudi O‘zbekiston turkiyalik tadbirkor Vohid Guneshga 40 million dollar to‘lashi kerakligi to‘g‘risida qaror chiqardi. Bu Guneshning musodara qilingan mol-mulkining kompensatsiyasi sifatida hisoblangan.
Sudga taqdim etilgan hujjatlarga ko‘ra, turk kompaniyasining rahbari Vohid Gunesh O‘zbekistondan 180 million dollar talab qilgan, bundan tashqari, ma’naviy zarar undirilishini istagan. Talabi qisman qondirilgan bo‘lsa-da, tadbirkor sud qaroridan mamnun va hozir O‘zbekistonda biznes yuritish uchun hech qanday to‘siq yo‘qligini aytdi.
* * *
Tiliga erk bergan mansabdorlar davlat va jamoatchilik tomonidan yakdillik bilan qoralanayotgan, ba’zida tanqidlar o‘z natijasini berayotgan zamonda yashayapmiz. O‘tgan hafta Yangiyo‘l YHXB boshlig‘i o‘rinbosari ekanligi aytilgan Usmon ismli shaxsning tuman taksichilarni og‘izga olib bo‘lmaydigan gaplar bilan haqoratlagani audiosi tarqaldi. Bir daqiqaga bormaydigan so‘kishlardan Telegram’ning botlarigacha qizarib ketishi ortidan darhol tekshiruv boshlanib ketdi. 23-oktabr kuni kechqurun yuzga yaqin taksichi tuman YHXB binosi oldida izoh talab qilib to‘plandi.
Ma’lumki, bizning mansabdorlar noma’qul ishini yashiradi, ammo tarqalib ketsa, noiloj tan olib qo‘yadi. YHXBning og‘zi polvon katta inspektori Usmon Zamonov ham avvaliga audioni tan olmadi. Ammo IIBBning tekshiruvlari natijasida tan olishga majbur bo‘ldi. Shunday qilib, u egallab turgan lavozimidan chetlatildi. Hozir prokuratura holatga huquqiy baho berish maqsadida tergovga qadar surishtiruv harakatlarini olib bormoqda.
* * *
Xorazmlik oila 22-oktabr kuni energetik inqiroz qurboni bo‘ldi. Kunlar sovushi ortidan uyiga pechka o‘rnatgan oila uyda is gazi to‘planishi oqibatida nobud bo‘ldi. Keyinroq FVV fojia sabablarini o‘rganib, tutun chiqish quvuriga qush uya qurib, tutun torta olmay qolgani, natijada is gazi xonaga qamalib qolganligini aniqladi. Bu gaz sezilmaydi, ammo uxlab yotgan odamning hayotiga qattiq tahdid soladi.
Xorazmning Yangiariq tumani, Ostona qishlog‘ida sodir bo‘lgan fojiadan 45 yashar oila boshlig‘i, uning rafiqasi va ikki farzandi halok bo‘ldi.
Baxtsiz hodisa ortidan “Hududgazta’minot” kompaniyasi isitish qurilmalarini tekshirish bo‘yicha yo‘riqnoma e’lon qildi. Unda pechka dudburonining sozligini tekshirish o‘rgatilgan (o‘qish).
* * *
Yunusobod tumani hokimi o‘rinbosarining uyidan qancha pul chiqdi? Haftaning eng ko‘p qiziqish bildirilgan xabarlaridan biri shu bo‘ldi. Asli nimadan boshlangandi?
Avvalroq Yunusobod tumani hokimining qurilish ishlari bo‘yicha o‘rinbosari 5 ming dollar pora bilan qo‘lga tushganligi haqida xabar berildi. O‘rinbosar Erkin Zohidov o‘zboshimchalik bilan qurilgan imoratga egalik huquqini e’tirof etish bo‘yicha tuman hokimining qarorini chiqarib berish evaziga 5 ming AQSh dollarini pora tariqasida olgan vaqtda ashyoviy dalillar bilan ushlandi. Tabiiyki, jinoyat ishi qo‘zg‘atildi.
Ko‘p o‘tmay Erkin Zohidovning uyidan 1,5 million dollar pul va Maldivga ikkita chipta topilgani haqida gap-so‘zlar urchidi. Ammo prokuratura bu mishmishni tasdiqlamadi. Shunga qaramay, o‘rinbosar “Toshkent-Istanbul” yo‘nalishida aviachiptani bron qilgani aytildi. Demak, 1,5 million dollar haqidagi gap-so‘zlar asossiz, tergov ishlari esa davom etmoqda.
Xo‘sh, nega odamlar bu mishmishga ishonib tarqatmoqda? Gap shundaki, o‘zbekistonliklar qo‘lga tushgan hokimlarning uyidan mushukning o‘ligiday katta pul topilishiga o‘rganib qolgan. O‘tgan yili Yunusubod tumani hokimi Baxtiyor Abdusamatov investorga joy berish uchun 400 ming dollar pora olayotganidan qo‘lgan tushgan (ammo pul negadir uning ayoliga qaytarilishiga qaror chiqarilgan). Samarqand hokimi Turobjon Jo‘rayev esa pudratchilardan 2 million dollardan ortiq pora olgani isbotlangan, seyfidan 1 million dollar chiqqani aytilgandi.
* * *
Paxtakorlarni ariqdagi suvga tushirib jazolagani uchun prezident kechirmagan mansabdor Zoir Mirzayev yana katta sahnaga qaytdi. Oqqo‘rg‘ondagi o‘sha kulgili va ayni vaqtda achinarli voqea chet el nashrlarida ham yoritilgach, bosh vazir Abdulla Aripov o‘zining o‘rinbosari Zoir Mirzayevni ishdan olib, tuman hokimligiga qo‘ygandi.
26-oktabr kuni Qashqadaryoda prezident administratsiyasi raisi Zaynilobiddin Nizomiddinov va bosh vazir Abdulla Aripov ishtirokida yig‘ilish bo‘ldi. Unda Qashqadaryo hokimi Zafar Ro‘ziyev ishdan olinib, o‘rniga Zoir Mirzayev viloyat hokimi vazifasini bajaruvchi etib tayinlandi. Mirzayev 2010-2015-yillarda Samarqand viloyati hokimi ham bo‘lgan.
Avgustdagi voqealardan (“zamhokim”ning yoqib yuborilishi, “snos”lar atrofidagi shov-shuvlar) so‘ng Zafar Ro‘ziyev xalqdan uzr so‘rab chiqqan uch hokimdan biri bo‘lgandi. U bilan birga Qarshi, Mirishkor, Chiroqchi va Kitob tumani hokimlari ham vazifasidan ozod qilindi.
Zafar Ro‘ziyev oxirgi xabarlarga ko‘ra Jizzax viloyatining Zarbdor tumaniga hokim qilib yuborilgan.
“Daryo” yangiliklarini kuzatib boring. O‘zbekiston va dunyo xabarlaridan eng birinchi voqif bo‘ling.
Izoh (0)