Oliy Majlis Qonunchilik palatasining 18-oktabr, juma kuni o‘tkazilgan navbatdagi majlisida “O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonunlariga sudlar faoliyatida axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan samarali foydalanishga qaratilgan o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonun loyihasi majlis kun tartibidan chiqarildi. Bu haqda Qonunchilik palatasi axborot xizmati xabar berdi.
Loyihada protsessual kodekslarga sud majlislarini taraflarning fikrini inobatga olgan holda raislik etuvchining ruxsati bilan yoki uning tashabbusiga ko‘ra, protsessual qonun hujjatlari talablariga rioya etgan, odil sudlov manfaatlarini hamda sud majlisi ishtirokchilarining xavfsizligini ta’minlagan holda translyatsiya qilishni amalga oshirishning huquqiy asoslarini belgilash, shuningdek, maxfiy axborotni oshkor etishning oldini olishga qaratilgan tegishli o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish nazarda tutilgan.
Taklif etilayotgan o‘zgartish va qo‘shimchalarning kiritilishi sud majlislarini real vaqt rejimida erkin kuzatish imkoniyatini beradi. Ya’ni, loyiha bilan fuqarolik, iqtisodiy, ma’muriy va jinoyat ishlari bo‘yicha sud majlislarini endilikda radioda, televideniyeda va internet orqali to‘g‘ridan to‘g‘ri onlayn translyatsiya qilish nazarda tutilmoqda.
“Qonun tashabbuskorlari bu bilan fuqarolarning huquqiy ongini oshirish, jinoyatlarning erta oldi olinishiga va oilaviy nizolarni, shuningdek, boshqa huquqbuzarliklarni profilaktika qilishga yo‘l ochishidan umid bog‘lagani yaqqol ko‘rinadi.
Ammo loyiha parlament quyi palatasiga kelib tushgan kundanoq o‘tkazilgan muhokamalar, fraksiyalardagi munozaralar chog‘ida ko‘plab deputatlarning e’tirozini keltirib chiqardi. Parlament a’zolari taklif etilayotgan yangilik qanchalik to‘g‘ri, degan savolni qo‘ymoqda. Sud jarayoni to‘g‘ridan to‘g‘ri ommaga havola qilinsa, taraflarning dardi dasturxon etilsa, sha’n, qadr-qimmat, konstitutsiyaviy huquq hisoblanmish daxlsizlik degan narsalar, qolaversa, xolislik qanday ta’minlanadi, degan e’tiroz ham kelib chiqmoqda. Qolaversa, deputatlar bu milliy qadriyatlarimizga putur yetkazmaydimi, farzandlarimiz ruhiyatiga ziyoni qanchalik, jamiyatimiz hali bunga tayyormi, degan savolni o‘rtaga tashlamoqda”, — deyiladi xabarda.
“Tabiiy savol tug‘iladi, nega fraksiya a’zolari bo‘lgan deputatlar ushbu qonun loyihasiga qat’iy qarshi chiqmoqda? Biz bunyodkorlik ishlari avj olgan, shiddatli islohotlar davom etayotgan davrda yashamoqdamiz. Aholimizning ruhiyatini ko‘tarish, ertangi kunga ishonchini oshirish ustuvor masalaga aylangan bugungi kunda sud majlisida ko‘rilayotgan ikki taraf o‘rtasidagi turli muammolarni televideniyeda yoki ijtimoiy tarmoqlarda to‘g‘ridan to‘g‘ri namoyish etish odamlarimizga, ayniqsa, yoshlarimizga qay darajada salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkinligini ko‘z oldimizga keltirsak, masala naqadar jiddiyligi yanayam namoyon bo‘ladi”, — deydi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati, O‘zbekiston “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi fraksiyasi a’zosi Akmal Umrzoqov.
Qolaversa, “aybsizlik prezumpsiyasi”ga ko‘ra, shaxs qonuniy kuchga kirgan sud hukmi chiqmagunga qadar aybsiz hisoblanadi. Qonun loyihasi tashabbuskori esa, hali aybdor deb topilmagan shaxs haqida jamoatchilikka muayyan shaxsning aybdor yoki jinoyatchi sifatida tanilishiga olib keluvchi normani taklif etmoqda.
“Tasavvur qiling: bir odamning ishi sudda ko‘rilayotganini televideniye orqali to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘rsatsa, u kelgusida aybsiz bo‘lib chiqsa, boringki, aybdor bo‘lsa ham uning ko‘cha-ko‘yda, mahallada, qarindosh-urug‘, quda-anda, xalq orasida yomonotliqqa chiqishga olib keladi. Bu esa, uning oila a’zolari, farzandlarining ham jamiyatdagi, ish, o‘qish joylaridagi obro‘siga ham salbiy ta’sir ko‘rsatishi aniq. Or-nomus, uyat degan narsalar bor. Hayotimizda el orasida sharmanda bo‘lish oqibatida o‘z joniga qasd qilganlar ham borligini unutmaslik kerak.
Ikkinchidan, sud majlisi tomoshaxona emas, tarbiyaviy jarayon ham emas aslida. Sababi, tarbiyaviy jarayon yakuniy qaror chiqqanidan keyin amalga oshiriladi. Tabiiyki, sud jarayonida taraflarning shaxsiga, hayotiga, qadr-qimmatiga aloqador bo‘lgan ko‘plab masalalar muhokama qilinadi.
Bizningcha, har qanday sud majlisini OAVda to‘g‘ridan to‘g‘ri yoritish insonning shaxsiy hayotiga aralashishdir. Ayni paytda Konstitutsiyamizda inson, uning hayoti, erkinligi, sha’ni, qadr-qimmati va boshqa huquqlari daxlsiz va oliy qadriyat ekani ko‘rsatilgan. Qolaversa, Jinoyat protsessual kodeksining 17-moddasida ‘inson sha’ni va qadr-qimmatini kamsitadigan, uning shaxsiy hayotiga taalluqli ma’lumotlar tarqalib ketishiga olib keladigan harakatlar qilish yoki qarorlar chiqarish taqiqlanadi’, deb ham belgilab qo‘yilgan”, — deyiladi xabarda.
Shulardan kelib chiqib, O‘zbekiston “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi fraksiyasi a’zolari deputatlarni ushbu qonun loyihasini kun tartibidan chiqarish, uni mas’ul qo‘mitaga qaytarish masalasini qo‘llab-quvvatlab ovoz berishga chaqirdi.
Shundan so‘ng fraksiya a’zolarining taklifi ovozga qo‘yildi va qonun loyihasi kun tartibidan chiqarilib, mas’ul qo‘mitaga qaytarildi.
Izoh (0)