• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +28°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    O‘zbekistonda Ka’baning yopinchig‘idan parcha bor

    “Samarkandskiy vestnik” viloyat gazetasida Samarqand davlat muzey-qo‘riqxonasi fondi bosh mutaxassisi Gulruh Raxmatova maqola e’lon qilindi. Maqolada Ka’baning yopinchig‘idan bir parcha mato hozirda mamlakat muzeylaridan birida saqlanayotgani haqidagi aytilgan. Maqola quyida to‘lig‘icha berildi.

    Foto: “Samarkandskiy vestnik”

    Foto: “Samarkandskiy vestnik”

    Samarqand muzey-qo‘riqxonasining fondida uzoq yillardan beri saqlanadigan eksponat – qabr po‘sh e’tibordan chetda qolayotgandek.

    Fondga qabul qilinadigan buyumlar qayd etilgan kitobda “Qabr po‘sh – Ka’ba ustiga yopilgan, arab yozuvlari tushirilgan qora matoning parchasi” deyilgan.

    Inventar qaydlar kitobida ham u Saudiya Arabistoni, Makkadan keltirilgani yozilgan. Ushbu mahsulotni 1933-yil 13-avgustda ekspeditsiya o‘tkazayotgan Samarqand muzeyi ilmiy xodimlari G.P. Snesaryev va M.S. Yusupov Buxoro shahridagi temir yo‘l stantsiyasida fuqaro F. Shukurboyevadan 30 rublga sotib olishgan.

    Foto: “Samarkandskiy vestnik”

    Foto: “Samarkandskiy vestnik”

    Ushbu eksponatni qaydlar kitobiga kiritilayotganda uning nomi noto‘g‘ri talqin qilingan bo‘lishi mumkin – qabr po‘sh va ka’bapo‘sh talaffuzi jihatidan deyarli bir xil, ammo ular turli ma’nolarga ega.

    Qabr po‘sh (qabr ustiga yopiladigan yopinchiq) – Markaziy Osiyo xalqlarining dafn marosimidagi udumlaridan biri. “Ka’bapo‘sh” so‘zi esa tilga olinmagan.

    Ko‘p yillar davomida mazkur eksponat Shohizinda qabristonida 1965-yildan 1989-yilgacha faoliyat yuritgan din va ateizm tarixi muzeyida namoyish etilgan. Faqat Samarqand muzey-qo‘riqxonasining mablag‘larini to‘liq inventarizatsiya qilishning so‘nggi yillaridagina bu eksponat to‘g‘ri ta’riflangan.

    Ka’bapo‘sh yoki kisva (arabchada kisvat al-ka’ba — Ka’baning yopinchig‘i hisoblangan) – Ka’ba ustiga yopilgan “qora shoyi mato” bo‘lib, unga “Ka’ba Makka ahli uchun bino qilingan birinchi uydir. U tinchlik-omonlik va ezgulik yo‘lida qurilgan” degan oyat va Qur’ondan keltirilgan suralar yozilgan.

    Yopinchiq har yili haj marosimidan oldin, ya’ni islom taqvimiga ko‘ra Zulhijja oyining 10-sanasida yangisiga almashtiriladi. Ka‘baning ustiga yopinchiq tashlash odati islom dinining paydo bo‘lishidan oldin ham bo‘lgan deb hisoblanadi.

    U paytlar butparast arab qabilalari Ka’bani hayvon terisi bilan yopishgan. Ba’zi manbalar Ka’ba ustini yopish odatini Muhammad Payg‘ambarning katta bobosi Adnan bilan bog‘laydi.

    Qizig‘i shundaki, onasi vafot etgan Muhammadni olti yoshidan tarbiyasiga olgan bobosi Abd al-Mutallib va amakisi Abu Tolib islom dini paydo bo‘lgunicha butparastlarning ibodatxonasi hisoblangan Ka’baning qo‘riqchilari bo‘lgan.

    Boshqa bir afsona esa Ka’bani mato bilan yopish odati himyoritlar shohi Asad al-Komildan boshlangan deydi.

    Bir nechta olimlar birinchi kisva Ismoil payg‘ambar tomonidan qilinganini tasdiqlaydi. Lekin juda ko‘p manbalar ushbu an’anaga Yaman shohi Tuba asos solgan deydi.

    Islom davriga kelib, Ka’ba bir vaqtning o‘zida bir qancha yopinchiqqa ega bo‘ldi. Chunki eski yopinchiqlar uning ustidan olib tashlanmagan edi. Bu holat hijriy 160-yilda Abbosiy xalifa al-Mahdiy Ka’bani ziyorat qilmagunicha davom etgan. Ibodatxonaning qo‘riqchilari va xizmatchilari xalifaga murojaat qilib, Ka’ba ustma-ust qo‘yib tashlangan bunchalik ko‘p yopinchiqni ko‘tara olmay, nurab tushishidan xavotirda ekanliklarini aytgan. Shundan so‘ng xalifa Ka’bani ustiga bittadan ortiq yopinchiq yopmaslikni buyurgan. Xalifa al-Ma’mun davrida esa Ka’baning yopinchig‘i bir yilning o‘zida uch marta almashtirilgan: haj oyining 8-sanasida qizil kisva bilan, Rajab oyining 1-sanasida oq gabat bilan, Ramazon oyining 29-sanasida qizil parcha bilan yopilgan.

    Keyinchalik abbosiy xalifa an-Nozir Ka’bani yashil mato bilan yopishlarini buyurgan. Biroz vaqt o‘tib esa, xalifa an-Nozir bu rangni qoraga almashtirishga qaror qilgan va shundan keyin hozirgi kungacha bu rang o‘zgarmagan.

    Muhammad Payg‘ambar davrida kisva Yamanda tayyorlangan. Xalifa Umar I davriga kelib, Misrda tayyorlanadigan bo‘ldi. 1932-yilda Saudiya Arabistonining tashkil topishi bilan, saudiya qirollari Makka va Madinadagi masjidlar qurilishiga e’tibor qaratar ekan, Ka’baning yopinchig‘i mamlakat ichida tayyorlanishi kerak degan qarorga keldi.

    To‘qimachilik fabrikasida faqat erkaklar ishlaydi. Ushbu zavod yiliga ikkita yopinchiq-choyshab ishlab chiqaradi, ulardan bittasi zahira hisoblanadi.

    Eski kisvani Ka’baning ustidan olishgach, bo‘laklarga bo‘lib, haj safariga kelganlarga esdalik sifatida tarqatiladi. Muzey fondidagi o‘sha kisva ham aslida  haj ziyoratidan keltirilgan parchalardan biri.

    O‘rnatilgan tartiblarga binoan, yopinchiq qora rangli tabiiy shoyi matosidan tayyorlanishi kerak.

    Uzunligi 14 metr. Yopinchiqning yuqori qismidagi uchdan bir qismi 95 santimetr kenglikdagi belbog‘ hisoblanib, unga Qur’on suralari yoziladi va islomiy naqshlar bilan bezatiladi.

    Bularning hammasi tilla ipdan tikiladi. Belbog‘ning umumiy uzunligi 47 metr. Har bir yopinchiq uchun 736 kilogramm shoyi ip kerak bo‘ladi. Ip sexga tabiiy rangida keltiriladi va o‘sha yerda bo‘yaladi. Kisvaning ustki qavati qo‘lda to‘qiladi.

    Kisvaning alohida qismlari tayyor bo‘lgach, yaxlit yopinchiq holatiga keltirish uchun hamma qismlar qo‘shib tikiladi. Yozuvlar matni hech qachon o‘zgarmasa-da, bir qator rassom va xattotlar tomonidan naqsh va yozuv uslubiga o‘zgartirishlar taklif qilinadi.

    So‘ng rassomlar Ka’baning kattaligidek keladigan chizma qog‘ozga yangi dizaynni chiqadilar. Ushbu namunalar keyin yozuvlar lentasini to‘quvchi mashinaga o‘tkaziladi. Shoyi lenta tayyor bo‘lgach, navbat qo‘l mehnatiga yetadi.

    Boshida hunarmandlar sariq ip bilan lentaga arab yozuvlarini tikib chiqadilar, bu esa asosning ustidan 4 dyuym qalinlikka ega bo‘ladigan qatlam hosil qiladi.

    Keyin esa unga hajm va yorqin ko‘rinish berish uchun oltin va kumush iplar bilan ustidan yana tikib chiqiladi. Natijada yozuvlar uzoq masofadan ham ko‘rinib turadigan holga keladi.

    Yopinchiqda Ka’ba eshigi uchun maxsus parda ham bor. Uzunligi 7,5 metr, kengligi 4 metr. Pardada Qur’on oyatlari va islomiy bezaklar berilgan.

    Bularning hammasi avval kumush ip bilan, ustidan tilla ip bilan tikilgan. Yopinchiqning astari dag‘al matodan tayyorlanadi. Birgina qoplama uchun 70 kilogramm tabiiy shoyi ketadi.

    Buxoro davlat muzeyi-qo‘riqxonasida Ka’ba eshigi pardasidan olingan parcha bor.

    Hozirda yopinchiqning bir qismi Samarqand viloyati o‘lkashunoslik muzeyining “Rivojlangan o‘rta asrlar” zalidaa ko‘rgazmaga qo‘yilgan.

    15.01.2019, 12:22   Izoh (0)   100610
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Tramp inauguratsiyasiga 104 mln dollar sarflandi

    15.01.2019, 11:39

    O‘zbekiston budjet tashkilotlarida uch oyda 29 mlrd so‘m qonunga xilof tarzda sarf qilingan

    15.01.2019, 11:28

    O‘zbekiston benzin eng arzon bo‘lgan mamlakatlar reytingida 18-o‘rinni egalladi

    15.01.2019, 11:15

    Surxondaryoda harbiy xizmatchilarga yangi uylar topshirildi

    15.01.2019, 11:09

    Yunusobod tumani 15-mavzedagi 72 xonadon yashaydigan uy kun sayin cho‘kib bormoqda (foto)

    15.01.2019, 10:58

    O‘zbekistonda yangi davlat boshqaruvi organlari tashkil etildi

    15.01.2019, 10:00
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Tenge Bank Tenge24 ilovasida yangi raqamli avtokreditini e’lon qildi


    Navoiy innovatsiyalar universiteti — kelajagingizni kafolatlaydigan zamonaviy ta’lim maskani! 


    Bektemir Residence — oilaviy turmush uchun mo‘ljallangan uy-joy majmuasi


    Yangi ufqlar: Centrum Air haftasiga ikki marta Toshkentdan Bishkekka parvozlarni amalga oshiradi


     Coca-Cola jamg‘armasi va Global atrof-muhit va texnologiyalar jamg‘armasi (GETF) “Aylanma iqtisodiyot kelajagi uchun hamkorlik bitimi (PACT)” ni e’lon qilganligi haqida ma’lum qildi


    Toshkentda xalqaro fintex-hodisa — Visa Cashless Forum 2025 bo‘lib o‘tdi 


     ADM Jizzakh Jizzaxda joylashgan 5-ixtisoslashtirilgan muassasa tarbiyalanuvchilari ehtiyoji uchun avtobus taqdim qildi


    Mobiuz "Mehribon" imtiyozli tarif rejasini taqdim etdi


    UCMG Amsterdamda bo‘lib o‘tayotgan Money 20/20 Europe xalqaro fintech ko‘rgazmasida O‘zbekiston nomidan ishtirok etadi


    AVO’dan yangi omonat: yillik 25% gacha — 6 oyda orzuingizni amalga oshiring


    Kapitalbank va Visa O‘zbekiston terma jamoasining JCH-2026 saralash o‘yinini BAAda tantanali ravishda ochishdi


    UZTELECOM "Muruvvat" tarifini taqdim etadi: Atigi 25 000 so‘m evaziga g‘amxo‘rlik va e’tibor bilan boyitilgan aloqa


    O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Yevropaga yo‘l olmoqda


    Sello Ecosystem Farg‘ona, Andijon va Namanganda Sello Summer Fest yorqin festivalini o‘tkazdi


    Zamonaviy Haval Jolion endi 0% muddatli to‘lov shartida 

     

    Tavsiya etamiz

    Sevgi yoxud KGB maxsus operatsiyasi — grek milliarderiga uylangan sovet xizmatchisi

    7 iyun, 16:20

    Chumchuqlarga yem bo‘lgan burgutlar. “O‘rgimchak to‘ri” operatsiyasi Rossiya uchun qanchaga tushadi?

    4 iyun, 18:49
    Audio Icon

    Qurib qolgan ko‘chatlar, millionlar shamolga uchdimi?

    4 iyun, 15:03

    Feldmarshalga almashtirilmagan Stalinning zurriyoti — “dohiy” nega o‘g‘lini urushga yuborgan edi?

    3 iyun, 21:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Slovakiya bosh vaziri O‘zbekistonga rasmiy tashrif bilan keladi

    O‘zbekiston | 8 iyun, 09:12

    Toshkentning ayrim ko‘chalari velomarafon sabab vaqtincha yopiladi

    O‘zbekiston | 7 iyun, 22:52

    Mark-Andre ter Shtegen “Barselona”dan ketishi mumkin

    Sport | 7 iyun, 22:50

    Shavkat Mirziyoyev va Pokiston bosh vaziri Shahboz Sharif bir-birini Qurbon hayiti bilan tabrikladi

    O‘zbekiston | 7 iyun, 21:19

    Italiya A Seriyasida 2025/26-yilgi mavsum uchun taqvim eʼlon qilindi

    Sport | 7 iyun, 21:17

    Toshkentdan Farg‘onaga giyohvandlik vositasini olib ketayotgan shaxslar ushlandi

    O‘zbekiston | 7 iyun, 21:10

    O‘zbekistonliklar to‘rt oyda turistik maqsadlarda eng ko‘p qaysi davlatlarga chiqayotgani ochiqlandi

    O‘zbekiston | 7 iyun, 20:00

    Qamchiq dovonida yo‘lning bir qismi vaqtincha yopilgan

    O‘zbekiston | 7 iyun, 19:11
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.