Toshkentdagi Parkent ko‘chasining ikki yoqasi katta qurilish maydoniga aylangan: biri biridan turfa ko‘p qavatli uylar, butun boshli mavzelar qad rostlamoqda. Sanab sanog‘iga yetolmaysiz. Ko‘chaning sobiq TAPOiCh zavodi (“Korzinka Aviator”) nomi bilan tanilgan chorrahaga tutash qismida esa O‘zbekistonda muqobili yo‘q obyekt — uch qavatli yo‘l o‘tkazgich qurilmoqda. Juda kerakli qurilish. Avvalo, shu chorrahada Parkent, Mahtumquli, Temur Malik ko‘chalari, Ohangaron yo‘lidan keluvchi transport oqimlaridan hosil bo‘lgan asabbuzar tirbandliklar endi, katta ehtimol bilan, tarixda qoladi. Tirbandlik bo‘lmagach haydovchi-yu yo‘lovchi ham manziliga tezroq yetib oladi.
Ammo har qanday katta bunyodkorlik ishlarida bo‘lgani singari, uch qavatli ko‘prik qurilishi ham atrofdagi mahalla-mavzelar aholisiga ko‘p bo‘lmasa-da, biroz noqulaylik keltirib chiqarishi oldindan ayon edi. Ma’lum fursat (aytishlaricha, 2019-yilning avgustiga qadar) o‘zingiz o‘rganib qolgan yo‘llardan yura olmaysiz, katta yo‘llarga chiqib olish uchun aylanma yo‘llardan foydalanishingizga to‘g‘ri keladi, boz ustiga, siz istiqomat qiladigan mahalla yo‘llaridan boshqa haydovchilar ham foydalanishlari mumkin. Umuman olganda bularning bariga chidasa bo‘ladi. Agar chegaradan chiqib ketilmasa, ma’lum bir me’yor saqlansa. Hatto ko‘piga ham chidash mumkin. Lekin ahvol mol-mulkingdan ortib, salomatliging va hayotingga ham tahdid solishni boshlasa — har qanday bag‘rikengning ham sabr kosasi to‘ladi.
Chorraha o‘rnida uch qavatli ostin-ustun yo‘l qurilishi boshlanib, transport harakati cheklanishi aniq bo‘lgach, “Ko‘prikqurilish” tresti boshqaruvchisi Zafar Mahamatov qurilish maydonini aylanib o‘tish imkonini beruvchi vaqtinchalik yo‘llar qurilishini ma’lum qilgandi (chorrahada harakat qurilish ishlari davomida to‘xtatilmasligini Prezident Shavkat Mirziyoyev ham ta’kidlagan edi). Haqiqatan ham Mahtumquli ko‘chasidan Ohangaron yo‘liga, Ohangaron yo‘lidan Temur Malik ko‘chasi (Toshkent avtomobil halqa yo‘li)ga olib chiqadigan vaqtinchalik yo‘llar bor va ulardan transport qatnayapti. Lekin Parkent ko‘chasini Mahtumquli bog‘laydigan yo‘l yopiq — muammoning boshi ham shu.
Parkent ko‘chasi yopilib qolganidan so‘ng katta transport oqimining birinchi zarbasini Mirzo Ulug‘bek tumani “Oltintepa” mahallasidagi Arxeologiya ko‘chasi o‘ziga qabul qilgan. Ehtimol, ko‘chadan faqat yengil mashinalar o‘tganida, ahvol bu qadar jiddiylashmasdi. Undan nafaqat yengil avtomobillar, balki katta yuk mashinalar (“HOWO’lar ham o‘tdi rosa”), avtobuslar, yo‘lovchiga to‘la mikroavtobuslar ham o‘tgan. Shahar ichidagi katta yo‘llar bunday oqim, bunday yuklamani ko‘tara olar, lekin mahallalardagi bir kuchliroq yog‘in-sochindan so‘ng “sochilib ketadigan” yo‘llar ahvoli barchamizga ma’lum: arzimagan bir-ikki metr ostida suv quvurlari, kanalizatsiya tarmoqlari o‘tgan. Tinimsiz transport qatnovi oqibatida Arxeologiya ko‘chasi ham cho‘kkan. Cho‘kish oqibatida quvurlar yorilgan, yorilgan quvurlardan sizib chiqqan suv esa uylarning poydevorlarini “yuvgan”.
Masalan, fuqaro Botir Mirqosimovning xonadoni aynan yer cho‘kishidan keyingi quvur yorilishidan jabr ko‘rgan. Suv poydevorni yuvgan, oqibatda devorda yoriqlar paydo bo‘lgan. Agar uylarning yaroqlilik holatini tekshiruvchi hukumat komissiyasi tashkil etilib, Mirqosimovning xonadoniga kirgudek bo‘lsa, albatta, devorlarida yorig‘i bor bu inshootni yashashga yaroqsiz, avariya holatida deb topishi aniq. Uning aytishicha, uyi oldida yer ostidagi quvur yorilib, bir hafta—o‘n kun suv oqib yotgan. U Prezident virtual qabulxonasi, hokimlikka bir necha bor murojaat qilganidan keyingina suv tarmoqlari korxonasi vakillari kelib, yo‘lni kavlab, quvurni tuzatgan. Yo‘l yamalgan.
Arxeologiya ko‘chasi bo‘ylab yursangiz, xuddi shunday sabab bilan kavlanib, yamalgan yo‘l bo‘laklarini ko‘plab uchratasiz. Ba’zi joylarda yamoq uchun tuproqning o‘zi ishlatilgan, xolos (shuncha chang-to‘zon qayerdan ko‘tarilyapti, deb hayron qolishga hojat yo‘q). Ko‘cha ilma-teshik bo‘lib ketgan. Ko‘chaning shu avariyaviy holati yanada ayanchliroq ko‘rinish olmasligi uchun, shikoyatlar yo‘llashdan charchagan aholi ko‘chaning u boshiga ham, bu boshiga ham yuk mashinalari va avtobuslarning kirishiga imkon bermaydigan temir arkalar o‘rnatgan. Fuqaro O.Dubrovskayaning son-sanoqsiz murojaatlaridan keyin esa shahar Yo‘l harakati xavfsizligi boshqarmasi (YHXB) ruxsati bilan Arxeologiya ko‘chasining Issiqsuv ko‘chasiga olib chiquvchi qismiga kuni kecha beton to‘siq qo‘yilgan.
Arxeologiya ko‘chasiga qo‘yilgan beton to‘siqning og‘irligi unga parallel Lomonosov ko‘chasida 24 soatga qolmay sezilgan. Arxeologiya ko‘chasidan-da torroq Lomonosov ko‘chasining ahvoli hozircha nisbatan yaxshi (ko‘chada istiqomat qiluvchilarning aytishicha, u necha yillardan beri ta’mirlanmagan, fuqarolarning o‘zaro pul jamg‘arib, 2017-yili uning bir qismiga yangitdan asfalt yotqizilgan), lekin ayrim joylari allaqachon cho‘kishni boshlagan (mahallaning cho‘kkan yo‘li ostidagi ezilgan, “ho‘rlangan” quvurlar yaqin-atrofdai xonadonlarga qanday zarar yetkazishi mumkinligini Arxeologiya ko‘chasida ko‘rdingiz). Ko‘cha boshida esa yer o‘pirilib tushgan (o‘pirilgan joyni shag‘al bilan to‘ldirib qo‘yishgan), uning oldidagi uy devori esa darz ketgan (yana bitta avariya holatida uy, deb hisobga olish mumkin).
“Mashinalar ko‘tarayotgan chang-to‘zon uylarga kiryapti. Shuning dastidan besh oylik nevaramning ko‘zida kon’yunktivit paydo bo‘ldi”, — deydi Lomonosov ko‘chasida o‘g‘li istiqomat qiluvchi fuqaro. Aytishicha, ko‘chadagi ahvol yuzasidan avval hokimlik ishonch telefoniga, so‘ng IIBBga shikoyat qilgan, ularning har ikkisi Prezident virtual qabulxonasiga murojaat etishni tavsiya qilgan. Prezident virtual qabulxonasi esa aksincha — bu ishlar bilan aynan hokimlik va IIBB shug‘ullanishini tushuntirib, fuqaroning murojaatini qabul qilmaslikka uringan (lekin oxiri baribir murojaatni ro‘yxatga olgan).
Lomonosov ko‘chasida istiqomat qiluvchi yana bir fuqaroning aytishicha, sobiq TAPOiCh chorrahasida ko‘prik qurilishi boshlanganidan so‘ng mashinalar oqimi, darhaqiqat, ko‘paygan, biroq Arxeologiya ko‘chasining ikki tomoniga yuk mashinalarini o‘tkazmaydigan temir arkalar, bir tomoniga beton to‘siq qo‘yilgach, Lomonosovdagi ahvol chidab bo‘lmas darajaga yetgan — ayniqsa tonggi va kechki tig‘iz vaqtlarda oqimning kattaligidan xonadon egalari hatto mashinasini yo‘lga haydab olib chiqa olmay qolgan. Ko‘chaning torligi uning faqat bir jihati — u xuddi Arxeologiya ko‘chasi kabi qiyaliklarga to‘la. Bu hozirgidek salqin, lekin quruq kunlarda muammo tug‘dirmas (vaholanki, shu holda ham bir necha mayda yo‘l-transport hodisalari yuz bergan), lekin erta-indinga va’da qilinayotgan qor va qahratonlardan so‘ng yaxmalakka aylangach, oqibatini tasavvur qilishga ham qo‘rqasan kishi.
“Oltintepa” mahalla fuqarolar yig‘ini raisi O‘tkir Boltaboyevning “Daryo”ga ma’lum qilishicha, “bu muammodan hamma xabardor”. Mahalla ma’muriyatida hududdagi yo‘llarni ochish yo yopish vakolati yo‘q, “yo‘l davlatniki”. Yo‘llarni ta’mirlash uchun ham mahalla fuqarolar yig‘ini ixtiyorida pul yo‘q. “Bu holat yuzasidan fuqarolarning o‘zi mustaqil ravishda, o‘z navbatida biz ham yuqori tashkilotlarga murojaat qilganmiz. Agar Parkent ko‘chasi yopilmaganida edi, mahallamizda bunaqangi holat ham yuzaga kelmagan bo‘lardi”, — deya ta’kidlagan mahalla raisi e’tiborga molik bir hujjatni taqdim etdi.
Bu fuqaro O.Dubrovskayaning arizasi asosida Toshkent shahar Favqulodda vaziyatlar boshqarmasi vakili podpolkovnik G‘.Eshonov, “Toshshahartransxizmat” bo‘lim bosh mutaxassis N.Xodjayev, IIBB YHXB mas’ul xodimi A.Filippov va Obodonlantirish bosh boshqarmasi mas’ul xodimi Sh.Valiyev tomonidan 4-dekabr kuni Arxeologiya ko‘chasida olib borilgan o‘rganish dalolatnomasidir. Unda, jumladan, shunday deyiladi: “Toshkent shahar IIBB YHXB xodimi tomonidan berilgan ma’lumotga ko‘ra, soibq TAPOiChdan o‘tuvchi Parkent shoh ko‘chasidai qurilish ishlari olib borilayotgan yo‘l ochiq hisoblanadi, lekin ko‘prik qurayotgan tashkilot tomonidan yo‘lning ochiq qismi yopib qo‘yilgan”.
Lomonosov ko‘chasida yashovchilar boshlariga tushgan muammoni Arxeologiya ko‘chasidagidek hal qilishmoqchi: ko‘chaning kirish-chiqish joylariga temir arkalar o‘rnatib, kerak bo‘lsa, bir tomonini transport harakati uchun to‘liq yopishga ham tayyor — shu niyatda hozirda Prezident qabulxonasi, shahar hokimligi, shahar IIBB YHXBga xatlar tayyorlanmoqda. Ko‘chada harakat sokinlashsa, tirbandliklar bo‘lmasa, chang-to‘zon ko‘tarilmasa, yo‘l cho‘kmasa, quvurlar yorilmasa, devorlarda yoriqlar paydo bo‘lmasa, lomonosovliklar avvalgidek ko‘chaga bexavotir chiqa oladigan bo‘lsa bo‘ldi. Ular haq. Chunki “Oltintepa” mahallasidagi ko‘chalar sobiq TAPOiCh chorrahasini aylanib o‘tishga mo‘ljallanmagan.
Shuningdek, mas’ul tashkilotlar, mutasaddilar qog‘ozlarda ochiq, lekin amalda yopiq Parkent ko‘chasining Mahtumquli ko‘chasiga tutashgan qismini ochish haqida o‘ylab ko‘rishlari, yoki bu yo‘l hozircha ochilmasligini , chorrahani mahallalar orqali emas, balki Mahtumquli ko‘chasi, Do‘rmon yo‘li kabi katta yo‘llar orqali aylanib o‘tish kerakligi haqida ochiq bayonot berishlari kerak. Har holda, O‘zbekiston tarixidagi qiyosi yo‘q bir yo‘l obyektining qurilishi qo‘shni mahallalardagi yo‘llarning abgor holga kelishiga sababchi bo‘lmasligi kerak.
Izoh (0)