O‘zAda jurnalist Baxtigul Qarshiyevaning o‘quvchilarini qo‘pol so‘zlar bilan haqorat qiladigan o‘qituvchilar va bunday holatlarda bolalar psixologiyasida yuz beradigan o‘zgarishlar haqidagi maqolasi chop etildi. Quyida maqola to‘liq holda e’tiboringizga havola etiladi.
Yo‘lda ikki o‘smirning o‘zaro suhbati qulog‘imga chalindi.– “Naushnik” sotib oldim, ustozning haqoratlarini eshitishga toqatim qolmadi, – dedi ulardan biri.
– Javohga (Javohirga demoqchi shekilli) baqirganini qara: “Eshshakmisan, molmisan?..”, deydi. Shu ayol kishiga, muallimaga yarashadigan gapmi? – dedi ikkinchisi.
O‘z kasbining fidoiylari, muhtaram ustozlar meni kechirsinlaru, o‘tgan yili boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining jazavaga tushib, xuddi shunday haqoratli so‘zlarni aytayotgan video tasvirlari ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan edi. Shu yilning 19 yanvar kuni Facebook foydalanuvchisi Muazzam Ibrohimova “Eri prokuror bo‘lgan matematika fani o‘qituvchisi tumandagi maktablarning biriga ishga joylashtirildi. U darsga kirgan sakkizta sinfdagi ikki yuzdan oshiq o‘quvchi fanni o‘zlashtira olmay bir yil davomida “mol”, “eshshak”, “hayvon” degan haqoratlar bilan siylandi”, deya post qoldiradi. Joriy yilning 18 yanvarda Qozog‘istonning Akto‘be viloyatida ro‘y bergan fojiadan ta’sirlangan Muazzam Ibrohimova “Eng yomoni, bolalarning vaqtini o‘g‘irlayotgan bunday o‘qituvchilarni deb Nobel mukofoti olishi mumkin bo‘lgan olimlar emas, yot o‘lkalarda xor bo‘lib, o‘lib ketayotgan mardikorlar voyaga yetmoqda”, deya fikrini tugallaydi
Yaqinda ijtimoiy tarmoqlarda peshonasiga ruchka bilan “2” raqami yozilgan o‘quvchilar suratlari tarqaldi va bu hammasidan oshib tushdi. Texnika davri emasmi, o‘qituvchilar tomonidan tahqirlanayotgan bunga o‘xshash o‘quvchilar haqidagi bir qancha vediolavhalar ijtimoiy tarmoqlarda qizg‘in bahs-munozaralarga sabab bo‘lmoqda. O‘sha o‘qituvchilar topilib, jazoga ham tortildi. Lekin bu holat yana davom etmoqda.
Bugungi shiddatli zamonda ko‘ngil degan narsa hech kimni qiziqtirmay qo‘ydi. Psixologlarning ta’kidlashicha, jamoa oldida tahqirlanish, kamsitilish holatlari bolalarda o‘ziga bo‘lgan ishonchni pasayishiga olib keladi.
– Bunday voqealarni 11 yoshgacha bo‘lgan bolalar esidan chiqarishi mumkin, ammo o‘smirlar kamsitilganida, tahqirlanganida ruhiyatida umidsizlik, qiziqishning yo‘qolishi, ba’zan agressiya, shuningdek o‘z joniga qasd qilish kabi mudhish holatlar ham kuzatilishi mumkin, – deydi, psixolog Nargiza Abdumannopova.
O‘qituvchilardan so‘rasangiz: “Ustoz behudaga bolalarga baqirmaydi. Tinchlantirish uchun boshqa chorasi qolmagach, ovozini ko‘tarishga majbur bo‘ladida”, deyishadi. Ammo SamDU qoshidagi birinchi akademik litsey ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi Dilfuza Toshniyozovaning fikri boshqacha:
– Agar o‘qituvchi darsga puxta tayyorlansa, o‘tilayotgan mavzuni o‘quvchilarga to‘liq tushuntirish uchun hayotiy misollardan foydalansa, ularni qiziqtira olsa, baqirishga hojat qolmaydi. O‘quvchi zeriksa yoki mavzuni tushunmasa to‘polon ko‘taradi. O‘quvchi zerikyaptimi, demak o‘qituvchi darsga tayyor emas! Bilimga, mahoratga emas, ovozga zo‘r berayotgan o‘qituvchilar, afsuski, oramizda talaygina.
Ayni kunlarda OAV saytlarida o‘smir-yoshlar o‘z joniga qasd qilgani, oila a’zolari, yaqinlariga tan jarohat yetkazgani haqidagi habarlarga tez-tez duch kelyapmiz. Mutaxassislarning fikricha, bu kabi holatlar ruhiy jarohati bor bolalar tomonidan sodir etiladi. Bolalarning ruhiyatiga yetkazilayotgan jarohatda ayrim o‘qituvchilarning ham hissasi borligi achinarlidir. Chunki maktab insonga bilim, tarbiya berish bilan bir qatorda, kelajakka umid, ishonchni shakillantiradigan maskan hisoblanadi. O‘qituvchilar esa “Ustoz” degan sharafli nomga munosib bo‘lishlari shart. Shu sababli, umumta’lim maktablarining har bir sinfida kuzatuv kameralari o‘rnatilishi kerak deb o‘ylayman. Shunda ba’zi qo‘shtirnoq ichidagi “o‘qituvchi”lar mas’uliyatni his etib, o‘zini qo‘lga olar ehtimol.
Zero, farzandlarimizning nafaqat jismonan balki ruhiy kamoloti biz uchun muhim. Ularning nafsoniyatiga, g‘ururiga daxl qilishga hech kimning haqqi yo‘q.
Izoh (0)