“Hurmatsizlik ortidan hurmatsizlik tug‘iladi, zo‘ravonlik yangi zo‘ravonlikka olib keladi”. Aktrisa Meril Stripning “Oltin globus” taqdimotidagi nutqi

Gollivudda 8-yanvar kuni “Oltin globus” mukofotining 74-taqdimoti bo‘lib o‘tdi. Marosimda eng hissiyotga to‘la va eng kuchli nutq bilan kino san’atiga qo‘shgan hissasi uchun Sesilya B. De Mill nomidagi faxriy “Oltin globus” bilan mukofotlangan Meril Strip chiqish qildi. Aktrisa jamiyatda erkin matbuotning o‘rni, diskriminatsiya va Gollivuddagi etnik xilma-xillik, shuningdek, qo‘lida hokimiyat jamlangan kishilarning tahqirlovchi harakatlari haqida so‘zladi. Meril Stripning tanqidiga uchraganlar orasida, jumladan, AQShning saylangan prezidenti Donald Tramp ham bor. Uch karra “Oskar” mukofoti sohibi, zamonamizning eng buyuk aktrisalaridan biri Meril Stripning nutqi matni Meduza’da e’lon qilindi, uning tarjimasini esa “Daryo” e’tiboringizga havola qiladi.

Meril Strip:

Rahmat sizga, Gollivud xorijiy matbuot assotsiatsiyasi. Xyu Lorining so‘zlarini davom ettiraman: siz va bu zalga yig‘ilgan barchamiz Amerika jamiyatining eng tahqirlanuvchi qatlamiga mansubmiz. O‘ylab ko‘ring-da: Gollivud, chet elliklar va matbuot. Lekin biz aslida kimmiz va Gollivudning o‘zi nima? Bu shunchaki jahonning turli burchaklaridan yig‘ilgan odamlar to‘dasi. Men Nyu-Jersida tug‘ilganman va o‘sha yerda o‘qiganman. Viola (Devis) Janubiy Karolinadagi yer egasining xaroba uyida dunyoga kelgan, Rod-Aylenddagi Sentral-Follsda voyaga yetgan; Sara Polson Floridada tug‘ilgan, uni Bruklinda yolg‘iz ona tarbiyalagan. Sara Jessika Parker — ogayolik oiladagi yetti yoki sakkiz boladan biri. Emi Adams Italiyada, Vichensada tavallud topgan. Natali Portman Quddusda tug‘ilgan. Qani bizning tug‘ilganlik haqidagi guvohnomalarimiz? Maftunkor Rut Negga esa Addis-Abeba, Efiopiyada dunyoga kelgan, biroq Londonda... yo‘q, Irlandiyada, shekilli, voyaga yetgan va Virjiniyadagi kichik bir shahardan chiqqan qizaloq roli uchun bugun mukofotga da’vogarlar qatorida.

Rayan Gosling — olamdagi barcha yoqimtoy odamlar kabi kanadalik; Dev Patel bo‘lsa Keniyada tug‘ilgan, Londonda katta bo‘lgan, bu yerga tasmaniyalik hind roli sabab kelib o‘tiribdi. Gollivud kelgindilar va chet elliklarga to‘la. Agar ularning barchasini mamlakatdan quvib solsak, amerikacha futbol va aslida hech qanday san’at bo‘lmagan aralash jang san’atini tomosha qilishdan o‘zga chora qolmaydi.

Menga nutq uchun atigi uch soniya vaqt berilgan, shunday ekan, gap bunday: aktyorning yagona vazifasi — bu bizga o‘xshamagan odamlar obrazida jonlanish va aslida bu qanday bo‘lishini his qilish imkonini taqdim etishdir. Bu yil kishini o‘ziga jalb qiladigan va unda hamdardlik hissini uyg‘otadigan aynan shunday rollar ko‘p bo‘ldi. Biroq bitta chiqish meni hayratda qoldirib, yuragimning eng tubiga qadar yetib bordi. Bu uning yaxshi bo‘lganidan darak emas — unda hech qanday yaxshilik yo‘q edi. Biroq u ta’sirli edi va qilishi kerak bo‘lgan ishni qildi. Tomoshabinlar kulishdi va mazax qilishdi. Bu — mamlakatimizdagi eng e’zozli o‘rin uchun da’vogar odam bir nogiron jurnalistni — ya’ni lavozimi, qudrati va javob berish imkoniyati bo‘yicha o‘zidan kuchsiz odamni kalaka qilayotgan vaziyat edi. Bu hol yuragimni parchaladi va men hali ham yuz bergan o‘sha hodisani ongimdan chiqarib tashlay olmayapman, chunki u kinoda emas, aksincha, hayotda sodir bo‘ldi.

Qandaydir qudratli kuch tomonidan translyatsiya qilinayotgan vaqtda instinktiv tahqirlash istagi har bir odamning hayotiga kirib boradi — demak, boshqa odamlar ham shunday xatti-harakat qilishi mumkin. Hurmatsizlik ortidan hurmatsizlik tug‘iladi, zo‘ravonlik yangi zo‘ravonlikka sabab bo‘ladi. Kun kelib qudratli bir shaxs mazax-kalaka darajasigacha tubanlashsa, bundan biz hammamiz yutqazamiz. Mayli, davom etamiz.

Bu o‘y-xayollar meni matbuot tomon yetaklamoqda. Murosasiz matbuot hokimiyatni javob berishga da’vat etishi va har bir beboshligi uchun uni maydonga chorlashi kerak. Aynan shu sababli ham AQShning asoschi-otalari konstitutsiya asosiga matbuot erkinligini qo‘ygan. Men o‘z qudrati bilan tanilgan Gollivud xorijiy matbuot assotsiatsiyasini va jamiyatimizdagi har bir kishini menga qo‘shilishga va Jurnalistlarni himoya qilish qo‘mitasini qo‘llab-quvvatlashga chaqiryapman, xolos. Tashkilot o‘z faoliyatini davom ettirishi biz uchun zarur, qo‘mitaga esa haqiqatni himoya qilishda biz kerakmiz.

Yana bir gap. Bir safar tasvirga olish maydonchasida turarkanman, nimadandir jahlim chiqardi — yo tushlik vaqtida ham ishlashimiz kerak edi, yoki bo‘lmasa yana biroz ushlanib qolayotgandik, taxminan shunaqaroq holat. O‘shanda Tommi Li Jons menga shunday degandi: “Shunchaki aktyorlik — o‘ziga xos imtiyoz bo‘lsa kerak, shunday emasmi, Meril?”. Ha, shunday va biz bu imtiyoz haqida hamda birga qayg‘urishga mas’ul ekanimiz haqida bir-birimizga eslatib turishimiz lozim. Biz barchamiz Gollivud sharaflayotgan faoliyatdan faxrlanishimiz kerak.

Dugonam, marhum malika Leya (Kerri Fisher) aytganidek: “Parchalangan yuragingni qo‘lga ol-da, uni san’atga bag‘ishla”.

P.S. Donald Tramp “Oltin globus” taqdimotining ertasiga Meril Stripning bu so‘zlariga munosabat bildirdi. AQShning saylangan prezidenti Stripni Gollivuddagi iqtidoriga eng ko‘p ortiqcha baho berilgan aktrisa deb atab, uni shaxsan o‘zi yaxshi bilmagan insonni tanqid qilishda aybladi.

Diqqat, diqqat! “Daryo”ning Telegram’dagi rasmiy kanali — “Toshqin ‘Daryo’” (@toshqindaryo)ga obuna bo‘lib, yangiliklardan ovozli ko‘rinishda bahramand bo‘lishingiz mumkin.