Бир товуққа 215 та тухум: Ўзбекистонда паррандачиликни унумдорроқ қилиш учун нима қилиш керак?

Сўнгги йилларда Ўзбекистонда паррандачилик, шунингдек, тухум ишлаб чиқариш фаол ривожланмоқда. Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти (PMTI) экспертлари Ўзбекистонда паррандачиликнинг ривожланиши ва соҳанинг унумдорлиги тенденцияларини таҳлил қилди.

2022 йилнинг январь декабрь ойларида Ўзбекистонда 8,1 млрд дона тухум ишлаб чиқарилган. 

Бу 2021 йилнинг шу давридагига нисбатан 4,4 фоиз кўп. 2016—2022 йиллар давомида тухум ишлаб чиқариш 32,1 фоизга ошди. 

Тухумнинг асосий қисми, яъни 61,9 фоизи деҳқон ва шахсий ёрдамчи хўжаликларда, 23,3 фоизи қишлоқ хўжалиги фаолияти билан шуғулланувчи ташкилотлар томонидан етиштирилмоқда.

Таъкидланишича, тухум  етиштиришдаги бу ўсиш паррандалар сонининг кўпайиши билан боғлиқ бўлиб, ишлаб чиқариш самарадорлиги (битта товуқнинг йиллик сертухумлилиги) пасаймоқда. 

2016—2022 йиллар давомида паррандалар сони 45,2 фоизга ошди. Шу билан бирга, товуқларнинг йиллик сертухумлилиги 2018 йилдаги 244 донадан 2021 йилда 215 донага ёки деярли 12 фоизга камайди.

Таққослаш учун Чилида битта товуқнинг йиллик сертухумлилиги 350 дона (1,6 баравар кўп), Россияда — 296 дона (1,4 баравар кўп), Мисрда — 294 дона (1,4 баравар кўп), Исроилда — 254 дона (1,2 баравар кўп), БААда — 238 дона (1,1 баравар кўп). 

Шу билан бирга, Ўзбекистонда тухум ишлаб чиқариш даражаси дунёдаги ўртача кўрсаткичдан 6,4 фоиз юқори ҳисобланади.

Маҳсулдорликнинг етарли даражада юқори эмаслигига паррандаларни нотўғри озиқлантириш ва парвариш қилиш, шунингдек, илғор технологияларни жорий этишнинг паст даражаси, кўпчилик фермер хўжаликларининг кичиклиги ва тижоратлаштиришнинг паст даражаси сабаб бўлиши мумкин.

Тухум ишлаб чиқаришда унумдорликни ошириш учун қуйидагилар талаб қилинади:

Илғор технологияларни жорий этиш. Автоматлаштирилган озиқлантириш тизимлари, иқлим назорати тизимлари ва тухум йиғиб олиш тизимлари каби замонавий технологиялардан фойдаланиш тухум ишлаб чиқаришни яхшилайди ва йўқотишларни камайтиради.

Парваришлашнинг мақбул шароитларини таъминлаш. Парваришлашнинг яхши шароитлари, шу жумладан тўғри шамоллатиш, ҳарорат ва ёруғликни назорат қилиш паррандаларнинг соғлиги яхшилаши мумкин. Бу эса тухум ишлаб чиқаришнинг кўпайишига олиб келади.

Паррандачилик хўжаликларининг ишлаб чиқариш эҳтиёжларини юқори сифатли озуқа, биологик қўшимчалар, витаминлар, макро-микроэлементлар ва бошқа озуқа қўшимчалари билан тўлиқ таъминлаш яхши натижа беради.