Bir tovuqqa 215 ta tuxum: O‘zbekistonda parrandachilikni unumdorroq qilish uchun nima qilish kerak?

So‘nggi yillarda O‘zbekistonda parrandachilik, shuningdek, tuxum ishlab chiqarish faol rivojlanmoqda. Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti (PMTI) ekspertlari O‘zbekistonda parrandachilikning rivojlanishi va sohaning unumdorligi tendensiyalarini tahlil qildi.

2022-yilning yanvar-dekabr oylarida O‘zbekistonda 8,1 mlrd dona tuxum ishlab chiqarilgan. 

Bu 2021-yilning shu davridagiga nisbatan 4,4 foiz ko‘p. 2016—2022-yillar davomida tuxum ishlab chiqarish 32,1 foizga oshdi. 

Tuxumning asosiy qismi, ya’ni 61,9 foizi dehqon va shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarda, 23,3 foizi qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanuvchi tashkilotlar tomonidan yetishtirilmoqda.

Ta’kidlanishicha, tuxum  yetishtirishdagi bu o‘sish parrandalar sonining ko‘payishi bilan bog‘liq bo‘lib, ishlab chiqarish samaradorligi (bitta tovuqning yillik sertuxumliligi) pasaymoqda. 

2016—2022-yillar davomida parrandalar soni 45,2 foizga oshdi. Shu bilan birga, tovuqlarning yillik sertuxumliligi 2018-yildagi 244 donadan 2021-yilda 215 donaga yoki deyarli 12 foizga kamaydi.

Taqqoslash uchun Chilida bitta tovuqning yillik sertuxumliligi 350 dona (1,6 baravar ko‘p), Rossiyada — 296 dona (1,4 baravar ko‘p), Misrda — 294 dona (1,4 baravar ko‘p), Isroilda — 254 dona (1,2 baravar ko‘p), BAAda — 238 dona (1,1 baravar ko‘p). 

Shu bilan birga, O‘zbekistonda tuxum ishlab chiqarish darajasi dunyodagi o‘rtacha ko‘rsatkichdan 6,4 foiz yuqori hisoblanadi.

Mahsuldorlikning yetarli darajada yuqori emasligiga parrandalarni noto‘g‘ri oziqlantirish va parvarish qilish, shuningdek, ilg‘or texnologiyalarni joriy etishning past darajasi, ko‘pchilik fermer xo‘jaliklarining kichikligi va tijoratlashtirishning past darajasi sabab bo‘lishi mumkin.

Tuxum ishlab chiqarishda unumdorlikni oshirish uchun quyidagilar talab qilinadi:

Ilg‘or texnologiyalarni joriy etish. Avtomatlashtirilgan oziqlantirish tizimlari, iqlim nazorati tizimlari va tuxum yig‘ib olish tizimlari kabi zamonaviy texnologiyalardan foydalanish tuxum ishlab chiqarishni yaxshilaydi va yo‘qotishlarni kamaytiradi.

Parvarishlashning maqbul sharoitlarini ta’minlash. Parvarishlashning yaxshi sharoitlari, shu jumladan to‘g‘ri shamollatish, harorat va yorug‘likni nazorat qilish parrandalarning sog‘ligi yaxshilashi mumkin. Bu esa tuxum ishlab chiqarishning ko‘payishiga olib keladi.

Parrandachilik xo‘jaliklarining ishlab chiqarish ehtiyojlarini yuqori sifatli ozuqa, biologik qo‘shimchalar, vitaminlar, makro-mikroelementlar va boshqa ozuqa qo‘shimchalari bilan to‘liq ta’minlash yaxshi natija beradi.