Ўзбекистонга Туркманистондан газ етказиб беришдаги муаммолар Хитойга жиддий таъсир қилиши мумкин
Қишнинг ўртасида Ўзбекистонда электр ва газда катта узилишлар юз берди, бунга «Галкиниш» конидаги муаммолар туфайли қўшни Туркманистондан газ етишмаслиги сабаб бўлди. Кондаги таъмирлаш ишлари қанча давом этишини тахмин қилиш ҳали қийин. Аммо агар бу узоқ давом этса, муаммо Хитойга етказиб беришга ҳам таъсир қилиши мумкин. Бу ҳақда таҳлилчиларга таяниб «Коммерсантъ» хабар бермоқда.
Ўзбекистонда ғайритабиий совуқлар ва Туркманистондан газ етказиб беришнинг тўхтатилиши фонида электр энергиясида оммавий узилишлар, шунингдек, иссиқлик таъминоти ва истеъмолчиларга газ таъминотида узилишлар кузатилмоқда.
Ўзбекистон Энергетика вазирлиги матбуот хизмати хабарига кўра, 12 январь куни Туркманистондаги табиий газ конларида ғайритабиий совуқ туфайли юзага келган фавқулодда вазият туркман гази импортининг тўлиқ тўхтаб қолишига ва импорт ҳажмининг қисқаришига олиб келди.
2023 йил бошида Ўзбекистон Туркманистондан кунига 35 миллион куб метр газ ва кунига 20–21 миллион кВт/соатгача электр энергияси импорт қилишни режалаштирган эди.
«Туркмангаз» Ўзбекистонга газ экспортини 2022 йилда «Марказий Осиё—Хитой» газ қувури учун асос бўлган, мамлакатдаги энг йирик «Галқиниш» конидаги қувурларда гидрат ҳосил бўлиши сабабли тўхтатиб қўйган.
Ўзбекистон ҳудудида 10 январдан бошлаб ҳаво ҳарорати кечаси ўртача минус 19–20 даражагача, кундузи эса минус 17 даражагача пасайиб, электр ва газ истеъмоли ошишига олиб келди.
Совуқ ҳаво фонида бир қатор саноат корхоналарига газ етказиб бериш қисқартирилди, газ қуйиш шохобчалари вақтинча ёпилди.
Оқибатда Ўзбекистон ҳукумати мамлакатнинг бир қатор вилоятларида, жумладан, Тошкентда электр энергиясини бир ярим соатдан икки соатгача етказиб беришда чекловлар жорий қилди. Бундан ташқари, қувурларда газ босими пастлиги сабабли айрим хонадонлар газсиз қолган.
Ўзбекистон Мудофаа вазирлиги томонидан иссиқ овқат тайёрлашда қийналаётган Тошкент аҳолиси учун дала ошхоналари ташкил этилди.
2021 йилда Ўзбекистонда газ қазиб олиш ҳажми қарийб 50,9 миллиард куб метрни ташкил этди, шу даврдаги истеъмол эса 46,4 миллиард куб метрга баҳоланмоқда.
Мамлакатда ишлаб чиқариш ҳар йили пасайиб бормоқда, қишда, энг юқори юкламаларда мамлакатда газ танқислиги кунига 20 миллион куб метрга етиши мумкин.
Шу билан бирга, Ўзбекистон Хитойга йилига 4 миллиард куб метрга яқин газ экспорт қилади, ҳозирда мамлакатдан экспорт қилиш бутунлай тўхтатилган.
2022 йил кузида Россия Ўзбекистон ва Қозоғистонга келгусида Хитойга экспорт қилиш истиқболи билан ушбу давлатларга Россия газини етказиб беришни ташкил қилишни таклиф қилган, бироқ ҳозирча музокаралар аниқ натижа бермаган.
Ҳозирда «Туркмангаз» дуч келаётган муаммолар қанчалик аҳамиятли эканлиги, хусусан, «Галкиниш» конидаги дала газ қувурларидаги гидрат тиқинларини бартараф этиш учун қанча вақт кераклиги номалум.
Агар муаммо кенг кўламли бўлса, «Марказий Осиё—Хитой» қувури орқали газ етказиб беришнинг камайиши кутилади. Бу эса, ўз навбатида, Хитойни LNG импортини сезиларли даражада оширишга мажбур қилади.
Қиш мавсумида Ўзбекистон ва Қозоғистон газни ички бозор эҳтиёжларига йўналтириб, «Марказий Осиё—Хитой» орқали етказиб беришни қисқартиради. Хитойга импорт қилинадиган газнинг 17-18 фоизи Туркманистон ҳиссасига тўғри келади.
