Жумбоқли ЖЧ—1998 финали, семириб кетиши ва ғалати соч турмаги. Биз билган Роналдонинг биз билмаган томонлари

Ўтган асрнинг охири ва жорий юз йилликнинг бошидаги энг машҳур ҳужумчиси бўлган Роналдо ва унинг футболчилик маҳорати ҳақида жуда кўп гапирилган. Бугунги кундаги дунё футболи юлдузларининг аксарияти уни ўзига кумир деб билиши ҳам «Феномен» лақабини олган Роналдонинг қанчалик етук ўйинчи бўлганига исбот бўла олади. Бироқ кўпчиликка «сўйлоқ» ҳақида ҳаммаси ҳам маълум эмас. Мисол учун, унинг нима сабабдан бунчалик даражада семириб кетгани исталган футбол мухлисига қизиқ. Қуйида шу ва Роналдо ҳақидаги бошқа қизиқ, айни пайтда жумбоқли саволларга жавоб берилади.

1998 йилги Жаҳон Чемпионати финали олдидан нима бўлган?

Нега Роналдо 1998 йилда Францияда бўлиб ўтган Жаҳон Чемпионати финалида жуда суст ҳаракат қилган? Ўйиндан бир неча соат олдин уни нима безовта қилган? Ким ва нима сабабдан касал бўлишига қарамай унга майдонга тушишга рухсат берган? Буларнинг барчаси футбол тарихидаги энг катта сирлардан бири ва бутун бошли Бразилияни абадий қийнаб келадиган дарддир. Мамлакатнинг ёрқин юлдузи, сайёрадаги энг яхши ёш футболчи ва «қотил» форвард ҳал қилувчи паллада шунчаки ожиз ва зарарсиз бўлиб қолади.

«Стад де Франц»га жўнаб кетишидан бир неча соат олдин Роналдо меҳмонхонадаги номерида дам олаётганди. Асосий версияга кўра тутқаноқ вақтида Роналдо ухлаётган бўлган. Шунингдек, бошқа, муқобил версия ҳам бор: у жуда ноқулай ва нотўғри ҳолатда узоқ вақт телевизорда мотоцикл пойгасини томоша қилган. Бу ҳақда Роналдонинг аҳволи ҳақидаги ҳужжатларни ўрганган «Интер»нинг тиббий масалалар бўйича собиқ мутахассиси Бруну Кару сўзлаб берган.

Ўйинчиларнинг ҳикояларига асосланган энг кенг тарқалган версияга кўра эса ҳаммаси тушликдан кейин содир бўлган — Роналдо йиқилади ва қалтирай бошлайди, қўллари билан танаси ҳамда юзига ура бошлайди. Роналдо билан бир хонага жойлашган Роберто Карлос эса ваҳимага тушиб, баланд овозда барчани ёрдамга чақиради. Хонага дарҳол Эдмундо югуриб келади.

«Буни кўриб, шок ҳолатига тушиб қолдим. Даҳшатли ҳолат. Роналдо ерда ётар, тишларини бир-бирига қаттиқ теккизиб олганди, оғзидан эса кўпик чиқиб турарди. Тилини ушлаб қолиш керак эди», — деб эслайди Эдмундо воқеани ўрганиш жараёнида.

Кардиология соҳасида катта малакага эга бўлган шифокор Каруга кўра, барча ҳужжат ва таҳлиллар Роналдода эпилепсия хуружи бўлмаганини кўрсатган — муаммо юрак-қон томир тизимида кузатилган, нотўғри ташхис ва даволаш Роналдога тузатиб бўлмас даражада зарар келтириши мумкин бўлган.

«Роналдо узоқ вақт нотўғри ҳолатда бўлган, бу қон айланишига тўсқинлик қилган ва юрак соҳасидаги муаммоларни келтириб чиқарган. Яхшиямки, унинг ёнида Роберто Карлос бўлган. Клиникада шифокорлар бошқа нарсани излаган, шу боис ҳеч ким электрокардиограммани ростмана ўрганиб ўтирмаган ҳам. Бу нарса муаммо айнан шу ерда эканлигини тўғридан-тўғри кўрсатади. Кейин Роналдога тутқаноқ ҳолатларида қўлланиладиган, аммо юрак муаммолари учун мос бўлмаган кучли дори воситалари берилади. Бу Роналдони тинчлантирибгина қолмай, шунингдек, бўшаштириб ҳам қўяди, мос равишда бу унинг ўйинига таъсир қилади. Ўйиндан кейин у худди гўдак каби узоқ вақт тик туролмас ва мувозанатни сақлай олмасди», — деганди Кару.

Роналдонинг ўзи эса ҳаммадан анъанавий версияга ишонишни сўрайди, эҳтимол, муаммо кучли стресс туфайли юзага келгандир (футболчилар Роналдо, тахминан, бир ҳафта давомида тушкун кайфиятда юрганини айтган). Фитна назариялари орасида футболчининг французлар томонидан заҳарлангани ҳақидаги тахмин бошқаларидан ажралиб туради, аммо бу (жиддий) айбловларни тасдиқлайдиган бирон бир факт йўқ.

Бундан ташқари, Роналдо «Интер» маслаҳатчиси Карунинг талқинига қулоқ солмасликни сўрайди: «Кўпчиликнинг ҳамон бу воқеа ҳақида шов-шувлар яратишга уринаётганидан жуда хафаман. Шифокорлар қўлидан келганини қилиб, ҳамма нарсани тўғри аниқлаганига ишончим комил».

Роналдо клиникада кўрикдан ўтаётганида, жамоа стадион томон кетаётган бўлган. Финал бошланишига 72 дақиқа қолганида маъмурлар томонидан тўлдирилган бошланғич таркибнинг дастлабки вариантидан Роналдо жой олмаган. Табиийки, бундан бутун дунё футбол жамоатчилиги ҳайратга тушади.

25 дақиқадан сўнг эса шифокорлар Роналдонинг умумий ҳолати яхши эканлигини ва майдонга чиқишга тайёрлигини айтади. Бразилия терма жамоаси дарҳол ФИФАдан алмаштиришга рухсат сўрайди ва асосий юлдузининг майдонга тушишига розилик олади. Лекин бу якунда ҳеч нарса бермайди.

0:3 ҳисобидаги мағлубиятдан сўнг Роналдо фалсафий фикр билдириш билан чекланади: «Биз Жаҳон Чемпионати финалида мағлуб бўлдик, лекин ҳаётим учун кечган бошқа жангда ғалаба қозондим».

Нега Роналдо 2002 йилги Жаҳон Чемпионатига ғалати соч турмаги билан келган?

Роналдонинг 2002 йилги Жаҳон Чемпионатидаги ажойиб ўйинини унутиб бўлмайди. Бу шунчаки юқори даражали ҳужумчининг ўз савиясига мос ўйин эмас, балки том маънодаги даҳонинг драмаси эди: жароҳат туфайли деярли икки йил ўтказиб юборилганидан кейин у ақл бовар қилмайдиган даражага қайтади ва мусобақанинг энг яхши тўпурарига айланади. Мусобақадаги 8 та гол ва финалдаги Оливер Кан дарвозасига киритилган дубль — бундан ёрқинроқ нимадир бўлиши қийин.

Роналдо нафақат даҳшатли голлари (ва уларнинг сони) билан, балки ностандарт соч турмаги билан ҳам кўпчиликнинг ёдида қолади. Маълум бўлишича, унинг ҳам ўзига хос келиб чиқиш тарихи бор экан.

«2002 йилги Жаҳон Чемпионати олдидан бўғимларимда оғриқ бўлган, атиги 60 фоизга тайёр эдим. Ҳамма фақат аҳволим ҳақида гапирарди, маълумотлар фонини ўзгартириш учун сочимни олдириб ташладим. Базага янги соч турмаги билан келганимда, барча жароҳат ҳақида гапиришни тўхтатди ва фақат сочларимни муҳокама қила бошлади», — дея тан олганди Роналдо бир неча йил ўтгач.

Соч турмагининг ноодатий эканлигига қарамай, у жуда машҳур бўлиб кетади. Яқинда ҳатто Неймар ҳам афсонага ўхшаш учун 2002 йилда сочини худди шундай олдирганини айтганди.

Нега Роналдо семириб кетяпти?

2006 йилда Фабио Капелло иккинчи марта «Реал»ни қабул қилиб олганида Роналдонинг аҳволи уни энг кўп ҳайратга солган нарса бўлган. Бразилияликнинг доимий равишда вазни ортиб борарди.

«Унинг вазни 96 кг эди. Бир сафар ундан 2002 йилги Жаҳон Чемпионатида вазни қанча бўлганини сўрадим. 84 кг бўлганини айтди. Шунда ундан камида 90 килогача вазн ташлашни сўрадим, лекин ҳеч қандай ўзгариш бўлмади. Шунга қарамай мендан бирга ишлаган энг яхши футболчини танлашни сўрашса, барибир унинг исмини айтаман. У ва Марко ван Бастен», — дейди Капелло.

Ўшанда «Реал» ва Бразилия терма жамоасидаги жамоадошлари уни тез-тез масхара қилиб турарди. Ҳаммага афсона шунчаки овқатланишни яхши кўрадигандек туюларди, лекин аслида ҳаммаси жиддийроқ бўлиб чиқади.

2007 йилда Роналдога гипотиреоз ташхиси қўйилади — қалқонсимон без гормонларининг етишмаслиги, бунда моддалар алмашинуви (метаболизм) жараёни жуда секинлашади.

Роналдо шундан кейин ҳам яна тўрт йил азоб чекади, уни жароҳатлар таъқиб қилади, машқ қилиш тобора қийинлашиб боради, касаллик эса кучайиб бораверади. 2011 йилда у аниқ қарорга келади: «тугатиш вақти келди».

«Касаллигимни назорат қилиш учун (футболда) антидопинг қоидалари билан тақиқланган гормонларни қабул қилишим керак. Миям давом этишни хоҳлайди, лекин танам бунга қодир эмас.

Мағлубиятни тан олишим керак. Ўз танамга ютқаздим», — деганди Роналдо.