Jumboqli JCh—1998 finali, semirib ketishi va g‘alati soch turmagi. Biz bilgan Ronaldoning biz bilmagan tomonlari

O‘tgan asrning oxiri va joriy yuz yillikning boshidagi eng mashhur hujumchisi bo‘lgan Ronaldo va uning futbolchilik mahorati haqida juda ko‘p gapirilgan. Bugungi kundagi dunyo futboli yulduzlarining aksariyati uni o‘ziga kumir deb bilishi ham “Fenomen” laqabini olgan Ronaldoning qanchalik yetuk o‘yinchi bo‘lganiga isbot bo‘la oladi. Biroq ko‘pchilikka “so‘yloq” haqida hammasi ham ma’lum emas. Misol uchun, uning nima sababdan bunchalik darajada semirib ketgani istalgan futbol muxlisiga qiziq. Quyida shu va Ronaldo haqidagi boshqa qiziq, ayni paytda jumboqli savollarga javob beriladi.

1998-yilgi Jahon Chempionati finali oldidan nima bo‘lgan?

Nega Ronaldo 1998-yilda Fransiyada bo‘lib o‘tgan Jahon Chempionati finalida juda sust harakat qilgan? O‘yindan bir necha soat oldin uni nima bezovta qilgan? Kim va nima sababdan kasal bo‘lishiga qaramay unga maydonga tushishga ruxsat bergan? Bularning barchasi futbol tarixidagi eng katta sirlardan biri va butun boshli Braziliyani abadiy qiynab keladigan darddir. Mamlakatning yorqin yulduzi, sayyoradagi eng yaxshi yosh futbolchi va “qotil” forvard hal qiluvchi pallada shunchaki ojiz va zararsiz bo‘lib qoladi.

“Stad de Frans”ga jo‘nab ketishidan bir necha soat oldin Ronaldo mehmonxonadagi nomerida dam olayotgandi. Asosiy versiyaga ko‘ra tutqanoq vaqtida Ronaldo uxlayotgan bo‘lgan. Shuningdek, boshqa, muqobil versiya ham bor: u juda noqulay va noto‘g‘ri holatda uzoq vaqt televizorda mototsikl poygasini tomosha qilgan. Bu haqda Ronaldoning ahvoli haqidagi hujjatlarni o‘rgangan “Inter”ning tibbiy masalalar bo‘yicha sobiq mutaxassisi Brunu Karu so‘zlab bergan.

O‘yinchilarning hikoyalariga asoslangan eng keng tarqalgan versiyaga ko‘ra esa hammasi tushlikdan keyin sodir bo‘lgan — Ronaldo yiqiladi va qaltiray boshlaydi, qo‘llari bilan tanasi hamda yuziga ura boshlaydi. Ronaldo bilan bir xonaga joylashgan Roberto Karlos esa vahimaga tushib, baland ovozda barchani yordamga chaqiradi. Xonaga darhol Edmundo yugurib keladi.

“Buni ko‘rib, shok holatiga tushib qoldim. Dahshatli holat. Ronaldo yerda yotar, tishlarini bir-biriga qattiq tekkizib olgandi, og‘zidan esa ko‘pik chiqib turardi. Tilini ushlab qolish kerak edi”, — deb eslaydi Edmundo voqeani o‘rganish jarayonida.

Kardiologiya sohasida katta malakaga ega bo‘lgan shifokor Karuga ko‘ra, barcha hujjat va tahlillar Ronaldoda epilepsiya xuruji bo‘lmaganini ko‘rsatgan — muammo yurak-qon tomir tizimida kuzatilgan, noto‘g‘ri tashxis va davolash Ronaldoga tuzatib bo‘lmas darajada zarar keltirishi mumkin bo‘lgan.

“Ronaldo uzoq vaqt noto‘g‘ri holatda bo‘lgan, bu qon aylanishiga to‘sqinlik qilgan va yurak sohasidagi muammolarni keltirib chiqargan. Yaxshiyamki, uning yonida Roberto Karlos bo‘lgan. Klinikada shifokorlar boshqa narsani izlagan, shu bois hech kim elektrokardiogrammani rostmana o‘rganib o‘tirmagan ham. Bu narsa muammo aynan shu yerda ekanligini to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘rsatadi. Keyin Ronaldoga tutqanoq holatlarida qo‘llaniladigan, ammo yurak muammolari uchun mos bo‘lmagan kuchli dori vositalari beriladi. Bu Ronaldoni tinchlantiribgina qolmay, shuningdek, bo‘shashtirib ham qo‘yadi, mos ravishda bu uning o‘yiniga ta’sir qiladi. O‘yindan keyin u xuddi go‘dak kabi uzoq vaqt tik turolmas va muvozanatni saqlay olmasdi”, — degandi Karu.

Ronaldoning o‘zi esa hammadan an’anaviy versiyaga ishonishni so‘raydi, ehtimol, muammo kuchli stress tufayli yuzaga kelgandir (futbolchilar Ronaldo, taxminan, bir hafta davomida tushkun kayfiyatda yurganini aytgan). Fitna nazariyalari orasida futbolchining fransuzlar tomonidan zaharlangani haqidagi taxmin boshqalaridan ajralib turadi, ammo bu (jiddiy) ayblovlarni tasdiqlaydigan biron bir fakt yo‘q.

Bundan tashqari, Ronaldo “Inter” maslahatchisi Karuning talqiniga quloq solmaslikni so‘raydi: “Ko‘pchilikning hamon bu voqea haqida shov-shuvlar yaratishga urinayotganidan juda xafaman. Shifokorlar qo‘lidan kelganini qilib, hamma narsani to‘g‘ri aniqlaganiga ishonchim komil”.

Ronaldo klinikada ko‘rikdan o‘tayotganida, jamoa stadion tomon ketayotgan bo‘lgan. Final boshlanishiga 72 daqiqa qolganida ma’murlar tomonidan to‘ldirilgan boshlang‘ich tarkibning dastlabki variantidan Ronaldo joy olmagan. Tabiiyki, bundan butun dunyo futbol jamoatchiligi hayratga tushadi.

25 daqiqadan so‘ng esa shifokorlar Ronaldoning umumiy holati yaxshi ekanligini va maydonga chiqishga tayyorligini aytadi. Braziliya terma jamoasi darhol FIFAdan almashtirishga ruxsat so‘raydi va asosiy yulduzining maydonga tushishiga rozilik oladi. Lekin bu yakunda hech narsa bermaydi.

0:3 hisobidagi mag‘lubiyatdan so‘ng Ronaldo falsafiy fikr bildirish bilan cheklanadi: “Biz Jahon Chempionati finalida mag‘lub bo‘ldik, lekin hayotim uchun kechgan boshqa jangda g‘alaba qozondim”.

Nega Ronaldo 2002-yilgi Jahon Chempionatiga g‘alati soch turmagi bilan kelgan?

Ronaldoning 2002-yilgi Jahon Chempionatidagi ajoyib o‘yinini unutib bo‘lmaydi. Bu shunchaki yuqori darajali hujumchining o‘z saviyasiga mos o‘yin emas, balki tom ma’nodagi dahoning dramasi edi: jarohat tufayli deyarli ikki yil o‘tkazib yuborilganidan keyin u aql bovar qilmaydigan darajaga qaytadi va musobaqaning eng yaxshi to‘purariga aylanadi. Musobaqadagi 8 ta gol va finaldagi Oliver Kan darvozasiga kiritilgan dubl — bundan yorqinroq nimadir bo‘lishi qiyin.

Ronaldo nafaqat dahshatli gollari (va ularning soni) bilan, balki nostandart soch turmagi bilan ham ko‘pchilikning yodida qoladi. Ma’lum bo‘lishicha, uning ham o‘ziga xos kelib chiqish tarixi bor ekan.

“2002-yilgi Jahon Chempionati oldidan bo‘g‘imlarimda og‘riq bo‘lgan, atigi 60 foizga tayyor edim. Hamma faqat ahvolim haqida gapirardi, ma’lumotlar fonini o‘zgartirish uchun sochimni oldirib tashladim. Bazaga yangi soch turmagi bilan kelganimda, barcha jarohat haqida gapirishni to‘xtatdi va faqat sochlarimni muhokama qila boshladi”, — deya tan olgandi Ronaldo bir necha yil o‘tgach.

Soch turmagining noodatiy ekanligiga qaramay, u juda mashhur bo‘lib ketadi. Yaqinda hatto Neymar ham afsonaga o‘xshash uchun 2002-yilda sochini xuddi shunday oldirganini aytgandi.

Nega Ronaldo semirib ketyapti?

2006-yilda Fabio Kapello ikkinchi marta “Real”ni qabul qilib olganida Ronaldoning ahvoli uni eng ko‘p hayratga solgan narsa bo‘lgan. Braziliyalikning doimiy ravishda vazni ortib borardi.

“Uning vazni 96 kg edi. Bir safar undan 2002-yilgi Jahon Chempionatida vazni qancha bo‘lganini so‘radim. 84 kg bo‘lganini aytdi. Shunda undan kamida 90 kilogacha vazn tashlashni so‘radim, lekin hech qanday o‘zgarish bo‘lmadi. Shunga qaramay mendan birga ishlagan eng yaxshi futbolchini tanlashni so‘rashsa, baribir uning ismini aytaman. U va Marko van Basten”, — deydi Kapello.

O‘shanda “Real” va Braziliya terma jamoasidagi jamoadoshlari uni tez-tez masxara qilib turardi. Hammaga afsona shunchaki ovqatlanishni yaxshi ko‘radigandek tuyulardi, lekin aslida hammasi jiddiyroq bo‘lib chiqadi.

2007-yilda Ronaldoga gipotireoz tashxisi qo‘yiladi — qalqonsimon bez gormonlarining yetishmasligi, bunda moddalar almashinuvi (metabolizm) jarayoni juda sekinlashadi.

Ronaldo shundan keyin ham yana to‘rt yil azob chekadi, uni jarohatlar ta’qib qiladi, mashq qilish tobora qiyinlashib boradi, kasallik esa kuchayib boraveradi. 2011-yilda u aniq qarorga keladi: “tugatish vaqti keldi”.

“Kasalligimni nazorat qilish uchun (futbolda) antidoping qoidalari bilan taqiqlangan gormonlarni qabul qilishim kerak. Miyam davom etishni xohlaydi, lekin tanam bunga qodir emas.

Mag‘lubiyatni tan olishim kerak. O‘z tanamga yutqazdim”, — degandi Ronaldo.