Кристофер Форд АҚШдаги Мичиган университетининг славян тиллари ва адабиёти бўлими докторанти. 2015—2016 йилларда Ўзбекистон Миллий кутубхонаси ва Давлат архивида диссертацияси учун изланишлар олиб борган. Айни пайтда Чўлпоннинг «Кеча ва кундуз» асарини инглиз тилига таржима қилмоқда, деб ёзади ЎзА.
У ЎзА мухбирига Ўзбекистон ҳақидаги таассуротларини сўзлаб берди. Олимнинг интервьюси тўлалигича тақдим этилади.
«Ўзбекистонда 11 ой яшадим ва кўплаб адиблар, олиму санъаткорлар билан танишдим. Бу юрт одамлари мени ҳамиша ҳайратга солади. Қалбимда Ўзбекистонга нисбатан бегоналик туйғуси йўқ, шу боис хайрлашиш лаҳзалари оғир кечди менда.
Ўн ой давомида диссертациям учун материал ва маълумотлар тўпладим. Илмий ишимда ХХ аср ўзбек адабиётини ўша давр рус адабиёти билан қиёслаб, таҳлил қилганман. Маҳмудхўжа Беҳбудий, Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий, Абдулла Қодирий, Абдулҳамид Чўлпон, Абдурауф Фитрат, Абдулла Қаҳҳор, Ғафур Ғулом, Ойбек, Пиримқул Қодиров, Асқад Мухтор, Одил Ёқубов, Ўткир Ҳошимов сингари ўзбек адабиётининг забардаст сиймолари асарларини ўқидим. Уларни Денис Фонвизин, Чернишевский, Наримон Наримонов, Саид Насифий, Максим Горький, Чингиз Айтматов, Александр Солженицин ва бошқа адиблар ижоди билан қиёсий таҳлил қилишга уриндим.
Тадқиқотим давомида менга ёрдам берган Наим Каримов, Раҳматулла Баракаев, Нигора Охундадаевадан миннатдорман. Ўзбекистонда орттирган дўстларим билан бўлган суҳбатларни, «Дўрмон» ижод уйидаги қайноқ хотираларни, қизиқарли семинарларни жуда соғинаман.
Илмий ишимда Чўлпон ижоди борасидаги баъзи фикрларимни ҳам баён қилганман.
Чўлпон таваллудининг 120 йиллик юбилейи улкан шоир, драматург ва носир қолдирган адабий меросни қайта кашф этиш имкониятини беради. Барчамиз Чўлпон араб-форсча шеърият шаклини модерн турк шаклига айлантирганини яхши биламиз, аммо унинг ўй-фикри, бадиий тафаккури ва ниҳоят Чўлпоннинг ўзини қанчалик биламиз? Менимча, жуда кам.
Чўлпоннинг мероси ўтган асрнинг 20 йилларидан катта саҳнага чиқа бошлаган. 1925 йилда ўзини коммунист деб ҳисоблайдиган ёш адиблар олдинги авлод (жадидлар ва бошқалар)га қаттиқ зарба беришлари лозим эди. Чўлпонга у ўтган ва ҳозирги замоннинг маърифатсизлигини қоралай олади, холос, янги совет қаҳрамонини кўрсата олмайди, деган ёрлиқ ёпиштирдилар. Совет танқидчилари Чўлпонни миллатчи, деб айтганлар, биз уни миллатпарвар деймиз.
Яна Ўзбекистонга келиш ниятим бор. Совет-афғон уруши фожиалари ҳақида ёзган муаллифлар ижоди устида тадқиқот ўтказиш мақсадида ҳар хил грантларга ариза берганман. Насиб қилса, меҳмондўст ва самимий ўзбек халқи билан яна учрашамиз».
Изоҳ (0)