«Звезда» телеканали 7 декабрь куни ўзини Украина зенит-ракета қўшинлари ҳарбий қисми қўмондонлик пункти собиқ раҳбари деб атаган Юрий Батурин билан интервьюни намойиш этди. Батурин 2014 йилнинг 17 июлида Донбасс осмонида ҳалокатга учраган Малайзия Boeing’и Украина «Бук»идан уриб туширилганлиги, ракета Зарошченское қишлоғидан отилган деган хулосага келгани ҳақида ҳикоя қилади. Ўнлаб нашрлар Украинанинг собиқ зобити баёнотлари ҳақида янгиликлар ёзди. «Звезда» Батурин ҳақида октябрда ҳикоя қилган эди, бироқ кейинроқ унинг сўзларига асосланган қайдлар сайтдан ўчирилди. Meduza ўчирилган қайдлар ва янги материални ўрганиб чиқди ва улар ёрдамида ҳалокат вазиятлари расмий текшируви натижаларини рад этиш эҳтимолдан йироқ эканлигига аниқлик киритди.
Юрий Батурин интервьюсида нима дейди?
Батурин уриб туширилган Boeing ҳақида қандай билганлиги ҳақида:
2014 йилнинг 17 июлида у Харьков яқинидаги А-1215 ҳарбий қисмидаги қўмондонлик пунктида эканлигида, MH-17 рейси радарлардан ғойиб бўлганлигини шахсан кўрган. Бир неча кундан сўнг қўмондонлик пунктига шатакчилар колоннаси келган. Улар Украина Қуролли кучлари 156-зенит-ракета полки техникаси, жумладан, «Бук» ЗРКни олиб келаётган эди. Улар бу қисмда вақтинча — дам олиш ва техникани тартибга келтириш учун тўхтаган. Батурин ҳайдовчилар билан гаплашиб, улар «Бук»ни Донецк вилоятининг Зарошченское қишлоғидаги янги базага кўчириш билан шуғулланганлигини билиб олган (Батуриннинг сўзларига қараганда, уларга колонна қайтиш йўлида кирган).
Батурин ўз хулосалари ҳақида:
Boeing’ни гўёки украиналик ҳарбийлар уриб туширганлиги қуйидаги икки омилдан келиб чиқади. Мана унинг сўзлари:
«Бутун дунё матбуоти деярли бир вақтнинг ўзида ва бир хил сўзлар билан Россия фуқаролик самолётини уриб туширганлигини жар солмоқда, шу пайтда янги базага кўчириш билан шуғулланаётган колонна етиб келади. Фақат аҳмоққина хулоса қилмайди».
Собиқ зобит айнан ўшанда у уят ва оғриқни ҳис қилганлиги ва хизматдан бўшаш ва кўчиб кетишга (Россияга) қарор қилганлигини маълум қилади. У «Алмаз-Антей» концернининг Boeing’ни Украинанинг «Бук» комплекси уриб туширганлиги ҳақидаги хулосасига қўшилишини билдиради.
Қайдларнинг қайси қисми ўчирилган?
Қуйидаги учта қайд 2017 йилнинг 6 октябрида чоп этилган эди. Мана уларнинг сақланиб қолган нусхаси:
- Украина Қуролли кучлари майори, MH17 йўқ қилиниши собиқ гувоҳи Россиядан бошпана сўраган
- Россияга кўчиб ўтган майор Boeing MH17 қандай уриб туширилганлиги ҳақида сўзлаб берди
- Украина Қуролли кучлари майори Boeing MH17 ни ўққа тутган Украина «Бук»лари ҳаракатланиш траекториясини сўзлаб берди
Ушбу қайдларда Батурин Россиядан бошпана сўрагани, чунки Boeing ҳалокати ҳақидаги маълумотларни яшира олмагани — радарларнинг объектив маълумотлари унга ҳаво кемаси Киев назорати остидаги ҳудуддан уриб туширилганлиги ҳақида хулоса қилиш имконини берганлиги маълум қилинган эди. Батурин интервьюсидан кенгайтирилган парчалар ва суҳбат видеоси келтирилган учинчи қайдда радарлар маълумотлари ҳақида ҳеч нарса маълум қилинмаган — «Звезда» суҳбатдоши асосий далил сифатида Украина «Бук»ининг транспортировкаси фактини келтиради. Декабрда чоп этилган материалда Батурин Харьков яқинидаги қўмондонлик пунктидан ракетанинг ердан отилганини қайд эта олмаганлигини тасдиқлайди.
Қайд этиш лозимки, октябрда Батурин ҳайдовчилар билан суҳбатини бир мунча бошқача тасвирлайди — унинг сўзларидан ҳайдовчилар «Бук» Зарошченскоеда ракета отганлигини тўғридан-тўғри тасдиқлаганлиги ҳақида хулоса қилиш мумкин.
Шу ернинг ўзида Батурин 2016 йилгача Украина армиясида қолганлиги маълум қилинади. Декабрда чоп этилган материалда эса бу ҳақда ҳеч нарса айтилмаган — унда Батурин хизматдан бўшаш ғояси 2014 йилнинг июлидаёқ пайдо бўлганлигига аниқлик киритади. Украина Қуролли кучлари жамоатчилик билан алоқалар бошқармаси матбуот хизмати Meduza’га Батурин Украина Қуролли кучларидан хизмат қилганлиги ва 2016 йилда «оилавий шароит» туфайли хизматдан бўшаганлигини тақдиқлади.
Қайдлар нега ўчирилган?
Meduza’нинг ушбу саволига «Звезда» телеканали бош директори ўринбосари Максим Додонов жавоб берди:
«Октябрь бошида Юрий Батурин билан қисқа интервью ёзиб олгандик ва уни сайтга жойлаштиргандик. Бироқ аудиториянинг қизиқиши юқори эканлигидан келиб чиқиб ҳужжатли суриштирув фильми тайёрлашга қарор қилдик. Бу жараёнга машҳур журналист Алексей Самолётов қўшилди. Шунинг учун қисқа версияни сайтдан олдик. Шарҳловчимиз Юрий Батурин билан батафсилроқ суҳбатлашди. Фильмнинг чиқиш муддатлари номаълум».
Батуриннинг сўзлари бошқа манбалар билан тасдиқланадими?
Россия Федерацияси Мудофаа вазирлиги ва «Алмаз-Антей» концерни хулосаларини Батурин сўзларининг қўшимча тасдиғи деб ҳисоблаш мумкин — улар ҳам ракета учирилганлиги эҳтимолий нуқтаси сифатида Зарошченское қишлоғи ҳудудини кўрсатган эди. Бироқ бу тахминий фикр Батуриннинг интервьюсидан анча аввал маълум бўлган эди, яъни назарий жиҳатдан Батурин шунчаки уларни такрорлаган бўлиши мумкин.
Зарошченское тахмини қанчалик ҳақиқатга ўхшайди?
Бу тахмин умуман ҳақиқатга ўхшамайди. Батуриннинг сўзлари «Алмаз-Антей» мутахассислари фикри билан мос тушиши унинг фойдасига роль ўйнамайди, чунки улар кўп марта ва батафсил бошқа тадқиқотларда рад этилган. Ҳалокат вазиятларини текшириш бўйича халқаро тергов гуруҳи «Бук» Снежное шаҳри яқинидаги Первомайская қишлоғи ёнидаги даладан ракета отган деган хулосага келган. Текширув давомида мутахассислар гувоҳларнинг кўп сонли кўрсатмалари, сунъий йўлдош суратлари, телекоммуникация минораларидан олинган маълумотларни таҳлил қилган. Далиллар ишончлилиги даражаси ҳақида гуруҳ видеотақдимотидан тасаввур ҳосил қилиш мумкин:
Тергов гуруҳи Зарошченское ҳақидаги тахминни ҳам алоҳида рад этди, қишлоқ ўша пайтда Украина Қуролли кучлари эмас, айирмачилар назорати остида бўлган. Бу масалани Bellingcat мустақил лойиҳаси тадқиқотчилари ҳам батафсил таҳлил қилган ва турли хил учта манба картографик маълумотлари, маҳаллий аҳоли кўрсатмалари ва бошқа маълумотларга асосланиб ўхшаш хулосаларга келган. «Алмаз-Антей» тахминини россиялик авиация эксперти Вадим Лукашевич ҳам рад этди. У Boeing’ни уриб туширган ракета техник жиҳатдан Зарошченское ҳудудидан отилган бўлиши мумкин эмаслигини тушунтирди.
Изоҳ (0)