“Zvezda” telekanali 7-dekabr kuni o‘zini Ukraina zenit-raketa qo‘shinlari harbiy qismi qo‘mondonlik punkti sobiq rahbari deb atagan Yuriy Baturin bilan intervyuni namoyish etdi. Baturin 2014-yilning 17-iyulida Donbass osmonida halokatga uchragan Malayziya Boeing’i Ukraina “Buk”idan urib tushirilganligi, raketa Zaroshchenskoye qishlog‘idan otilgan degan xulosaga kelgani haqida hikoya qiladi. O‘nlab nashrlar Ukrainaning sobiq zobiti bayonotlari haqida yangiliklar yozdi. “Zvezda” Baturin haqida oktabrda hikoya qilgan edi, biroq keyinroq uning so‘zlariga asoslangan qaydlar saytdan o‘chirildi. Meduza o‘chirilgan qaydlar va yangi materialni o‘rganib chiqdi va ular yordamida halokat vaziyatlari rasmiy tekshiruvi natijalarini rad etish ehtimoldan yiroq ekanligiga aniqlik kiritdi.
Yuriy Baturin intervyusida nima deydi?
Baturin urib tushirilgan Boeing haqida qanday bilganligi haqida:
2014-yilning 17-iyulida u Xarkov yaqinidagi A-1215 harbiy qismidagi qo‘mondonlik punktida ekanligida, MH-17 reysi radarlardan g‘oyib bo‘lganligini shaxsan ko‘rgan. Bir necha kundan so‘ng qo‘mondonlik punktiga shatakchilar kolonnasi kelgan. Ular Ukraina Qurolli kuchlari 156-zenit-raketa polki texnikasi, jumladan, “Buk” ZRKni olib kelayotgan edi. Ular bu qismda vaqtincha — dam olish va texnikani tartibga keltirish uchun to‘xtagan. Baturin haydovchilar bilan gaplashib, ular “Buk”ni Donetsk viloyatining Zaroshchenskoye qishlog‘idagi yangi bazaga ko‘chirish bilan shug‘ullanganligini bilib olgan (Baturinning so‘zlariga qaraganda, ularga kolonna qaytish yo‘lida kirgan).
Baturin o‘z xulosalari haqida:
Boeing’ni go‘yoki ukrainalik harbiylar urib tushirganligi quyidagi ikki omildan kelib chiqadi. Mana uning so‘zlari:
“Butun dunyo matbuoti deyarli bir vaqtning o‘zida va bir xil so‘zlar bilan Rossiya fuqarolik samolyotini urib tushirganligini jar solmoqda, shu paytda yangi bazaga ko‘chirish bilan shug‘ullanayotgan kolonna yetib keladi. Faqat ahmoqqina xulosa qilmaydi”.
Sobiq zobit aynan o‘shanda u uyat va og‘riqni his qilganligi va xizmatdan bo‘shash va ko‘chib ketishga (Rossiyaga) qaror qilganligini ma’lum qiladi. U “Almaz-Antey” konsernining Boeing’ni Ukrainaning “Buk” kompleksi urib tushirganligi haqidagi xulosasiga qo‘shilishini bildiradi.
Qaydlarning qaysi qismi o‘chirilgan?
Quyidagi uchta qayd 2017-yilning 6-oktabrida chop etilgan edi. Mana ularning saqlanib qolgan nusxasi:
- Ukraina Qurolli kuchlari mayori, MH17 yo‘q qilinishi sobiq guvohi Rossiyadan boshpana so‘ragan
- Rossiyaga ko‘chib o‘tgan mayor Boeing MH17 qanday urib tushirilganligi haqida so‘zlab berdi
- Ukraina Qurolli kuchlari mayori Boeing MH17 ni o‘qqa tutgan Ukraina “Buk”lari harakatlanish trayektoriyasini so‘zlab berdi
Ushbu qaydlarda Baturin Rossiyadan boshpana so‘ragani, chunki Boeing halokati haqidagi ma’lumotlarni yashira olmagani — radarlarning obyektiv ma’lumotlari unga havo kemasi Kiyev nazorati ostidagi hududdan urib tushirilganligi haqida xulosa qilish imkonini berganligi ma’lum qilingan edi. Baturin intervyusidan kengaytirilgan parchalar va suhbat videosi keltirilgan uchinchi qaydda radarlar ma’lumotlari haqida hech narsa ma’lum qilinmagan — “Zvezda” suhbatdoshi asosiy dalil sifatida Ukraina “Buk”ining transportirovkasi faktini keltiradi. Dekabrda chop etilgan materialda Baturin Xarkov yaqinidagi qo‘mondonlik punktidan raketaning yerdan otilganini qayd eta olmaganligini tasdiqlaydi.
Qayd etish lozimki, oktabrda Baturin haydovchilar bilan suhbatini bir muncha boshqacha tasvirlaydi — uning so‘zlaridan haydovchilar “Buk” Zaroshchenskoyeda raketa otganligini to‘g‘ridan-to‘g‘ri tasdiqlaganligi haqida xulosa qilish mumkin.
Shu yerning o‘zida Baturin 2016-yilgacha Ukraina armiyasida qolganligi ma’lum qilinadi. Dekabrda chop etilgan materialda esa bu haqda hech narsa aytilmagan — unda Baturin xizmatdan bo‘shash g‘oyasi 2014-yilning iyulidayoq paydo bo‘lganligiga aniqlik kiritadi. Ukraina Qurolli kuchlari jamoatchilik bilan aloqalar boshqarmasi matbuot xizmati Meduza’ga Baturin Ukraina Qurolli kuchlaridan xizmat qilganligi va 2016-yilda “oilaviy sharoit” tufayli xizmatdan bo‘shaganligini taqdiqladi.
Qaydlar nega o‘chirilgan?
Meduza’ning ushbu savoliga “Zvezda” telekanali bosh direktori o‘rinbosari Maksim Dodonov javob berdi:
“Oktabr boshida Yuriy Baturin bilan qisqa intervyu yozib olgandik va uni saytga joylashtirgandik. Biroq auditoriyaning qiziqishi yuqori ekanligidan kelib chiqib hujjatli surishtiruv filmi tayyorlashga qaror qildik. Bu jarayonga mashhur jurnalist Aleksey Samolyotov qo‘shildi. Shuning uchun qisqa versiyani saytdan oldik. Sharhlovchimiz Yuriy Baturin bilan batafsilroq suhbatlashdi. Filmning chiqish muddatlari noma’lum”.
Baturinning so‘zlari boshqa manbalar bilan tasdiqlanadimi?
Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligi va “Almaz-Antey” konserni xulosalarini Baturin so‘zlarining qo‘shimcha tasdig‘i deb hisoblash mumkin — ular ham raketa uchirilganligi ehtimoliy nuqtasi sifatida Zaroshchenskoye qishlog‘i hududini ko‘rsatgan edi. Biroq bu taxminiy fikr Baturinning intervyusidan ancha avval ma’lum bo‘lgan edi, ya’ni nazariy jihatdan Baturin shunchaki ularni takrorlagan bo‘lishi mumkin.
Zaroshchenskoye taxmini qanchalik haqiqatga o‘xshaydi?
Bu taxmin umuman haqiqatga o‘xshamaydi. Baturinning so‘zlari “Almaz-Antey” mutaxassislari fikri bilan mos tushishi uning foydasiga rol o‘ynamaydi, chunki ular ko‘p marta va batafsil boshqa tadqiqotlarda rad etilgan. Halokat vaziyatlarini tekshirish bo‘yicha xalqaro tergov guruhi “Buk” Snejnoye shahri yaqinidagi Pervomayskaya qishlog‘i yonidagi daladan raketa otgan degan xulosaga kelgan. Tekshiruv davomida mutaxassislar guvohlarning ko‘p sonli ko‘rsatmalari, sun’iy yo‘ldosh suratlari, telekommunikatsiya minoralaridan olingan ma’lumotlarni tahlil qilgan. Dalillar ishonchliligi darajasi haqida guruh videotaqdimotidan tasavvur hosil qilish mumkin:
Tergov guruhi Zaroshchenskoye haqidagi taxminni ham alohida rad etdi, qishloq o‘sha paytda Ukraina Qurolli kuchlari emas, ayirmachilar nazorati ostida bo‘lgan. Bu masalani Bellingcat mustaqil loyihasi tadqiqotchilari ham batafsil tahlil qilgan va turli xil uchta manba kartografik ma’lumotlari, mahalliy aholi ko‘rsatmalari va boshqa ma’lumotlarga asoslanib o‘xshash xulosalarga kelgan. “Almaz-Antey” taxminini rossiyalik aviatsiya eksperti Vadim Lukashevich ham rad etdi. U Boeing’ni urib tushirgan raketa texnik jihatdan Zaroshchenskoye hududidan otilgan bo‘lishi mumkin emasligini tushuntirdi.
Izoh (0)