Buxoroda tashlandiq yerda bog‘ yaratmoqchi bo‘lgan tadbirkor sarson bo‘lmoqda. Unga tegishli yer auksionda sotib yuborilgan

“Daryo”ga Buxoro viloyatining Shofirkon tumanida faoliyat yurituvchi “Nurli bog‘-2020” MCHJ vakili murojaat qilib, adolat istayotganini aytmoqda. Tadbirkorga ko‘ra, unga hokimiyat tomonidan 49 yilga ijaraga berilgan yer maydonining bir qismi Tog‘-kon sanoati va geologiya vazirligi tomonidan noqonuniy tartibda auksionga chiqarilgan va boshqa tadbirkorga berib yuborilgan. Bugun u bog‘ yaratmoqchi bo‘lgan hududda bahsli vaziyat yuzaga kelgan va ishlar to‘xtab qolgan.

2020-yil Shofirkon tumani hokimi qarori bilan bizga, ya’ni “Nurli bog‘-2020” MCHJga 200 gektar tashlandiq yer 49 yil muddatga ijaraga berilgandi. 2021-yil mazkur yerlar egaligini tasdiqlovchi hujjatlar tayyorlab, egalik huquqini rasmiylashtirdik. Shu davrda yerning 156 gektarini texnikalarimiz yordamida ekin ekishga tayyor holatga olib keldik va 139 gektar maydonida mevazor daraxtlar, 17 gektar maydonida esa uzumzor tashkil qildik. Ammo 2023-yil qishda anomal sovuq tufayli bu bog‘ katta zarar ko‘rdi. Ko‘plab daraxt va toklar sovuqqa bardosh bermay qurib qoldi. Ushbu ishlar bu haqdagi dalolatnoma bilan rasmiylashtirib qo‘yilgan. Shunday bo‘lsa-da, biz bu yerda qaytadan ulkan bog‘ yaratish orzusidamiz. Ammo 2022-yil bizga noma’lum sabablarga ko‘ra, ushbu yerning 15 gektardan ortiq qismi vazirlik tomonidan auksion savdoga chiqarib yuborilgani tufayli auksionda uni yutib olgan tadbirkor bog‘imizni kengaytirib, ko‘chat ekish ishlarimizga to‘sqinlik qilmoqda, deydi MCHJ ish yurituvchisi Ma’mur Nuriddinov. 

Ma’lum bo‘lishicha, Tog‘-kon sanoati va geologiya vazirligi 2022-yil 14-mart kuni bir qancha noruda foydali qazilmalarni o‘z ichiga olgan yer qa’ri uchastkalari, shu jumladan Shofirkon tumanidagi maydoni 23 gektardan iborat “Osiyo koni 1-uchastkasi”ni auksion savdoga chiqarib yuborgan. Auksionda bu yerni Techno-Crusher Stone MCHJ yutib olgan. Qizig‘i ushbu yerning katta qismi 2020-yilda tuman hokimi qarori bilan “Nurli bog‘-2020” MCHJga berilgan 200 gektar yer hisobida bo‘lgan. 

Ma’mur Nuriddinovning so‘zlariga ko‘ra, yer maydonining auksionga chiqarilishiga qadar amaldagi qonun hujjatlariga rioya qilinmagan. 

Vazirlikka ko‘ra esa ushbu yer hududi Davlat komissiyasining 2017-yil 6-fevralidagi 349-sonli bayonnomasiga muvofiq kon sifatida tasdiqlangan. Ammo hokimlik bu yer kon hududi emas, sug‘oriladigan yer maydoni ekanini ma’lum qilgan. Bu haqda Davlat kadastrlari palatasi Shofirkon tumani filiali boshlig‘i A.Saidovning xulosasi ham mavjud. 

Prezidentning “Qishloq xo‘jaligida yer va suv resurslaridan samarali foydalanish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmonining 5-bandiga muvofiq esa sug‘oriladigan yer maydonlaridan qishloq xo‘jaligidan boshqa maqsadlarda foydalanish mumkin emas. Ikkinchidan, vazirlik huzuridagi kon-geologiya faoliyatini nazorat qilish inspeksiyasining 2022-yildagi 1-01/1718-sonli xatida Techno-Crusher Stone MCHJ tomonidan konda qazish ishlari boshlanishidan oldin, sug‘oriladigan yerlar toifasiga mansubligi hamda qishloq xo‘jaligida foydalanadigan yer turiga kiradimi yoki yo‘qligi to‘g‘risida mahalliy hokimliklardan tegishli xulosa olgan holda ishlash tavsiya etilgan. Biroq bu ishlar amalga oshirilmagani bois yuqoridagi farmon talablari buzilgan.

Uchinchidan, Vazirlar Mahkamasining “Yer qa’ri uchastkalaridan foydalanish huquqi uchun ruxsatnomalar berish tartibini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 133-sonli qarorida yer qa’ri uchastkalaridan foydalanish huquqi uchun ruxsatnoma berish bilan bir vaqtda yer qa’ri uchastkalaridan foydalanish sohasida vakolatli organ va yer qa’ridan foydalanuvchi o‘rtasida yer uchastkasining ijara shartnomasi tuzilishi lozim. Ammo Techno-Crusher Stone MCHJ va Tog‘-kon sanoati va geologiya vazirligi huzuridagi “Yer qa’ridan foydalanish markazi” davlat muassasasi o‘rtasida yer uchastkasining ijara shartnomasi tuzilmagan.  

Hozir noyabr oyi ko‘chat ekish mavsumi hisoblanadi. Bog‘ni kengaytirish uchun ko‘chat ekamiz desak, Techno-Crusher Stone MCHJ rahbari Dilmurod Mustafoyev hamda ish yurituvchisi Gulruh Mahmudova bunga to‘sqinlik qilib, yer bizniki demoqda. Shu sabab biz bog‘ni kengaytirolmayapmiz, yerni sug‘orolmayapmiz, deydi Ma’mur Nuriddinov.

“Daryo” jurnalisti bilan bu xususda suhbatlashgan Techno-Crusher Stone MCHJ ish yurituvchisi Gulruh Mahmudova auksion orqali sotib olingan yerlar avvaldan ularga tegishli bo‘lganini ta’kidladi. 

Bizga foydali qazilmalarni qazib olish uchun 2017-yilda litsenziya berilgan. Shofirkon tumani hokimining 2017-yil martdagi qaroriga asosan Techno-Crusher Stone MCHJga Osiyo massividan shag‘al mahsulotlari qazib olish karyeri uchun 9,5 gektar qishloq xo‘jaligida foydalanilmaydigan yer-maydoni ajratilgan, deydi MCHJ mas’uli. 

Viloyat prokurori o‘rinbosarining aniqlashtirishicha, tuman hokimining 2021-yildagi 373-sonli qarori bilan MCHJning arizasiga asosan jamiyatga ajratilgan yerning 8 gektar qismi shag‘al qazib olish ishlari yakunlangani va belgilangan tartibda rekultivatsiya ishlari amalga oshirilganligi inobatga olinib, zaxiraga qaytarilgan. “Nurli bog‘-2020” MCHJ vakilining so‘zlariga ko‘ra esa Mahmudova nazarda tutayotgan yer maydoni auksionga chiqarilgan hudud emas. 

Tadbirkorlar muammosiga yechim izlab sudlarga ham murojaat qilgan. Jumladan “Nurli bog‘-2020” MCHJ sobiq Davlat geologiya va mineral resurslar qo‘mitasi (Tog‘-kon sanoati va geologiya vazirligi)ning “Elektron savdo maydonchasida onlayn-auksion orqali realizatsiya qilinadigan noruda foydali qazilmalarni o‘z ichiga olgan yer qa’ri uchastkalari ro‘yxatini tasdiqlash to‘g‘risida”gi 2022-yil 14-mart kungi 4-sonli qarorining “Nurli bog‘-2020” MCHJga tegishli 15,46 gektar yer maydonini auksionga chiqarish to‘g‘risidagi qismini haqiqiy emas deb topishni so‘rab, sudga murojaat qilgan. Sud ushbu da’voni qanoatlantirgan.

MCHJ shuningdek, Techno-Crusher Stone MCHJga tegishli 2022-yil qo‘lga kiritilgan auksionning g‘oliblik bayonnomasini ham haqiqiy emas deb topishni so‘rab, sudga shikoyat qilgan. Toshkent tumanlararo iqtisodiy sudi 2022-yil 22-iyulda rasmiylashtirilgan NR158-468250-sonli bayonnomani haqiqiy emas deb topish to‘g‘risidagi da’vo arizani rad qilgan.

Shunga qaramasdan yer bilan bog‘liq muammo hamon davom etmoqda. “Nurli bog‘-2020” MCHJ bu yerda bog‘ yaratish uchun harakat qilayotgan bo‘lsa, Techno-Crusher Stone MCHJ shag‘al qazib sotish fikridan qaytgani yo‘q. Majburiy ijro byurosining Shofirkon tumani bo‘limi Techno-Crusher Stone MCHJni shag‘al qazib olishni to‘xtatish haqida ogohlantirgan bo‘lsa-da, bu ishlar davom etmoqda. 

Muammoning yuzaga kelishida Shofirkon tuman hokimligini aybdor deb sanayotgan Tog‘-kon sanoati va geologiya vazirligining “Yer qa'ridan foydalanish markazi” DM Shofirkon tumani hokimi 2020-yil 30-dekabrdagi 724-sonli qarorini chiqarib, “Nurli bog‘-2020” MCHJga yer ajratib berayotganda Davlat geologiya va mineral resurslari qo‘mitasi (Tog‘-kon sanoati va geologiya vazirligi) bilan kelishmaganini bildirgan.

Shu yerda meva-sabzavot va poliz mahsulotlarini yetishtirib, “Mingchinor” QFYdagi kichik iqtisodiy sanoat zonasida qayta ishlash va saqlash, kichik logistik markaz qurishni niyat qilganmiz. Bu  bo‘yicha tegishli shartnomalar imzolangan. Zarur binolar qurilishi allaqachon boshlangan. Xitoydan zarur uskunalar yo‘lga chiqqan. Bularning hammasini o‘z mablag‘imizdan qilyapmiz. Bugungi kunda xitoylik tadbirkorlar bilan meva-sabzavotlarni eksport qilish bo‘yicha kelishuvlarga ham erishdik. Maqsadimiz — yaxshidan bog‘ qoladi, degan naqlga amal qilib, go‘zal bog‘ yaratish, xalqimizning farovonligi uchun hissa qo‘shish. Nasib qilsa, ishlarni yo‘lga qo‘ysak, 350 nafar ko‘proq odamni ish bilan ta’minlaymiz. 

Geologiya vazirligi mas’ul xodimlari viloyat va tuman hokimliklari bilan kelishmasdan tadbirkor hisobidagi, qishloq xo‘jaligi toifasidagi yerni belgilangan tartibga zid ravishda auksion savdolariga chiqarilgan holatlarga nega huquqiy baho berilmayapti? Auksion savdolariga chiqarishga asos bo‘lgan  hujjatlar ma’muriy sudda ko‘rilib haqiqiy emas deb topilgan bo‘lsa-da, sud qarori ijrosi ta’minlanmayapti? Hech kim bizning xarajatlarimiz, ish o‘rinlari yaratish va investitsiya kiritish borasidagi harakatlarimizni inobatga olmayapti”, deydi tadbirkor.

Yana bir qiziq holat. Shofirkon tumani hokimligi so‘nggi paytlarda o‘zi bergan yerning ijara shartnomasini muddatidan oldin bekor qilish to‘g‘risida sudga da’vo arizasi kiritmoqda. Shu paytga qadar yer uchun 10 milliard so‘mdan ortiq xarajat qilgan tadbirkor hokimlikning bu qaroridan hayron. Hokimlikning da’vo arizasi G‘ijduvon tumanlararo iqtisodiy sudning 2024-yil 1-noyabrdagi ajrimga ko‘ra, rad etilgan. Qizig‘i, o‘sha sudning o‘zi 18-noyabrdagi ajrimida tuman hokimligining da’vo arizasini davlat boji to‘lovsiz ish yuritishga qabul qilish to‘g‘risidagi iltimosnomasini qanoatlantirgan. Mazkur ish 2024-yilning 6-dekabr kuni ko‘rib chiqiladi.

“Daryo” voqealar rivojini kuzatishda davom etadi.