Buxoro viloyati Peshku tumani hokimligi tadbirkorga tumanning Jonxo‘roz qishlog‘idagi eski masjid yonida Yoshlar mehnat guzari tashkil etish uchun ruxsat berdi. Biroq aholi bundan norozi. Shu sabab tadbirkor bilan pichoqlashishgacha borgan. Bu haqda “Daryo”ga shikoyat qilgan aholining aytishicha, tuman hokimligi va mas’ul tashkilotlar vaziyatga tomoshabin bo‘lib turishdan nariga o‘tmagan.
Voqealar rivojini o‘rganish maqsadida “Daryo” muxbiri Laylo Hayitova Jonxo‘roz qishlog‘ida bo‘ldi.
“Bu janjalli vaziyatga yuz foiz tuman hokimligi aybdor. Ular tadbirkorga beriladigan yerni hatto kelib ham ko‘rmagan. Hujjatga imzo qo‘yish orqali masalani hal qilib qo‘yishgan. Ko‘rmay-netmay masalani hal qilish esa janjal-u to‘polonlarga sabab bo‘lmoqda. Hatto pichoqlashishgacha borildi, ammo hech kimga chora ko‘rilmadi. Hamma jim, hamma tomoshabin. Biz keksalar qarigan chog‘imizda nabiramiz tengi yigit bilan tortishib, yomon nom orttiradigan bo‘ldik”, — deydi Jonxo‘roz qishlog‘i fuqarosi Sobir Boboyev.
“Masjid — Xudoning uyi. Uni qishlog‘imiz aholisi 20 yilcha oldin hashar yo‘li bilan tiklagan. Tadbirkor masjid so‘risida o‘tirib, aroqxo‘rlik qildi. Qishloqning to‘y-ma’rakalari uchun yig‘ilgan idish-tovoqlar va tobut saqlanadigan joyni katakxona qildi. Lekin birorta mutasaddi yosh tadbirkorning bu xatti-harakatlariga e’tibor bermadi”, — deydi Mahbuba To‘xtayeva.
Yosh tadbirkor Zokir Norov esa aholi unga xalal berayotganini, tadbirkorlik faoliyatiga to‘sqinlik qilayotganini bildirmoqda.
“Men Jonxo‘roz qishlog‘idagi yagona tadbirkorman. Yoshim 29 da. Aholi tomonidan tiklangan, uzoq yillardan buyon e’tibordan chetda qolib ketgan norasmiy masjiddan 10-15 metr uzoqlikdagi yerda tadbirkorlikni boshlashim uchun tuman hokimligi tomonidan mening nomimga yer maydoni ajratilgan. Biroq aholining qarshiligi sabab Yoshlar guzarini tiklash uchun hatto bitta g‘isht ham qo‘yolmayapman”, — deydi tadbirkor Zokir Norov.
Surishtiruvlarimizga ko‘ra, yosh tadbirkor va aholi o‘rtasidagi mojaro ikki yildan buyon davom etib kelayotgan bo‘lib, mazkur muammo tuman hokimligi mas’ullarining xatosi sabab yuzaga kelgan.
Peshku tuman hokimining 2018-yil 29-dekabr kunidagi qarori bilan tumandagi “Xurram” MFY Jonxo‘roz qishlog‘idan fuqaro Zokir Norovga Yoshlar mehnat guzari (savdo do‘koni, umumiy ovqatlanish, novvoyxona va sovun qadoqlash kichik sexi) majmuasi qurish uchun jami 416 kvadrat metr yer, suv va yo‘lak ajratilgan. Tadbirkorga belgilangan muddatda qurilish-montaj va obodonlashtirish ishlarini to‘liq bajarish mas’uliyati yuklatilgan.
Tuman hokimi tomonidan yosh tadbirkorga ajratib berilgan hududda aholi tomonidan hashar yo‘li bilan qurilgan norasmiy masjid binosi mavjud bo‘lib, qishloq ahli bu binodan to‘y va ta’ziya marosimlari anjomlarini saqlash, shuningdek, turli milliy bayram va tadbirlarni o‘tkazish uchun foydalanib kelgan. Shu boisdan ham aholi tadbirkorning bu hududdan Yoshlar mehnat guzari qurishiga tish-tirnog‘i bilan qarshi.
Ushbu qishloqda yashovchi Olim Obloberdiyevning so‘zlariga ko‘ra, aholi tomonidan qurilgan masjid yer maydoni shu qishloqda yashovchi Tolib bobo Obloqulovga tegishli bo‘lgan. U kishi qishloqda tantana-yu ma’rakalarni o‘tkazish uchun maskan yo‘qligini inobatga olib, o‘ziga tegishli bo‘lgan yer maydonini qishloq ahli uchun bergan. Norasmiy bo‘lsa-da, aholi undan masjid sifatida foydalanib kelgan.
Ma’lumot berilishicha, tumanda norasmiy masjid sifatida foydalanilib kelinayotgan bunday maskanlar 90 tadan ortiqni tashkil etadi.
Aholining aytishicha, bundan 20 yil oldin masjid deya tiklangan bino oldi ayni kunda qarovsiz holatda. Hududda o‘t-o‘lan, qamish-tikanlar bo‘y cho‘zgan. Ammo tadbirkor “yer meniki” deb aholining obodonlashtirishiga yo‘l qo‘ymaydi. “Xurram” MFY raisi ham bu janjallardan bezgan, shekilli, mutasaddilar tomonidan chaqirilganiga qaramay, voqea joyiga kelmadi.
Tuman hokimligi mas’ullari o‘z vaqtida qilingan xatoni to‘g‘irlash uchun tadbirkorga ajratilgan yerning ziddiyatli ekanini, shuningdek, qishloq aholisining istak-xohishi va talabidan kelib chiqib, tomonlarni yarashtirish maqsadida fuqaro Zokir Norovga tadbirkorlik qilishi uchun qulayroq joydan qonun talablari asosida yer maydoni ajratib berishni taklif qilgan. Biroq yosh tadbirkor va uning oila a’zolari tomonidan bu takliflar rad etib kelingan.
“To‘g‘ri, tumanning boshqa manzillaridan tadbirkorlik faoliyatimni yo‘lga qo‘yishim uchun tuman hokimi tomonidan menga yer taklif qilindi. Ammo qonunga zid qaror qabul qilish ham noto‘g‘ri emasmi? Vaholanki, hokimning yer berishga vakolati yo‘q,—deydi Zokir Norov. — Men esa ikki yildan buyon aholining qarshiligi bilan o‘zimga ajratilgan yer maydonida ish boshlay olmayapman. Agar tadbirkorligimni yo‘lga qo‘ysam, har bir xonadondan kamida bir nafardan kishi ish bilan ta’minlanadi. Holbuki, qishlog‘imizning qariyb 70 foiz aholisi ishsiz.
Tadbirkor Zokir Norovning aytishicha, unga tuman hokimining 2017-yil 22-iyundagi hamda 2018-yil 29-iyundagi qarorlari bilan savdo do‘koni binosi hamda “Peshku standart qurilish” MChJga qarashli savdo majmuasi hamda kichik ishlab chiqarish sexi uchun jami 914,8 kvadrat metr yer maydoni ajratilgan. Biroq tadbirkor xohishi bilan tuman zaxirasiga qaytarilib, Yoshlar mehnat guzari barpo etishi uchun norasmiy masjid hududidan yer maydoni ajratib berilgan.
Aniqlanishicha, Jonxo‘roz qishlog‘ida jami 64 ta xonadon bo‘lib, 60 ta xonadon tadbirkor Zokir Norovning masjid hududidan Yoshlar mehnat guzari qurishiga qarshi chiqmoqda.
“Tuman rahbariyati tomonidan masjid deb kelganimiz bu inshoot mahalla guzari deya o‘zgartirildi. Ammo Zokir Norovning o‘z tadbirkorlik ishini shu yerdan boshqa joyda qilmayman, deb oyoq tirab olishi biz hamqishloqlar uchun juda og‘ir botyapti. Qishloqdoshlarimizning hammasi bunga norozi. Tumanning dardi, mashaqqati ko‘p. Shunga qaramay, tadbirkorning mening tadbirkorligimga xalq to‘sqinlik qilyapti, deb turli ijtimoiy tarmoqlarga chiqishi, kimlarningdir ustidan yozib, sudbozlik qilishi hammamizning ham asabimizni buzib bo‘ldi”, — deydi ushbu qishloqda yashovchi Ikrom O‘roqov.
Ta’kidlanishicha, aholining noroziligi sabab Peshku tuman hokimi tomonidan 2018-yilning 29-dekabrida qabul qilingan yosh tadbirkorga yer ajratish to‘g‘risida qaror bekor qilingan. Biroq tadbirkor tuman hokimining mazkur qaroridan norozi bo‘lib, viloyat Adliya boshqarmasiga murojaat qilgan. Adliya boshqarmasi esa sudga da’vo arizasi kiritgan. Shofirkon tuman Ma’muriy sudi ushbu da’vo arizasini qanoatlantirgan va tadbirkorga norasmiy masjid hududidagi yeri qaytarilgan. Shundan so‘ng tadbirkorning oila a’zolari va Jonxo‘roz qishlog‘i aholisi o‘rtasida noroziliklar keskinlashgan.
“2019-yilning 10-iyul kuni qishloqdagi hashar yo‘li bilan qurilgan masjid binosi mushtlashuv va to‘polon bo‘ldi, — deydi aholi vakillari. — Tuman IIB hamda boshqa huquq-tartibot idoralari tezkor guruhlari yetib kelishiga qaramay, janjal natijasida yosh tadbirkor va uning akasi Botir Boltayev shu qishloqda yashovchi fuqaro Xayrulla Ostonovning o‘ng qo‘l tirsagi va chap bel sohasiga urib, unga tan jarohati yetkazgan”.
Aniqlanishicha, mazkur holat yuzasidan Peshku tuman IIB tomonidan aka-ukalarga jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan. Tergov natijasi bo‘yicha Jinoyat ishlari bo‘yicha Romitan tuman sudining 2019-yil 25-dekabrdagi hukmiga ko‘ra, tadbirkor va uning akasi Botir Boltayev Jinoyat kodeksining 105-moddasi 2-qismi (Qasddan badanga o‘rtacha og‘ir shikast yetkazish) bilan aybdor deb topilib, uch yil olti oy muddatga ozodlikni cheklash jazosiga hukm qilingan.
Yuzaga kelgan kelishmovchiliklar oqibatida Jonxo‘roz qishlog‘i aholisi tadbirkor va uning oila a’zolarini mahalladagi to‘y va ta’ziyalardan haydab chiqara boshlagan.
“Qishloqdoshlarimning qo‘ni-qo‘shnilarga agar tadbirkorning savdo do‘koniga kirsanglar, sizlarni qishloqdan ajratib qo‘yamiz, degan bo‘lmag‘ur gaplarni tarqatishi alamzadalik emasmi?! Qishloqdoshlarimni deb men va akam nohaq jinoiy javobgarlikka tortildik. Sudda aybimni isbotlasha olishmagach, majburan ichki ishlar bo‘limi xodimlaridan ko‘rsatma olishdi”, — deydi Zokir Norov.
“Imom-xatib ham nasihat qildi, bari foydasiz. Tadbirkor qonun, qaror, deydi. Ammo o‘zida odamiylik qonuni, insoniylik qaroridan asar ham yo‘q. Hamonki, uning ishi zo‘ravonlik. U zo‘rlik qilsa, uni ham yer qilib tashlaydigan qishlog‘imizning chaqqon yigitlari bor. Tadbirkorning masjid yerida bino tiklashga qasddan oyoq tirab olishidan hammamiz norozimiz”, — deydi keksa otaxonlardan biri Ibodullo Boboyev.
Peshku tuman hokimi Amrillo Nazarovning “Daryo” muxbiriga ma’lum qilishicha, Jonxo‘roz qishlog‘i aholisi va yosh tadbirkor o‘rtasidagi ikki yillik mojaroni bartaraf etish uchun barcha choralar ko‘rilgan. Tadbirkorga faoliyatini amalga oshirish uchun tuman markazidagi “Yangibozor”, “O‘g‘lon”,“Quchoq” mahallasining katta yo‘l yoqasida joylashgan manzillaridan joy ajratish uchun yer maydonlari taklif qilingan. Yarashtirish uchun tomonlar bir necha bor yuzlashtirilgan. Har ikki tomon ishtirokida yig‘inlar o‘tkazilgan. Barcha huquq-tartibot idoralari vakillari ham aralashgan. Lekin ijobiy natija bo‘lmagan.
“Men shu mojarolardan qutilish uchun savdo do‘konim yer maydonini zaxiraga qaytarish bo‘yicha ariza ham kiritganman. Tuman hokimligi mutasaddilariga do‘ppi torlik qilayotgan bo‘lsa, mayli, men talab qilishga haqli bo‘lganim – kompensatsiya pulini ham so‘ramayman. Aholiga ko‘ra masjid deya yuritilayotgan norasmiy, shaharsozlik talablariga javob bermaydigan bino va menga tegishli yer maydonini o‘rab turgan temir to‘siqlarni yechib, belgilangan joyni o‘rab olishsin. Temir to‘siq ortidagi mavjud bo‘lgan, men solig‘ini to‘lab kelayotganim – hokimiyat zaxira yer maydonini ham qishloq aholisiga o‘tkazishsin. Undan tashqari, tadbirkorlik faoliyatimni yuritish uchun ajratilgan yo‘lak maydonidan ham bemalol foydalanishsin. Faqat mening Yoshlar mehnat guzarimni tiklashga to‘siq qo‘yishmasa bo‘ldi. E’tirozim yo‘q, bu borada tilxat yozib ham berishga tayyorman. Ammo men arzimagan pulni deb yirik loyihamdan voz kecholmayman”, — deydi Zokir Norov.
Tuman hokimi o‘rinbosari Kamol Imomovga ko‘ra, nuqson har bir tizimda uchraydi. Haqiqatan ham tuman hokimligi o‘z vaqtida yerni ko‘rmasdan, bilmasdan yosh tadbirkorga foydalanishi uchun qarorlashtirgani katta ko‘ngilsizliklarga sabab bo‘lmoqda.
“Ammo tuman hokimligi aybi bilan yuzaga kelgan kamchilikni ro‘kach qilaverib, qonunlarni aylantiraverish ham gohida inson uchun odamiylik tushunchalari ustuvor turishi lozimligini anglatarkan. Axir yirik tadbirkorlikni amalga oshirish uchun to‘polon va janjallarga sabab bo‘laverish ham millatimizga xos xislat emas. Haqli ravishda har ikki tomon uchun manfaatli bo‘ladigan qarorga keldik”, — deydi Kamol Imomov.
Peshku tuman hokimi yuristi Abbos Boboyevga ko‘ra, endilikda mahalla guzari binosi va uning atrofidagi temir to‘siqlar olib tashlanib, bino ayvonidan yon tomonga 15 metr masofa saqlangan holda yosh tadbirkorga tegishli 416 kvadrat metr maydon atrofi o‘rab olinadi. Shu asnoda yosh tadbirkor atrofi o‘rab olinadigan yer maydonida qurilish-montaj ishlarini boshlaydi. Shuningdek, mahalla guzariga uning qarshisidagi 914,8 kvadrat metr zaxira yer maydoni ham aholi foydalanishiga beriladi, ya’ni tadbirkor ushbu zaxira yer maydonida qurilgan o‘ziga tegishli mulk — savdo do‘konini buzadi.
Yosh tadbirkor ham mazkur qarorga roziligini ma’lum qildi.
Tuman hokimligi, aholi va yosh tadbirkor ushbu masalaga oydinlik kiritishda yaqindan ko‘mak bergani uchun “Daryo”ga minnatdorlik bildirdi.
Izoh (0)