Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi Toshkent viloyatidagi “Kultepa”, Buxoro viloyatidagi “Vardonze yodgorligi” va Toshkent shahridagi “Quloqtepa (Quloqlitepa)” arxeologiya merosi obyektlarining muhofaza qilinishi, saqlanishi va ulardan foydalanishda qonunchilikka rioya etilishi holatlarini o‘rgandi. Bu haqda agentlik axborot xizmati xabar qildi.
Qayd etilishicha, o‘rganishlar ayrim tuman hokimlari va idoralarining mas’ul xodimlari sohaga oid qonunchilik ijrosini yetarli ta’minlamaganligi, zimmalaridagi vazifalar ijrosiga loqaydlik bilan munosabatda bo‘lish orqali qonun hujjatlari talablarini buzish holatlariga yo‘l qo‘yganligini ko‘rsatgan. Xususan, Madaniy meros agentligi tomonidan arxeologiya merosi obyektlarini muhofaza qilish va ularni asrash borasidagi vazifalar lozim darajada bajarilmagan. Oqibatda yuqoridagi obyektlar hokimliklarning qarorlari bilan tadbirkorlarga berib yuborilgan. Ularning muhofaza hududlarida qurilish ishlari amalga oshirilgan yoki qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ekilib katta qismi yo‘q qilingan.
Jumladan, Toshkent shahar hokimining 2015-yilgi qarori bilan fuqaro B.Inag‘omovga Yunusobod tumanidagi “Quloqtepa (Quloqlitepa)” arxeologiya merosi obyektini muhofaza hududidan “otalar choyxonasi” qurish uchun 0,06 ga yer maydoni ajratib berilgan. Oqibatda davlat manfaatlariga 6,5 milliard so‘m zarar yetkazilgan. Nazorat ishlari yetarli amalga oshirilmaganligi bois ushbu arxeologiya merosi obyektlariga jiddiy shikast yetkazilgan.
Shuningdek, Toshkent viloyati Parkent tumani sobiq hokimi “Kultepa” arxeologiya yodgorligi hududini qaror asosida tadbirkorlik subyektiga berib yuborgan. Tadbirkor tomonidan obyektning 2 gektar qismi g‘isht quyish uchun buzilib, davlat manfaatlariga 1 trillion 587,6 milliard so‘m miqdorida zarar yetkazilgan.
Buxoro viloyati Shofirkon tumanidagi “Vardonze yodgorligi” arxeologiya merosi obyektining muhofaza hududi tuman hokimining qarori bilan 124 gektardan 76 gektarga qisqartirilib, tumandagi “To‘ymurod Xolmurod o‘g‘li” fermer xo‘jaligiga yaylov sifatida berib yuborilgan. Fermer xo‘jaligi mansabdor shaxslari hududda yer qazish, yer tuzish, ekin ekish va melioratsiya ishlarini amalga oshirgani oqibatida uning madaniy qatlami buzilib, saksovul o‘simliklari va tarixiy ashyolar nobud bo‘lgan hamda davlat manfaatlariga 26,7 milliard so‘m miqdorida zarar yetkazilgan.Ushbu arxeologiya merosi obyektlariga mansabdor shaxslar tomonidan jiddiy shikast yetkazilgani holatlari bo‘yicha Jinoyat kodeksining tegishli moddalari bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan. Hozirda prokuratura idoralari tomonidan tergov harakatlari olib borilmoqda.
Ta’kidlanishicha, arxeologiya merosi obyektlarini muhofaza qilish bo‘yicha yetarli choralar ko‘rilmagani tufayli hozirda “Kultepa” arxeologiya obyektining yarmi yo‘q bo‘lgan. “Vardonze yodgorligi” va “Quloqtepa”ning muhofaza hududi buzilib, halokat yoqasiga kelib qolgan.
O‘rganishlar davomida “Quloqtepa” arxeologiya obyektiga jamoatchi inspektor biriktirilmagani aniqlangan. Shuningdek, “Quloqtepa” va “Kultepa” arxeologiya merosi obyektlarida muhofaza belgilari o‘rnatilmagan va ularga kadastr hujjatlari rasmiylashtirilmagan.
Korrupsiyani keltirib chiqaruvchi sabab va shart-sharoitlarni bartaraf etish yuzasidan tashkiliy va amaliy chora-tadbirlar belgilashni so‘rab, Turizm va madaniy meros vazirligiga taqdimnoma kiritilgan.
Avvalroq Buxoroda qo‘yxonaga aylangani rad etilgan “Chor minor” madrasasi chorbog‘ida tandirdan ham foydalanib kelingani ma’lum bo‘lgani, Qoraqalpog‘istonda maqbara hududida qabr uchun yerlar sotilayotgani, Samarqandda “snos”ga tushgan hududdan topilgan Qur’on oyatlari tushirilgan qadimiy qabrtoshlar qaysi asrga va kimga tegishli ekani aniqlangani to‘g‘risida xabar berilgandi.
Izoh (0)