O‘t-tosh kasalligi O‘zbekistondagi eng dolzarb kasalliklar sirasiga kiradi. Afsuski, o‘t pufagidagi toshni turli yo‘llar bilan tushirishga yoki eritishga harakatlar bo‘ladi. Bu qanchalik to‘g‘ri yo‘l, samarasi bormi, degan savollarga oliy toifali jarroh Abdulhamid Rahmonov “Daryo”ga izoh berdi.
O‘t-tosh kasalligi o‘zi nima?
O‘t-tosh kasalligi — o‘t pufagida yoki o‘t yo‘lida patologik toshlarning hosil bo‘lishi. Bunga o‘t-tosh kasalligi hosil bo‘lishiga olib keluvchi sabablar juda ham ko‘p: noto‘g‘ri ovqatlanish, sport bilan shug‘ullanmaslik, moddalar almashinuvining buzilishi va shunga o‘xshash sabablar bo‘lishi mumkin. Bu kasallik xalq orasida ko‘p uchraydi.
O‘t qopining qisqarishida, nerv bilan taʼminlanishida muammo bo‘lsa yoki o‘t suyuqligi ko‘proq turib qolsa, u quyuqlashib, tosh hosil bo‘lishi ham mumkin.
Belgilari
O‘ng qovurg‘a yoyi ostida og‘riq, ko‘ngil aynishi, qayt qilish, oshqozonda og‘riq bo‘lishi mumkin. Og‘riqning orqa kurakka, o‘ng yelkaga uzatilishi yoki boshqa asoratlar bo‘lishi mumkin. Shuningdek, jigar funksiyasining buzilishi, oshqozon osti bezining faoliyati buzilishlari, yaʼni ich o‘tishi, ich qotishi, qorin dam bo‘lishi — shunga o‘xshagan muammolar bezovta qiladi.
Aniqlash
O‘t pufagi toshlarini aniqlashning eng zamonaviy tekshirish usullaridan eng yaxshisi bu ultratovush tekshiruvidir (UTT). Ultratovush tekshiruvida jigar, o‘t pufagi, oshqozon osti bezi va shu organlarning kasalliklarini aniqlasa bo‘ladi. Yana bir tekshiruv usuli — MRT yaʼni kompyuter tomografiya tekshiruvi.
O‘t pufagida tosh aniqlandi. Nima qilish kerak?
Mahalliy shifokor yoki mahalliy tabiblar “o‘t pufagidagi toshni tushiraman”, “o‘t pufagidagi toshni eritaman” desa, bularga ishonmaslikni tavsiya berardim. Chunki o‘t pufagidagi tosh o‘t pufagida turib, unchalik og‘ir asoratlar olib kelmasligi mumkin. Lekin o‘t pufagidagi tosh o‘t yo‘liga o‘tib ketsa, bu juda ham og‘ir asoratlarga olib keladi.
O‘t pufagidagi tosh o‘t yo‘liga o‘tib ketdi. Nima bo‘ladi?
Buning klinik kechishi juda ham og‘ir bo‘ladi. Og‘riqning juda ham kuchliligi, yaʼni belbog‘simon og‘riq borligi yoki yengillik keltirmaydigan ko‘ngil aynish va qusish kuzatiladi yoki harorat ko‘tariladi.
O‘t pufagidagi tosh o‘t yo‘liga o‘tib ketsa, o‘tning erkin ichakka tushish yo‘lini to‘sib qo‘yib, og‘ir asoratlarga olib keladi. Bu qondagi bir qator o‘zgarishlar: bilirubin, ALT, AST, jigar fermentlarining juda ham yuqori bo‘lishi va tananing sariq rangga o‘tib qolishi. O‘t yo‘lining dimlanishi hisobiga o‘t suyuqligining jigarga so‘rilib, yaʼni terining, ko‘z shilliq qavatlarining sariq rangga o‘tib qolishi kuzatiladi. Bu sariqlik yana ham davom etaversa, teridagi qichishishlar, yaralar, toshmalar va hatto miya faoliyatini ishdan chiqarib, ensefalopatiyagacha olib boradi.
Ikkinchi, yana bir og‘ir asorati bu oshqozon osti bezining pankreatit yoki pankreonekroz asorati hisoblanadi. Oshqozon osti bezi suyuqligining ichakka tushishiga to‘sqinlik bo‘lgandan keyin, bu oshqozon osti bezini o‘zini-o‘zi yemira boshlaydi. Bu oshqozon osti bezining juda ham og‘ir asorati hisoblanadi. Bemorlarning hayot sifati juda ham yomon bo‘lib, oxir-oqibat o‘limgacha borishi mumkin.
Bunaqa asoratlarda nima qilish kerak?
Bunaqa asoratlar berganda bemorda ikkita operativ amaliyot o‘tkaziladi. Birinchi — og‘iz orqali kirib, endoskopik pankreatoxolangiografiya usuli bilan o‘t yo‘lidagi toshni olinadi. Yaʼni o‘t yo‘li tushadigan joydagi sfinkterni kesib, o‘t yo‘lidagi toshlarni olib tashlanadi. Bemorning o‘t yo‘lining kengayishi qaytib, sariqlik ketgandan keyin, ikkinchi etapda o‘t pufagini oldirish amaliyoti bajariladi.
Yuqoridagi belgilar sizda kuzatilsa, darhol shifokorga murojaat qiling. O‘z-o‘zingizcha davolash usullarini bajarmang. Bu sizga qimmatga tushishi mumkin.
Izoh (0)