“Elektromobillarga bojlarni gibrid avtomobillarniki bilan tenglashtirish kerak” — Savdo-sanoat palatasi raisi

Jizzax akkumulyator zavodining texnik direktori xorijdan O‘zbekistonga kirib kelayotgan akkumulyatorlar uchun utilizatsiya yig‘imini joriy qilishni taklif qilgandi. Uning taklifi ijtimoiy tarmoqlarda turli muhokamalarga sabab bo‘ldi. Savdo-sanoat palatasi raisi Davron Vahobov ushbu masala atroflicha o‘rganib chiqilganini maʼlum qilib, holatga munosabat bildirdi.

Unga ko‘ra, elektromobillar importi bo‘yicha jahon tajribasi o‘rganilganda, yetakchi xorij davlatlarida ichki iqtisodiyotni himoya qilish maqsadida Xitoyda ishlab chiqarilgan elektromobillarga qo‘shimcha bojlar joriy qilingani oydinlashgan. Xususan, Jahon savdo tashkilotining aʼzosi hisoblangan ushbu davlatlarda notarif bojlar miqdori quyidagicha belgilangan:

• AQSHda avtomobil narxining 102,5 foizini,
• Yevropa Ittifoqi davlatlarida — 38,1 foiz,
• Turkiyada 50 foiz,
• Braziliyada 2024-yilda 10 foizgacha, 2026-yildan esa 35 foizgacha.

Shuningdek, Turkiya misolida ko‘rish mumkinki, Xitoy elektromobillariga nisbatan 10 foizdan 50 foizgacha qo‘shimcha bojlar joriy qilinganidan so‘ng, BYD kompaniyasi ushbu mamlakatda 1 milliard dollarlik zavodini qurish to‘g‘risida qaror qabul qildi.

Boj tariflarining nol qiymatda saqlanib qolishi Xitoy elektromobillarining sifatli xizmat ko‘rsatish va hech qanday kafolatlarsiz ommaviy ravishda mamlakatga kirib kelishiga sabab bo‘ladi. Alixpartners konsalting firmasi ekspertlarining fikricha, 2030-yilga borib, Xitoyda elektromobil ishlab chiqaruvchi 137 ta kompaniyadan faqatgina 19 tasi daromadli biznes sifatida saqlanib qoladi.

Tabiiyki, qolgan bankrot kompaniyalar o‘z elektromobillarini bojxona bojlari yo‘q bo‘lgan mamlakatlarga olib kirishga urinadi. Isteʼmolchilar esa mahalliy sharoitlarga mos bo‘lmagan, sifatli xizmat ko‘rsatish imkoniyati yo‘q bo‘lgan elektromobillarni sotib olish orqali katta xarajatlarga duchor bo‘lishlari mumkin, deyiladi munosabatda.

Ta’kidlanishicha, butun dunyoda akkumulyatorlarni qayta ishlash masalasi dolzarb ahamiyatga ega bo‘lib qolmoqda. Bugungi kunda mamlakatda ushbu yo‘nalishda biron bir loyiha mavjud emas. Elektromobillarga bojlarni gibrid avtomobillarniki bilan tenglashtirib, akkumulyatorlarni qayta ishlash bo‘yicha loyihalarga jamg‘armalar tashkil etib, yangi texnologiyalar jalb qilish kerak.

Eslatib o‘tamiz, 2019-yilda O‘zbekistonga olib kirilayotgan elektromobillar bojxona, aksiz va avtotransport soliqlaridan ozod qilingan. 2021-yilning noyabrida YHXBB elektromobillar uchun “yashil” davlat raqamlari berishni boshladi.