• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12768.26
    • RUB162.63
    • EUR14400.04
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +22°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Iqtisodiyot

    “Yarim yillikdagi defitsit 34 trln so‘m”: byudjetdagi taqchillik sabablari va yechimlar

    Joriy yilning iyun oyi davomida davlat byudjetining daromadlari 23,2 trln so‘mni, xarajatlari esa 27,9 trln so‘mni tashkil etgan. Iyul oyidagi davlat byudjetidagi defitsit — 4,6 trillion so‘m. Bundan tashqari, iqtisodchi Otabek Bakirov 2024-yil yarim yillik yakunlari bo‘yicha davlat byudjeti daromadlari 115,8 trln so‘mni, xarajatlari esa 149,8 trln so‘mni tashkil qilganini yozib, yarim yillikdagi jami davlat byudjetidagi defitsit 34 trln so‘m ekanligini tahlil qildi. Xo‘sh, nega davlat byudjetida bunday miqdorda defitsit shakllanmoqda?

    “Daryo” ushbu savol bilan Iqtisodiyot va moliya vazirligiga yuzlandi.

    Foto: “Daryo”

    Vazirlikning ta’kidlashicha, oyning dastlabki dekadasida kechiktirib bo‘lmaydigan birinchi darajali xarajatlar bo‘lgani va daromadlar esa oy davomida kelib tushganligi bois oyning dastlabki kunlarida byudjet xarajatlari daromadlariga nisbatan ko‘proq bo‘lgan.

    Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, joriy yilning yanvar—iyun oylarida Davlat byudjeti daromadlari 121,0 trln so‘mni, Davlat byudjeti xarajatlari 149,8 trln so‘mni, jumladan, iyun oyining dastlabki 10 kunligida Davlat byudjeti daromadlari 4,1 trln so‘mni, xarajatlari esa 13,2 trln so‘mni tashkil etdi.

    Xususan iyun oyining birinchi dekadasida quyidagi xarajatlar amalga oshirildi.

    • 7,9 trln so‘m – ish haqi va unga tenglashtirilgan to‘lovlar bo‘yicha;
    • 2,5 trln so‘m – Pensiya jamg‘armasi uchun transfert va ijtimoiy nafaqalar to‘lash uchun;
    • 730 mlrd so‘m – davlat qarzining so‘ndirish uchun;
    • 340 mlrd so‘m – Davlat maqsadli jamg‘armalariga transfertlar.

    Shu bilan birga iyun oyida umumta’lim maktablari o‘qituvchilari mavsumiy mehnat ta’tiliga chiqishlari sababli ularga ta’til pullarini to‘lash uchun 3,1 trln so‘m mablag‘ moliyalashtirilgan.

    2024-yilning iyun oyidagi davlat byudjeti bo'yicha ma'lumot
    Foto: Iqtisodiyot va moliya vazirligi

    Bundan ko‘rinib turibdiki, oyning dastlabki dekadasida kechiktirib bo‘lmaydigan birinchi darajali xarajatlar amalga oshirilgan, daromadlar esa oy davomida kelib tushadi (qolgan oylarda ham ushbu holatni kuzatish mumkin), shuning natijasida oyning dastlabki kunlarida byudjet xarajatlari daromadlariga nisbatan ko‘proq bo‘ladi.

    Ma’lumot uchun, Davlat byudjetiga daromadlarning tushishi oy davomida turli davrda bo‘ladi (jumladan, davlat byudjeti daromadlarida eng katta ulushga ega bo‘lgan foyda solig‘i va qo‘shilgan qiymat solig‘i har oyning 20-sanasidan kechiktirmay to‘lanadi).

    Vazirlikning qo‘shimcha qilishicha, byudjet taqchilligi “2024-yil uchun O‘zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti to‘g‘risida”gi qonuniga muvofiq 2024-moliya yili uchun tasdiqlanadi va oylar kesimida shakllantirilmaydi. Shu sababli har oyning aniq sanasiga yoki oy yakunlari bilan byudjet taqchilligi qandaydir ko‘rsatkich bilan o‘lchanishi noto‘g‘ri tushuncha hisoblanadi.

    “2024-yil uchun O‘zbekiston Respublikasi konsolidatsiyalashgan byudjeti taqchilligi yalpi ichki mahsulotning kutilayotgan prognoz ko‘rsatkichiga nisbatan 4 foiz miqdori tasdiqlangan bo‘lib, uning ijrosi ham yil yakunlari bo‘yicha aniqlanadi”, – deyilgan Moliya va iqtisodiyot vazirligi javobida.

    “Daryo” iqtisodchi To‘lqin Boboqulovdan ham davlat byudjetidagi defitsitni tahlil qilib berishni so‘radi.

    “Davlat byudjetida defitsit yuzaga kelayotganing asosiy sababi – xarajatlarni qoplash uchun davlat byudjetiga daromadlar yetarli darajada kelib tushmayapti. Yaʼni soliqlar tushumi kam. Hozir davlat byudjetida defitsit rekord darajaga ko‘tarildi. 2024-yilning birinchi choragida byudjet defitsiti yalpi ichki mahsulotga nisbatan 7 foizni tashkil qildi. Defitsit biz kutganimizdan ham tez suratlarda oshib ketmoqda. Xo‘sh, byudjetdagi defitsitni qanday qisqartirish mumkin? Buning 3 ta yo‘li mavjud.

    Suhbat davomida
    Foto: "Daryo"

    Birinchi yo‘l – davlat byudjetidagi xarajatlarni qisqartirish. Hozir davlat idoralarida shtatlarni qisqartirish jarayoni ketmoqda. Bu vaqtinchalik majburiy chora hisoblanadi. Lekin buning samarasi juda kam. Shu bilan birga hozir O‘zbekistonda ishsizlik eng og‘ir masala bo‘lib turibdi. Buni davlat rahbarining o‘zi ham aytmoqda. Ishsizlik masalasi og‘ir bir ahvolda bo‘lib turgan vaqtda, davlat idoralarida shtatlarni qisqartirmaslik kerak. Nima uchun? Chunki biz ularga ish topib bera olmaymiz va ishdan bo‘shatilgan insonlar ishsizlar safiga borib qo‘shiladi. Natijada, jamiyatda ijtimoiy norozilik kuchayadi.

    Ikkinchi yo‘l – davlat byudjetiga daromadlarni ko‘paytirishimiz kerak. Daromad – bu soliqlar va davlatning qimmatli qog‘ozlari. Hozir qimmatli qog‘ozlarni sotish ham bizga ish bermaydi. Sababi, banklarda likvidlik muammosi bor.

    Uchinchi yo‘l – davlatning pulini noqonuniy tarzda o‘zlashtirgan insonlardan o‘sha pullarni tortib olish kerak. Bu yo‘l ham effekt beradi. Misol uchun, Fransiya imperatori Napoleon Bonapart (1769-1821) davrida, bir kuni imperator Napoleon huzuriga Fransiya maxsus xizmatlari boshlig‘i Fushi kirib, bu vazirlaringiz davlat byudjetining pulini og‘irlashdi, deya hisobot beradi. Haqiqatdan vazirlar 70 million oltin frank miqdordagi byudjet pulini o‘g‘irlagan bo‘ladi. Shunda Napoleon o‘sha vazirlarning barchasini oldiga chaqirib, o‘g‘ri vazirlariga pulni qaytarish uchun 3 kun muhlat beradi. Vazirlar 70 million oltin frank miqdoridagi mablag‘ni qaytarib olib keladi. Bu pul Napoleonni butun Yevropa qitʼasidagi urush xarajatlarini qoplashga yetadi.

    Ikkinchi misol, Qirg‘izistonning jami tashqi qarzi 6 milliard dollar. Yaqinda Qirg‘izistonda qonundagi o‘g‘ri Qamchibek Kolbayev otib o‘ldirildi. Undan davlat tomonidan tortib olingan mulkning hisobi esa 1 milliard dollarni tashkil qildi. Bizda ham shunday imkoniyat bor. O‘zbekistondan ham ofshor hududlarga chiqarilgan pullar tekshirilishi kerak. Noqonuniy yo‘llar bilan topilgan mablag‘lar aniqlanib, ortga qaytarilsa, bu mablag‘lar davlat byudjetidagi defitsitni qoplashga ancha yordam bergan bo‘lardi, — dedi To‘lqin Boboqulov.

    Picture background
    Описание
    Foto: rutube.ru

    Iqtisodiyot va moliya vazirligi davlat byudjetidagi defitsitni kamaytirish uchun byudjet tashkilotlaridagi maʼlum shtat-birliklarini qisqartirish ishlari amalga oshirilayotganini bildirdi.

    “Byudjet intizomiga qat’iy rioya etilishini hamda ajratilgan byudjet mablag‘larining manzilli va maqsadli ishlatilishini ta’minlash maqsadida o‘tkazilgan tahliliy o‘rganishlar natijasida joriy yilda respublika bo‘yicha jami 6,7 ming shtat birligi qisqartirilishi hisobiga 475 mlrd so‘m mablag‘ maqbullashtirilib, mazkur bo‘shab qolgan mablag‘lar 2024-yilgi byudjet yoyilmasida alohida satrda ko‘zda tutildi”, – deydi vazirlik.

    Iqtisodchi To‘lqin Boboqulovning fikricha, davlat byudjetidagi defitsitni kamaytirish uchun byudjet tashkilotlaridagi maʼlum shtat-birliklarini qisqartirish samara bermaydi.

    “Hozir iqtisodiyot va moliya vazirini tushunaman, u byudjet defitsitini nima qilib bo‘lsa ham kamaytirishi kerak. Shuning uchun vazirga byudjet xarajatlarini qisqartirish maʼqul yo‘l bo‘lib ko‘rinmoqda. Lekin buning ijtimoiy oqibatlari bor. Hozirda ishsizlik muammosi bo‘lib turgan bir vaqtda, biz byudjet tashkilotlaridagi qisqartirishlar orqali ishsizlar sonini ko‘paytirmasligimiz kerak. Bu masalaga juda ehtiyot bo‘lib yondashish lozim. Hatto, o‘tgan haftada BMT mamlakatlarni ogohlantirib, raqamli texnologiyalarni joriy qilish ortidan million-million odam ko‘chada ishsiz qolayotganini taʼkidladi. Agar davlat byudjetidagi defitsit bu darajada oshib boraversa, oxir-oqibat davlat ijtimoiy xarajatlarni kamaytirishga majbur bo‘ladi”, – dedi iqtisodchi olim.

    Ma’lumot o‘rnida, oldinroq iqtisod fanlari doktori, professor To‘lqin Boboqulov O‘zbekistonning iqtisodiy ahvoli hamda muammolar haqida ham gapirib o'tgan edi.

    04.07.2024, 19:17   Izoh (0)   8399
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    O‘zbekistonning iqtisodiy ahvoli qanday? Iqtisodchi olim muammolar haqida gapirdi

    02.07.2024, 17:15

    “Jizzaxdagi AES qurilishiga mahalliy va rossiyalik quruvchilar jalb etiladi” — Otabek Omonov

    02.07.2024, 20:45

    O‘zbekistonda deflyatsiya: qaysi mahsulotlar narxlari sezilarli arzonlashdi?

    04.07.2024, 12:36

    Piyoz 3 ming, go‘sht 85 ming so‘m: “Chorsu” bozoridagi narxlar o‘rganildi 

    04.07.2024, 17:51

    “Boshqa munosib nomzod yo‘q” — O‘zbekistonda AES qurish uchun nega Rossiya kompaniyasi tanlanganiga izoh berildi

    02.07.2024, 18:44

    “AES atom bombasi emas” — mutaxassis O‘zbekistonda quriladigan AES xavotirlari haqida

    02.07.2024, 15:33
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    ANORBANK va BS/2 O‘zbekistonda banklarda o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tarmog‘ini kengaytirmoqda


    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda


    Centrum Air yangi Airbus A320neo — aviaparkidagi to‘qqizinchi samolyotni qabul qilib oldi 


    InfinBANK Visa Direct orqali xalqaro pul o‘tkazmalariga qo‘yilgan limitlarni oshirdi 


    Chery gazga o‘tmoqda: kafolat to'liq saqlanib qolinadi, o‘rnatish esa 31 maygacha bepul! 


    “O‘zbekinvest” IUA aʼzosiga aylandi va Londonning global sug‘urta bozorida o‘z mavqeini mustahkamladi


    So‘zlar ahamiyatga ega: TBC Bank 8-mart tabriklarini pullarga aylantirib, ayollar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatladi


    “Akkermann sement” xalqaro forumi: qurilish materiallari sohasidagi muammolar keng tahlil qilindi


    Ipoteka Bank OTP Group o‘zini o‘zi band qilganlarga yangi ipoteka dasturini ishga tushirdi: hujjatlarsiz, asabbuzarliksiz, samarali natijalar bilan


    Octobank bankomatlarni BS/2 bilan birga “aqlliroq” qiladi


    UZTELECOM 10 Gbit/s tezlikdagi uy internetini foydalanuvchilarga taqdim etdi


    Abadiy ishonchlilik va xavfsizlik: GWM sohaning yangi standartlarini joriy etmoqda


    2025-yilning 5 oyi davomida Mobiuz minglab tayanch stansiyalarini ishga tushirdi va texnik infratuzilmani zamonaviylashtirdi


    MKBANK xalqaro moliya bozorida: Qozog‘iston banklaridan 15 million dollar jalb qilindi


    Sistit — bu uyat emas!

     

    Tavsiya etamiz

    Hitlerdan so‘ng eng mashhur natsist – dorga osilgan Ribbentropning ayanchli taqdiri

    31 may, 19:25

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Nigeriyada suv toshqinlaridan halok bo‘lganlar 151 kishiga yetdi

    Dunyo | 1 iyun, 00:10

    BMT yadro agentligi: Eron uran zaxiralarini ko‘paytirmoqda

    Dunyo | 31 may, 23:50

    Jizzaxda 667 mln so‘mlik zargarlik buyumlarining noqonuniy savdosiga chek qo‘yildi

    O‘zbekiston | 31 may, 23:35

    Kelgusi hafta avvalida havo harorati 40 darajagacha ko‘tariladi

    O‘zbekiston | 31 may, 23:10

    Yomg‘ir suvini elektr energiyasiga aylantirish yo‘li topildi

    Dunyo | 31 may, 22:55

    Bolalar ombudsmani Magic City’da suitsid sahnasi namoyish etilgani yuzasidan izoh berdi

    O‘zbekiston | 31 may, 22:35

    Namangan va Toshkentda yarim mlrd so‘mlik gaz va “svet”dan noqonuniy foydalanildi

    O‘zbekiston | 31 may, 22:15

    Mayk Tayson raqibining oyog‘ini tishlab olgan, WBC prezidentiga tupurgan va jurnalistni haqorat qilgan matbuot anjumani haqida

    Boks | 31 may, 22:01
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.